Categorie archief: Martijn van Calmthout

Rustig slapen bij “Pro en Contra” over klimaatmaatregelen in de Volkskrant

Geplaatst op 8 december 2015door Jos Hagelaars | 25 reacties

Mijn dag op zaterdagmorgen begint normaliter met wat geblader door mijn krant, de Volkskrant. Door de klimaattop in Parijs staat er de laatste tijd veel in over het klimaat. De kop op de voorpagina luidde zaterdag bijvoorbeeld: “Zo helpt u de aarde redden”. Niet dat de kans dat onze planeet de komende miljoenen jaren in zijn geheel zal vergaan erg groot is, maar het was een aardig verhaal over wat je zelf kunt bijdragen om je CO₂-uitstoot te verminderen en waarom we dat vaak nalaten. In de wetenschapsbijlage “Sir Edmund” stond een interessant stuk over het smeltende ijs in de Alpen. Tja, dan de opiniepagina’s. Daarin stond een Pro & Contra meningen-stuk met als titel “Maatregelen klimaattop – Kunnen we rustig slapen?”.

Twee journalisten komen aan het woord: Martijn van Calmthout, wetenschapsredacteur bij de VK, vertegenwoordigt de “Contra-mening”. Dat is een mooi verhaal over cynisme betreffende de zoveelste klimaattop, zorgen over de toekomstige klimaatveranderingen die we zelf veroorzaken, dat we aan de slag moeten en met de slotzin: “En gaan slapen biedt nachtrust, geen soelaas”. Voor de onvermijdelijke journalistieke balans moest er voor de “Pro-mening” natuurlijk een ‘scepticus’ worden uitgenodigd en daarvoor kom je in Nederland tegenwoordig in 9 van de 10 gevallen bij Marcel Crok terecht. Op zich goed om twee journalisten tegenover elkaar te zetten, al is het nog altijd een scheve vertoning natuurlijk, zeker omdat Crok het nauwelijks over de maatschappelijke aspecten heeft maar vooral de wetenschap bekritiseert. Zijn stuk was – zoals zo vaak – een lange aanval op de bevindingen van de klimaatwetenschap en volgens hem kunnen we rustig gaan slapen, er is, zoals Colijn al ooit zei, voorshands geen enkele reden om werkelijk ongerust te zijn.

De lezer zou er beter aan doen om wat sceptisch te worden bij de boodschap van het “Pro-mening” stuk van Crok. Ik miste bij dat stuk een kader waarin de uitspraken van de opiniegever wetenschappelijk geduid worden, voor de minder ingevoerde lezer toch handig om de meningen in het juiste wetenschappelijke perspectief te kunnen plaatsen. Daarom doen wij hier maar weer een poging, zoals al zo vaak: bijvoorbeeld hier, hier, hier, hier, hier of hier en de serie “De sceptische top 10 of: waarom klimaatsceptici ongeloofwaardig zijn”. Een kritiek op het boek van Marcel Crok, “De staat van het klimaat”, kun je op het Klimaatportaal vinden.
Lees verder →

25 reacties

Geplaatst in Emissies, Klimaatmodellen, klimaatsceptici, Marcel Crok, Martijn van Calmthout, oceaanverzuring, Volkskrant

Getagged emissies, Klimaatmodellen, Marcel Crok, Martijn van Calmthout, oceaanverzuring, Volkskrant

Botsing van ideologieen: De waarheid ligt niet per se in het midden

Geplaatst op 17 februari 2012door Bart Verheggen | 7 reacties

Martijn van Calmthout en Maarten Keulemans merken heel terecht het volgende op:

Klimaatdebat gaat niet om wetenschap maar om botsing van ideologieën

in hun reactie op de sceptische Wall Street Journal vertaling in de Volkskrant:

De critici hebben gelijk dat er politieke, maatschappelijke en economische krachten zijn die er baat bij hebben hel en verdoemenis te preken. Maar omgekeerd laten ook veel critici zich leiden door belangen, uiteenlopend van het in stand houden van de olie-economie tot de typisch Amerikaanse afkeer van staatsbemoeienis.

In dat intens gepolitiseerde krachtenveld vullen beide kampen de wetenschappelijke onzekerheidsmarges naar eigen believen in en misbruikt zowel links als rechts de wetenschap om zijn gelijk te halen.

Deze analyse klopt volgens mij, maar is tegelijkertijd incompleet. De (implicaties van de) klimaatwetenschappelijke inzichten conflicteren veel sterker met de ene dan met de andere ideologie: Aanhangers van de “anti-overheid” ideologie zijn daarom veel meer geneigd om die wetenschappelijke inzichten te vervormen. Bij andere wetenschappelijke thema’s (bijvoorbeeld vaccinaties) is het andersom, en wordt de wetenschap veeleer vervormd door aanhangers van een andere (“natuurlijkheids”) ideologie. Er is dus niets inherents goeds of fouts aan deze of gene ideologie, maar zij hebben allen hun eigen specifieke blinde vlekken wat betreft hun kijk op de werkelijkheid:

Rather than facts driving beliefs, our beliefs can dictate the facts we chose to accept

Van Calmthout en Keulemans proberen zichzelf in een objectief middenveld te manoeuvreren door beide kanten in gelijke mate te bekritiseren. De opmerking over Al Gore past daar ook heel goed bij. De waarheid heeft echter de vervelende eigenschap om zich niets aan te trekken van wat deze of genen erover zeggen, en dus ligt de waarheid niet per se in het midden. Het is heel goed mogelijk, en in dit geval zelfs waarschijnlijk, dat de ene kant de werkelijkheid meer geweld aandoet dan de andere kant.

(cartoon Tom Toles, via SkS)

De volgende tweet van Maarten Keulemans is illustratief voor het diepgewortelde geloof in hoe de waarheid wordt beïnvloed door het spectrum aan meningen:

Hoop lof over klimaatstuk met @vancalmthout in #vk. Paar linksen die het te rechts vonden. En paar rechtsen die het te links was. #inbalans

Een balans van meningen kan een bias betekenen qua wetenschappelijke geloofwaardigheid. Hoe daarmee om te gaan vormt een grote uitdaging voor de wetenschapsjournalistiek.

—

Lees ook deze schitterende parodie op de onenigheid tussen twee wetenschappers over de aard van een beestje: Is het eend of niet? Een zeer gebalanceerde journalist concludeert:

“Reputable scientists disagree. There is a debate. The question is far from settled. The truth probably lies between the two extremes of duck and not-duck.”

Over ideologische motieven om de wetenschappelijke inzichten geweld aan te doen schreef ik eerder het volgende (wie heeft er gelijk?):

Hoe verleidelijk is het om vanuit een wereldbeeld waarin elk overheidsingrijpen wordt verafschuwd, de bewijsvoering geweld aan te doen, als die zou kunnen leiden tot een sterkere roep voor overheidsmaatregelen? En hoe verleidelijk is het om vanuit een wereldbeeld waarin problemen juist het best door de overheid kunnen worden opgelost, een nepprobleem te verzinnen (of een bestaand probleem uit te vergroten) om daartegen maatregelen te verlangen? Is er een gebrek aan potentiële problemen dan, waar de overheid zich op zou kunnen storten?

7 reacties

Geplaatst in journalistiek, Maarten Keulemans, Martijn van Calmthout, Volkskrant

Getagged balans, bias, geloofwaardigheid, ideologie, midden, waarheid, wetenschapsjournalistiek

Reacties op de Wall Street Journal brief in de Volkskrant

Geplaatst op 14 februari 2012door Bart Verheggen | 12 reacties

Het blijft lastig uit te leggen, die korte termijn temperatuur trends. Zo schreven Martijn van Calmthout en Maarten Keulemans, in reactie op sceptische Wall Street Journal vertaling:

Inderdaad staat de opwarming van de aarde al zo’n 10 tot 15 jaar nagenoeg stil. Het is wel warmer dan zo’n vijftig jaar geleden, maar nóg warmer wil het al jaren niet worden. Dat geeft aan dat er van een lineaire, een-op-een-relatie met CO2 geen sprake is en we niet in rap tempo opmarcheren richting afgrond, zoals Al Gore destijds suggereerde.

Hier laten ze na om het belangrijke verschil te duiden tussen korte termijn variaties en de lange termijn onderliggende trend. Met jaarlijkse variaties tot +/- 0.25 graden is het volstrekt logisch dat er perioden zijn van 10-15 jaar waarin de onderliggende trend (0.17 graden per jaar over de afgelopen 35 jaar) tijdelijk gemaskeerd wordt. Twee alinea’s verder zeggen ze weliswaar dat de “stilstand” toeval kan zijn en aan een aantal koele La Nina jaren kan liggen, maar dat voelt een beetje als mosterd na de maaltijd.

De opmerking over Al Gore lijkt vooral strategisch bedoeld te zijn, om zichzelf als het zogenaamd objectieve midden te profileren door naar beide kanten uit te halen; daarover later meer.

De algemene teneur van hun reactie vind ik echter erg goed: De focus ligt op de grote lijnen van wat er bekend is (CO2 houdt warmte vast), op hoe wetenschap werkt (niets is ooit zeker), en op de redenen achter de grote publieke onenigheid over klimaatverandering (botsing van ideologieën).

Heel sterk is de volgende passage:

Wat de klimaatsceptici echter vergeten, is dat de meeste aanwijzingen wel één kant op wijzen. ‘Onweerlegbaar’ is dat CO2 infraroodstraling absorbeert en weer naar alle kanten uitzendt, de reden waarom atmosferen met veel CO2 warmte beter vasthouden dan atmosferen zonder CO2. Dat gegeven alleen al, gecombineerd met de waargenomen sprong in oppervlaktetemperaturen tussen 1975 en 2000, maakt het aannemelijk dat de dampkring opwarmt door menselijk toedoen.

Ze eindigen hun opiniestuk met de terechte opmerking dat onzekerheid niet betekent dat er geen maatregelen getroffen zouden moeten worden (in een sneeuwstorm rijden de meeste mensen per slot van rekening ook langzamer):

Liever achteraf constateren dat het best meeviel, dan straks moeten vaststellen dat we een ecologische ramp over ons hebben afgeroepen die we hadden kunnen voorkomen.

Al is dat natuurlijk een normatieve uitspraak, die buiten het gebied van de klimaatwetenschap ligt.

Maarten Keulemans ging in een blogpost dieper in op de 16 briefondertekenaars:

Hun gemiddelde leeftijd is 72 jaar. Zes hebben duidelijke en directe banden met de olie-industrie. Tien komen uit een hoek die inhoudelijk niets met het klimaat te maken heeft (…) En haast allemaal zijn ze verbonden aan rechts-conservatieve ‘denktanks’ en lobbygroepen (…).

Martijn van Camlthout schreef op zijn nieuwe blog over het gewraakte stuk:

Het (…) is geen opiniestuk, maar een kletsverhaal, dat er op speculeert dat de lezer eigenlijk van toeten noch blazen weet. Wat grosso modo natuurlijk ook zo is.

Kritisch blijven kijken naar de argumenten en de geloofwaardigheid is het devies.

Vandaag verscheen nog een aantal reacties in de Volkskrant, o.a. van J. van Huissteden, associate professor VU (specialisatie geologie en klimaatverandering):

De ideologische drijfveren van de auteurs worden duidelijk als het om de economie gaat.

De economie moet de komende vijftig jaar vooral niet gehinderd worden door het terugdringen van broeikasgassen. De auteurs zijn kennelijk voorstanders van een ongehinderde vrije markt, waarin het voorzorgprincipe niet geldt, ook al gaat het om de basis van ons bestaan.

Zelf geven de auteurs toe dat we nog niet genoeg weten over het klimaat. Waarom dan wel zo stellig ontkennen dat er iets aan de hand is? Doorgaan op de oude voet met broeikasgassen is een onverantwoord experiment met een systeem dat we niet voldoende kennen, terwijl de kans op desastreuze gevolgen zeer groot is.

Een zeer terechte opmerking over de dubbele moraal t.a.v. onzekerheid in dit stuk (en in veel andere sceptische redeneringen): Onzekerheid wordt uitvergroot als het om de mainstream inzichten gaat, en onzekerheid lijkt ineens niet meer te bestaan als het om het bagatelliseren van die mainstream gaat. Dat is niet consistent.