Bij de zware regenbuien van vorige week viel meer dan een gemiddelde maandsom aan regen in een paar dagen. Door al het regenwater aangezwollen traden op veel plaatsen de Maas, de Rijn en ettelijke zijrivieren buiten hun oevers, met veel schade en mensenleed tot gevolg. In België en Duitsland vielen daarbij veel doden, wat Nederland gespaard is gebleven. Zonder grootschalige waterveiligheidsprojecten zoals Ruimte voor de Rivier en de Maaswerken zouden veel meer mensen in Nederland natte voeten en woonkamers hebben gekregen, hebben diverse experts opgemerkt.
Aangezien warme lucht meer waterdamp kan bevatten (7% meer per graad Celsius) is een bijdrage van klimaatverandering aan de zware regenbuien zeer aannemelijk. Voor extreme buien kan dit zelfs oplopen tot het dubbele (14% per graad Celsius, de zogenaamde Super-Clausius–Clapeyron Scaling), omdat de convectie ook toeneemt bij hogere temperaturen. Het is juist deze opstijgende luchtstroom waardoor de lucht verzadigd raakt met waterdamp en wolkendruppels zich vormen. Hoe sterker de opwaartse luchtstroom, hoe meer vloeibaar water (in de vorm van wolkendruppels) zal ontstaan.
Het lagedrukgebied waar de regenwolken zich vormden, lag ingeklemd tussen hogedrukgebieden en kon daardoor niet van plaats veranderen. Dit had tot gevolg dat de regenbuien stationair bleven draaien boven een bepaalde regio en de schade daar zo kon oplopen. Het patroon van zwakkere westenwinden in de zomer als gevolg van klimaatverandering kan hieraan hebben bijgedragen. Dergelijke persistente weersystemen worden mede beïnvloed door de zwakker wordende straalstroom, al zijn de ins en outs daarvan nog onderwerp van een levendige wetenschappelijke discussie.
Langetermijnmetingen wijzen uit dat de intensiteit van zware regenbuien in Nederland is toegenomen. Hayley Fowler, Geert Lenderink en collega’s schreven recent een review artikel over extreme buien, met de duidelijke titel: Anthropogenic intensification of short-duration rainfall extremes.
In een ander recent artikel concluderen Abdullah Kahraman en collega’s dat het stationair draaien van extreme regenbuien inderdaad vaker zal voorkomen onder invloed van klimaatopwarming:
Using 2.2 km climate simulations, we show that a future increase in precipitation extremes across Europe occurs, not only because of higher moisture and updraft velocities, but also due to slower storm movement, increasing local duration.
De grond was hier nog niet droog en toen kwam het nieuws uit Zhengzhou in China, waar in een etmaal meer dan 600 mm regen viel. Ter vergelijking, in Nederland valt gemiddeld zo’n 850 mm per jaar.
Klimaatverandering 
“Ik ben verheugd dat u zich niet helemaal laat meeslepen in de blinde hysterie van het waterschap over klimaatverandering’, aldus Statenlid Nico Vincken van Samen voor Limburg.
Roel Westhoff van Forum sprak van gezond verstand dat zegeviert. “Het lijkt wel een rubberen tegelparadijs waarbij alle risico’s moeten worden opgevangen en buitensporig hoge normen worden gehanteerd vanwege de zogenaamde klimaatverandering.”
https://www.1limburg.nl/ruzie-waterschap-en-provincie-over-dijken-bijgelegd
Gelukkig zijn in Limburg geen dodelijke slachtoffers te betreuren en hebben de plannen van Carla Brugman geen invloed gehad op de recente wateroverlast in Limburg. (het ging over maatregelen voor de nabije toekomst.)
Het is hopen op Limburgers met gezond verstand bij de volgende verkiezingen.
https://www.trouw.nl/nieuws/carla-brugman-is-door-groenlinks-geroyeerd-ik-voel-me-beschadigd-dat-ben-ik-ook~bb4b9c7a/
LikeLike
Volgens mijn bescheiden mening hebben de gebeurtenissen zoals in België, Nederland en Duitsland iets te maken met klimaatverandering maar niet alles. Het lagedrukgebied kon trouwens nergens meer naartoe, het zat gewoon gevangen in een hogedrukgordels. Het weer kan m’n het best beschrijven als een incidentele gebeurtenis, dit is het weer zeer chaotisch. En het is waar door de opwarming van de aarde is er meer waterdamp aanwezig, maar dat kan niet alles verklaren. De geologie en de geografie van een gebied spelen ook hierin een rol. Klimaatverandering mag geen ideologie worden, het moet op feiten gebaseerd zijn. Trouwens in België heeft m’n de stuwdam van Eupen gewoon open gezet voor het overtollige water, dit bleek een fatale vergissing te zijn. trouwens al die landen waren gewaarschuwd voor erge weerfenomenen en dat ze maatregelen moesten nemen, in België heeft m’n gewoon niets gedaan, en dat mag ook geschreven worden.
LikeLike
Ja, er was inderdaad gewaarschuwd en blijkbaar is daar in de communicatie iets misgegaan, zodat veel mensen toch door het wassende water verrast werden. https://www.thetimes.co.uk/article/germany-knew-the-floods-were-coming-but-the-warnings-didnt-work-cn99wjxzs
Overigens zeg ik nergens dat de opwarming alles kan verklaren of dat geografie en het chaotische karakter van het weer geen rol speelt. Daar ben ik me terdege van bewust. De steek onder water (pun intended) dat klimaatverandering geen ideologie mag worden vind ik dan ook niet helemaal terecht in deze context. Wij proberen hier juist altijd zo dicht mogelijk bij de feiten te blijven.
LikeLike
Dat was helemaal geen steek onder water. Maar niet alles in het weergebeuren kan verklaard worden door klimaatverandering. Ik ben er ook van overtuigd dat de huidige opwarming antropogeen van oorsprong is dat is zeker geen leugen. Maar als ministers en een vrouw als Merkel onmiddellijk zonder enige kennis beweren dit was de schuld van klimaatverandering dan is dat volgens mij een brug te ver. En daar gaat het bij mij om. We kunnen niet alles linken aan klimaatverandering, daar is het weer soms te chaotisch voor.
LikeLike
Willy,
Het gaat helemaal niet om “de schuld” van wie of wat dan ook. Waar het om gaat is dat de ernst van en de kans op extreme neerslag toeneemt in een warmer klimaat. En het is belangrijk om daar rekening mee te houden. We moeten ons, kortom, voorbereiden op een verdere toename van extreme neerslag. Want dat de temperatuur de komende decennia nog verder zal stijgen staat vast.
LikeLike
Beste Willy,
“Maar niet alles in het weergebeuren kan verklaard worden door klimaatverandering.”
Je denkt teveel in termen van 1 oorzaak -> 1 gevolg.
Het gaat er niet om of deze overstroming veroorzaakt is door klimaatverandering, of “de schuld” is van de klimaatverandering. Waar het wél om gaat is of de klimaatverandering bijdraagt aan:
1) de kans op ernstige overstromingen;
2) of het deze overstromingen erger maakt.
Dat er in Duitsland veel nauwe dalen aanwezig zijn en dat dorpen en steden nou juist in die nauwe dalen liggen…. is een gegeven. Dit is in de loop van vele eeuwen zo gegroeid. Nu is er een nieuwe factor in het spel: de klimaatverandering maakt dat extreme neerslag *vaker* optreedt en dikwijls *heviger* wordt:
https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/extreme-neerslag
Het staat ook wetenschappelijk vast dat de mens dit zélf veroorzaakt, door enorme hoeveelheden extra broeikasgassen in de atmosfeer te storten.
Wat is dan precies “de schuld”? Het is makkelijk om te zeggen: ‘Nou, dan gaan die Duitsers toch gewoon lekker al hun dorpen en steden herbouwen op de top van een heuvel of een berg?‘, en dan zeker alle wegen, riolering, spoorlijnen, elektriciteitsnetwerken opnieuw aanleggen naar deze nieuwe steden? Je begrijpt wel dat dit niet gaat.
In werkelijkheid zijn er meerdere factoren die een rol spelen. Wat de klimaatverandering echter doet, is een vermenigvuldigingsfactor zetten vóór de al bestaande risico’s. Het risico op overstroming bestond altijd al… maar nu:
VermenigvuldigingsfactorKlimaat * bestaand risico = groter risico
Of zoals de Amerikaanse Defensie zegt: klimaatverandering is een ‘threat multiplier’, een factor die bestaande risico’s verder vermenigvuldigt.
LikeLike
Bedankt voor jullie reactie. En wat jullie beiden schrijven daar ben ik het totaal eens mee. Het is zeker juist dat klimaatverandering ervoor zal zorgen dat risico’s voor extreme situaties groter worden. en in de zomer hebben we dan meestal de pech dat de straalstroom een wat zwakker verloop kent, en de weersystemen de neiging hebben tot vertragen.
LikeLike
Eens met Laura Bromet over het hoofdredactioneel commentaar in de NRC, hieronder te lezen.
Sommigen zouden er een bezwaar in kunnen zien dat het commentaar uitgaat van adaptatie als beginpunt, om er dan op te wijzen dat alléén adaptatie tekort schiet en er ook mitigatie (aanpak van de oorzaak, de ‘root cause’), nodig is.
Dat vind ik niet zo’n bezwaar. Historisch is het zo dat al sinds de tijd van Cornelis Lely (de Zuiderzee en het IJsselmeer) en ook al véél eerder (zoals de inpolderingen, terpen en dijken) er aangepast wordt aan veranderende omstandigheden. Nu echter de menselijke oorzaak in de veranderingen steeds duidelijker wordt, staat ook mitigatie op de agenda.
In werkelijkheid is de Nederlandse aanpak dus allang gestoeld op 70%, 80% of 90% adaptatie. Het element mitigatie wint nu wel aan aandacht, voor misschien de resterende 10% tot 30%.
LikeLike
Bob,
“In werkelijkheid is de Nederlandse aanpak dus allang gestoeld op 70%, 80% of 90% adaptatie.”
De *huidige* aanpak is echter niet 70%-90 % gestoeld op adaptatie aan de klimatologische risico-analyses van afgelopen decennia. De globale opwarming is al decennialang bekend, de risico’s idem. Het is allemaal het ambtelijke oor in gegaan en het bestuurlijke oor uit.
Wat ik maar wil zeggen: adaptatie begint met serieus nemen van de risico’s die de experts ter zake zien. Vroeger zat de risico-expertise in de waterschappen, die expertise is met de globale opwarming verschoven naar meteorologen. Dat is een verschuiving waar NL beleidmakers zich geen raad mee weten. De NL delta is sinds Cornelis Lely een kwestie geweest van polderen en dweilen onder een druppelende kraan. De kraan druppelt niet meer.
LikeLike
Beste Goff,
De *huidige* aanpak in Nederland is bijna geheel gestoeld op adaptatie, zoals:
–> het nationaal Deltaprogramma, het grootschalige programma Ruimte voor de Rivier, de Deltawerken in de jaren ’60 t/m ’90, de nieuwe Afsluitdijk die het vorige jaar is opgeleverd en de verbreding van alle uiterwaarden in het rivierengebied. Denk ook aan het nieuwe eiland bij Nijmegen en de komende heraanleg van alle waterlopen tussen de Rijn en de IJssel en de aanleg van de nieuwe waterbergingen. Zie:
Zie ook de tweet waar Maarten Keulemans fijntjes wijst op het verschil in slachtoffers tussen Duitsland en België enerzijds… en Nederland anderzijds:
Het staat vast dat Nederland wereldwijd wordt gezien als dé wereldkampioen in adaptatie, of zoals Rijkswaterstaat in bovenstaand filmpje zegt: “ZO garanderen we in Nederland de veiligheid.” De argumentatie van sommigen is nu dat Nederland er beter aan zou doen om de emissiereductie helemaal te vergeten… en voortaan voor de volle 100% op adaptatie in te zetten, met 0% emissiereductie.
Dat lijkt me onverstandig. De functie van emissiereductie is om, ook in de toekomst, adaptatie haalbaar te doen zijn.
LikeLike
“Nou, @nrc en @TomvanderLee:
Duitsland 180 doden
België 36 doden
Nederland 0 doden.
Omdat België en Duitsland ander klimaat hebben? Of omdat wij beter aanpassen? #vergroening #ruimtevoorrivieren #adaptatie pic.twitter.com/zx3w1QRjB0”
Nederland doet het inderdaad al jaren goed met de waterbeheersing, en de rivieren de ruimte geven i.p.v. bebouwing in overstromingsgebied (België) toe te staan. Maar ik denk dat Duitsland en België niet altijd de plaats hebben in heuvel/bergachtige gebieden om dit te realiseren.
het volgende vind ik wel correct van je;
“Dat er in Duitsland veel nauwe dalen aanwezig zijn en dat dorpen en steden nou juist in die nauwe dalen liggen…. is een gegeven. Dit is in de loop van vele eeuwen zo gegroeid. Nu is er een nieuwe factor in het spel: de klimaatverandering maakt dat extreme neerslag *vaker* optreedt en dikwijls *heviger* wordt:”
In België staan er zonevreemde woningen op een lijst die niet meer te koop komen, maar waar een gedoogbeleid word gevoerd tot de bewoners er niet meer zijn.
Ook in overstromingsgebied is dat zo.
Maar jullie in nederland zijn er door het laagliggende land en de nooit aflatende strijd met het water decennia eerder mee begonnen.
LikeLike
ob,
Het idee van ’sommigen’ om GHG-emissiereductie in NL maar te vergeten is uiteraard onverstandig. Behalve de opwarming zijn er legio andere zwaarwegende redenen om de ingezette energietransitie door te voeren tot 0% GHG-emissies.
De tweet van Keulemans die je doorgeeft is naar mijn smaak&inzicht een misplaatst op-de-NLborst-kloppen. Duitsland en België hebben een geologie die historisch nooit als factor op de water-risicokaart terecht is gekomen. Na het recente deluvium (excessief hemelwater geforceerd door de GHG-gerelateerde klimaatverandering) aldaar gaan ze zich uiteraard achter de oren krabben.
In de NL-delta heeft men zich eeuwenlang achter de oren gekrabd niet over excessief hemelwater (zoals nu) maar over normaal zeewater. En dat was niet om zich ‘aan te passen’ aan de zee maar om de zee af te houden, buiten te sluiten. En dat is wezenlijk iets anders dan zich aanpassen aan de zee. Dat er daarmee veel ingenieurskennis en hydrologische knowhow in NL is geaccumuleerd heeft met aanpassing aan klimatologische omstandigheden helemaal niets te maken.
Het staat dus nog maar te bezien wat die kennis en knowhow waard is in de oplopende trend van metereologische extremen in het stroomgebied àchter de dijken en vòòr de de dijken op zee. Het zou me niet verbazen als ‘wereldkampioen in adaptatie’ (jouw woorden) het zoveelste voorbeeld wordt van de wet van de remmende voorsprong.
LikeLike
Sorry, Bob, ‘ob’ moet uiteraard ‘Bob’ zijn.
LikeLike
Goff,
Je hebt het mis. Het beleid in Nederland is zeker niet alleen gericht op het buitenhouden van de zee. Maar ook op het drooghouden van aan rivieren gelegen polders. En er is al het nodige gedaan om problemen als gevolg van de toename van extreme neerslag te voorkomen: dijkverzwaring en projecten als Ruimte voor de Rivier bijvoorbeeld. En mijn stad Rotterdam is al zeker een jaar of 15 bezig met projecten om wateroverlast te voorkomen of te beperken.
Aanpassing aan de gestegen zeespiegel is tot nu toe niet of nauwelijks nodig geweest. Dat is iets voor de toekomst, waar wel uitgebreid op wordt gestudeerd. En ook daarbij wordt uitgebreid rekening gehouden met het feit dat het water van drie kanten kan komen: uit zee, uit de rivieren en uit de lucht.
LikeLike
Pingback: Faalt de overheid in aanpak van de overstromingen? | From guestwriters
Dit is op From guestwriters herblogd.
LikeLike
Pingback: CORONAKLIMAATCRISIS? | Peter S. Visser