Gastblog van Professor Guido van der Werf
In De Telegraaf-rubriek “De Kwestie” kwamen onlangs twee deskundigen aan het woord over de warmtepomp, en dan met name over de CO2-besparing hiervan. Voor de argeloze lezer leken deze twee lijnrecht tegenover elkaar te staan, met een voorstander en een tegenstander van warmtepompen. Tegengestelde visies kunnen tot denken aanzetten, maar leiden vaak tot onnodige polarisatie en verwarring. Dat laatste was hier ook het geval, en eigenlijk vreemd aangezien de twee deskundigen het in grote lijnen eens leken te zijn. Hier kijken we waar het verschil zat.
De deskundigen waren Olof van der Gaag en David Smeulders. Van der Gaag is voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) en Smeulders is hoogleraar energietechnologie aan de TU in Eindhoven. In het stuk was Van der Gaag enthousiast over de warmtepomp, terwijl Smeulders het installeren van warmtepompen vergeleek met het “schieten met een kanon op een mug”.
Even terug naar de basis: een warmtepomp vervangt de cv-ketel en zorgt voor warm water, met name voor verwarming. Het mooie van een warmtepomp is dat hij deels gebruik maakt van omgevingswarmte en daardoor hyperefficiënt is (zie ook dit blog van Jasper Vis). Leuk weetje dat daaruit voorkomt; je huis verwarmen met een warmtepomp die zijn stroom krijgt van een gasgestookte energiecentrale die met 60% rendement draait, gebruikt toch veel minder gas dan hetzelfde huis verwarmen met een gasgestookte cv-ketel die zijn werk met bijna 100% rendement doet.
Nadelen zijn er ook; een warmtepomp vergt een forse investering en idealiter een goed geïsoleerde woning. Om die nadelen deels op te vangen, is er als tussenoplossing de hybride warmtepomp; een warmtepomp gecombineerd met een cv-ketel waarbij het idee is dat de cv-ketel alleen nodig is voor warm tapwater en op het moment dat er echt grote warmtevraag is. Met name op koude dagen, dus. Vanaf 2026 moet in veel gevallen bij vervanging van de cv-ketel deze door minimaal een hybride warmtepomp vervangen worden, en is daarmee ook wel “de dwangpomp” gaan heten. Deze hybride warmtepompen waren het onderwerp van het stuk in De Telegraaf.
In het stuk ging het met name over de CO2-besparing. Van der Gaag kwam tot 4,0 Megaton (Mt) CO2 besparing per jaar en Smeulders tot 2,7 Mt CO2. Of dat veel of weinig is, daar kan je over twisten; feit is dat om verdere antropogene opwarming te voorkomen onze CO2-uitstoot naar nul zal moeten. Warmtepompen kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren, zeker in combinatie met CO2-vrije bronnen zoals zon, wind, nucleair. Toch helpt het om zaken in perspectief te plaatsen. Smeulders deed dat, en stelde dat zijn 2,7 Mt CO2 “neerkomt op 1,7% van de totale Nederlandse CO2-uitstoot van 158,4 megaton per jaar”.
Laten we even in de getallen duiken en kijken waar het verschil tussen de 4,0 Mt van Van der Gaag en de 2,7 van Smeulders vandaan komt. Daarvoor moeten we naar de CO2-uitstoot van onze stroomvoorziening kijken. Deze is afhankelijk van de zogenaamde stroommix. Die stroommix geeft de combinatie van bronnen waarmee we onze stroom opwekken weer. Als dat volledig op basis van kolen zou zijn, dan is de zogenaamde emissiefactor (CO2-uitstoot per opgewekte kWh stroom) hoog; als het helemaal op basis van zon, wind, nucleair is dan is er geen CO2-uitstoot. Stroom op basis van gas zit daar tussenin en biomassa is een complexe zaak. Bij het verbranden van biomassa komt meer CO2 uit de schoorsteen dan bij het verbranden van kolen, maar deze CO2 wordt weer opgenomen zolang er evenveel aangroei als onttrekking van biomassa is.
In Nederland daalt die CO2-emissiefactor al een tijdje (zie bovenstaande figuur), omdat stroom uit kolencentrales plaats maakte voor stroom uit gascentrales, en uiteraard omdat wind en zon steeds meer bijdragen aan de stroommix. Inmiddels zo’n 50%! De hoeveelheid biomassa is niet veel veranderd in deze periode. In 2030 moet de emissiefactor verder gedaald zijn naar maximaal 100 g CO2 per kWh. Dit is vastgelegd in de klimaatwet en vergt dat we tussen nu en 2030 net zo’n halvering bewerkstelligen als tussen 2017 en 2023, waarbij ook de meestook van biomassa uitgefaseerd wordt. Volgens de Klimaat- en Energieverkenning van 2022 komen we met vastgesteld en voorgenomen beleid al lager uit, namelijk rond de 70 g CO2 per kWh. Uiteraard geldt dat hoe lager de CO2-emissiefactor, hoe groter de CO2-besparing is door zaken die geëlektrificeerd worden zoals elektrisch rijden of elektrisch verwarmen.
En bij die emissiefactor komt het verschil tussen de 2,7 en 4,0 Mton uit het stuk vandaan. Smeulders rekent namelijk met een minder recente emissiefactor dan Van der Gaag. En hij rekent met de bruto uitstoot van biomassa en daarmee komt hij (366 gram CO2 per kWh) ver boven de recente waardes uit bovenstaande figuur uit. Over biomassa is altijd veel debat, maar Smeulders kiest wel voor een vrij extreem standpunt door aangroei compleet te negeren. Als je die manier van denken doortrekt, dan zouden we nu allemaal naar de supermarkt of groenteboer moeten rennen om fruit en groenten in te slaan want volgend jaar is er niks meer. Onzin natuurlijk, de koolstofcyclus heet niet voor niks een cyclus.
Dus op basis van twee ietwat vreemde keuzes van Smeulders krijgt de Telegraaflezer een gedateerd en gekleurd beeld over de mate van CO2-besparing. Wat zou het fijn zijn als nieuwsbronnen beter uitzoeken waarom standpunten verschillen in plaats van juist de polarisatie te bevorderen. Dat lijkt mij betere en bevredigendere journalistiek dan twee meningen zonder duiding weergeven.
Rest de vraag of het veel of weinig is. Smeulders’ eerdergenoemde getal van 1,7% is dus te laag, ongeveer 2,5% is meer in lijn met de kennis van nu. Klinkt nog steeds niet heel veel, maar de komende jaren stijgt dit percentage omdat 1) onze totale uitstoot daalt en 2) de CO2-emissiefactor van elektriciteit afneemt. Als in 2030 de emissiefactor rond de 100 g CO2 per opgewekte kWh ligt, en onze totale uitstoot rond de 100 Mt CO2 per jaar zit (55% reductie t.o.v. 1990), dan hebben we het al over zo’n 5% van onze totale uitstoot en ook die waarde zal alleen maar verder stijgen. Maar het is misschien zinniger om de besparing (4,0 Mton per jaar) te vergelijken met de huidige CO2-uitstoot door woningen (14,5 Mton per jaar, CBS).
Bovenstaande getallen gaan overigens over de hybride warmtepomp en per email liet Smeulders me weten dat hij het verstandiger vindt als de focus eerst op goede isolatie ligt, en dat daarna gelijk de overstap naar de volledig elektrische warmtepomp wordt gemaakt. Compleet van het gas af dus. Daar zullen velen het mee eens zijn, maar bij de keuze van het traject naar ‘van het gas af’ spelen meer factoren een rol. Zo vergt de volledige variant een grotere investering dan de hybride oplossing, is het (nog) niet voor alle huizen geschikt, en vergt het meer van ons elektriciteitsnet. Het is dus deels een politiek vraagstuk, dat er helaas niet makkelijk op wordt gemaakt als er vanuit de wetenschap gekleurde informatie verspreid wordt en de media die simpelweg overneemt zonder verder uit te zoeken hoe het eigenlijk zit.
Met dank aan Marc Londo voor nuttige aanvullingen, en dank aan Olof van der Gaag en David Smeulders voor commentaar.
Guido van der Werf is hoogleraar op gebied van klimaatverandering en koolstofcyclus aan de Universiteit van Wageningen
Klimaatverandering 
Bij het verbranden van biomassa komt meer CO2 uit de schoorsteen dan bij het verbranden van kolen, maar deze CO2 wordt weer opgenomen zolang er evenveel aangroei als onttrekking van biomassa is.
Dit is misleiding zie het verhaal van Martijn Katan.
Biomassa is absoluut niet duurzaam. Zie het artikel van Martijn Katan. Wat hier beweert wordt is daarom een schandalige misleiding van de werkelijkheid. Het meeste hout in de vorm van pellets komt uit Amerika, Canada, Roemenië en Rusland. In Roemenië worden zelfs oerbossen daarvoor gekapt, die krijg je dus nooit meer terug. Er vindt een enorme kaalslag plaats van bossen ten behoeve van onze zogenaamde duurzame energie. De afspraak dat deze landen voor nieuwe aanplant zouden zorgen wordt niet nagekomen. Conclusie biomassa is niet duurzaam maar een enorme aanslag op de natuur.https://pure.knaw.nl/ws/files/9466234/Biomassa_NRC.pdf
Warmtepompen maken inderdaad gebruik van de buitentemperatuur. Zouden ze van de binnentemperatuur gebruik maken dan zou de COP nog hoger zijn en hoeft er niet worden bijverwarmd als het buiten -10 graden vriest. Een convectiekachel met gedwongen convectie maakt gebruik van de kamertemperatuur en kan daarom een COP van 7 halen. “Specialisten” stellen dat de COP van een convectiekachel 1 is. Dat zou betekenen dat alle energie de ruimte in zou verdwijnen. Dat is natuurlijk onzin. Iemand met een beetje middelbare school kan uitrekenen, uitgaande van een warmtecoëfficiënt van lucht C=718 J/K/kg of 926 J/K/kuub. Dat het weinig energie kost om lucht te verwarmen. In feite wat ook een combi Airco/WP doet.
LikeLike
Beste Pieter Roelof,
Het bovenstaande blogstuk gaat over (hybride) warmtepompen en niet over biomassa. Echter, wat je hierboven aangeeft over biomassa is onjuist. De ‘argumenten’ die Martijn Katan in het verleden daarover naar voren heeft gebracht, zijn al héél uitgebreid besproken in eerdere blogstukken:
CO2-balans bij gebruik van biomassa als energiebron
Biomassa en landgebruik
Het onderwerp ‘bos en koolstofcyclus’ is nou juist HET terrein waar prof. dr. Guido van der Werf in gespecialiseerd is, waar hij veel onderzoek naar doet en wetenschappelijk over publiceert. Ik zou je dan ook aanraden om éérst zijn blogstuk over CO₂-balans en biomassa eens te gaan lezen… en de 100-en reacties die daaronder staan. Alles dat je aanhaalt, is daar al besproken.
Kort gezegd: in Europa bestaat er al héél lang geen ‘natuurbos’ meer, al sinds het midden van de 19de eeuw. Al het bos wordt door de mens aangeplant dan wel beheerd. In Europa ANTICIPEERT de bosbouw (en de overheid), op een toekomstige vraag naar meer hout en biomassa, door:
-> EXTRA herbebossing en nieuwe aanplant
Er wordt dan ook VOORAFGAAND aan de kap al extra bos gerealiseerd – niet pas achteraf, zoals de aanname van Martijn Katan. Juist dit anticiperen op een toekomstige, grotere vraag maakt dat in Europa het bos per saldo TOENEEMT, bekijk s.v.p.:
https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2021/08/forest-washpost-fuchs-2015-2.gif
Dit wil nog niet zeggen dat het elders ook een goed idee zou zijn om biomassa een plek te geven in de energievoorziening! In ZO-Azië, Afrika en Zuid-Amerika bestaat er nog oerbos, het oerwoud. Dit zijn géén beheerde bossen zoals in Europa en deze oerwouden staan vooral onder druk door kap/platbranden voor o.a. de toenemende soja-teelt voor veevoeders, en ook voor de veeteelt zelf.
LikeLike
Vooraf extra bos realiseren werkt uiteraard ook niet. Voordat een bos tot wasdom is gekomen duurt dat zo’n 60 tot 70 jaar terwijl de boskap gewoon doorgaat. De CO2 opname door een volwassen boom is 25 kg per jaar. Het extra kappen van volwassen bomen vermindert simpelweg de CO2 opname.
Bijvoorbeeld de biomassacentrale van 120 MW zou een hoeveelheid ha bos per jaar nodig hebben van bijna al het bos in Nederland. Daar valt geen zaailing tegenop te poten. Door de onderlinge concurrentie van zaailingen bij groei zal van de 10 geplante er slechts 1 overblijven. Vraag maar aan Simon Klingen (deskundige Bosbeheer). Verder kun je de wereldwijde groei van bomen en houtkap in een model voorstellen. De groei kun je als een groot vat voorstellen waar een vloeistof constant instroomt (symbolisch de aangroei) en de boskap en de branden met een lek in dat vat. De lek is momenteel zodanig dat het niveau van dat vat zal gaan zakken en daarmee de hoeveelheid bos wereldwijd.
Dagelijks verdwijnen er grofweg 95 duizend voetbalvelden aan bomen, oftewel 1 voetbalveld of 500 bomen per seconde. In 2020 is er in totaal 25,8 miljoen hectare aan bos gekapt, blijkt uit cijfers van Global Forest Watch. Daar is niet met zaailingen tegenaan te poten en dat gebeurt ook niet. Dat het bos per saldo toeneemt is een grove leugen en kun je ook niet waar maken. Vandaar mijn stelling biomassa is niet duurzaam en is een ramp voor het klimaat. Dat een professor het daar niet mee eens is, zijn probleem.
Verder begrijp ik niet waarom mijn inbreng is verwijderd. Dat vind ik wel tekenend
LikeLike
Beste Pieter Roelof,
Dit is onjuist: “Voordat een bos tot wasdom is gekomen duurt dat zo’n 60 tot 70 jaar terwijl de boskap gewoon doorgaat. De CO2 opname door een volwassen boom is 25 kg per jaar.“
Een volwassen boom neemt NIET meer toe in massa. Er wordt dan ook netto geen koolstof of CO₂ meer opgenomen… anders zou die boom namelijk wél toenemen in massa. Vooral tijdens de groeifase wordt er koolstof vastgelegd.
Je negeert waar het om gaat: in Europa (!) neemt de ‘stock’ aan bos juist TOE en niet af. Daardoor wordt er netto extra koolstof uit de atmosfeer gehaald. Dit gebeurt niet vanzelf. Het is een gevolg van een toename aan bosbouw, herbebossing en nieuw bos. En deze bosbouw neemt toe, doordat er hier een groeiende vraag is naar hout en naar biomassa. De bosbouw anticipeert hierop en plant eerst EXTRA bos om aan de verwachte toekomstige vraag te kunnen voldoen.
In werkelijkheid neemt het areaal aan bos in Europa toe en niet af: zie hier. Dat blijkt ook uit het gezaghebbende rapport The State of the World’s Forests 2020, zie bijvoorbeeld de cijfers op blz. 12:
Zoals je ziet speelt de mondiale afname aan bos zich af in Zuid-Amerika en in Afrika. Juist niet in Europa… waar bosbouw en overheden, per saldo, voor méér bos zorgen om te anticiperen op die toekomstige vraag naar hout en biomassa.
LikeLike
Hi Bob,
Wat ik me afvraag: zijn er cijfers over de gemiddelde jaarlijkse CO2-uitstoot van de bomen die momenteel jaarlijks gebruikt worden tbv bio-energie en van de bomen die jaarlijks geplant worden tbv compensatie cq toekomstige kap?
Zolang de uitstoot van de gekapte bomen groter is dan die van de aangeplante bomen, neemt door de kap de CO2-concentratie per saldo toe, lijkt me, los van de vraag hoeveel CO2 eerder geplante bomen al opgenomen hebben.
Dat die eerder geplante bomen een bepaalde hoeveelheid CO2 hebben opgenomen is mooi en betekent dat de huidige CO2-concentratie (iets/veel?) lager is dan die zonder aanplant geweest zou zijn.
Per saldo stijgt die concentratie echter nog steeds, terwijl een daling nodig is. Dus als bomen voor bio-energie per saldo de concentratie laten stijgen, dan zouden die beter kunnen blijven staan, zolang er voor die bio-energie schonere alternatieven zijn.
Zoveel mogelijk nieuwe bomen aanplanten blijft dan natuurlijk een goed idee om eerder uitgestoten CO2 uit de atmosfeer te halen. Dat zal echter op grote schaal gebeuren als CO2 voldoende beprijsd of anderszins gereguleerd wordt.
LikeLike
Hoi Lennart,
Je schrijft: “Zolang de uitstoot van de gekapte bomen groter is dan die van de aangeplante bomen, neemt door de kap de CO2-concentratie per saldo toe …” Nee, dat is alleen een veronderstelling.
Om te bepalen wat de netto bijdrage is, dien je niet zozeer uit te gaan van wat er uit de schoorsteen komt: de flux ofwel de ‘out of pipe emissions’, en dit dan proberen te verminderen met de jonge aanplant en de herbebossing in datzelfde jaar.
Bepalend is iets anders. Neemt de ‘stock‘, de hoeveelheid koolstof die opgeslagen is in bos, toe of neemt deze af. Dit bepaalt het uiteindelijke effect, onder de streep, van het geheel aan extra bebossing (door bosbouw en overheid) en van de ‘harvesting’. In Europa neemt deze stock, de hoeveelheid koolstof opgeslagen in bos, juist toe. Netto is er een ‘carbon sink’:
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-99206-4_6
Uiteraard is het dan mogelijk om te gaan speculeren, als volgt: (1) stel nou ’s dat we voortaan geen (of minder) hout gaan benutten o.a. als biomassa; (2) en dat tegelijkertijd de bosbouw en herbebossing blijven expanderen, ondanks deze wegvallende vraag… Nou, in dat geval wordt deze ‘carbon sink’ nog groter. Hiep hiep hoera!
Maar realistisch is dit niet. Want (2) is afhankelijk van de vraag en de bosbouw is in Scandinavië, Baltische staten, Duitsland en Oost-Europese landen een belangrijke sector. Die sector zorgt voor extra bos, uitgaande van een toekomstige vraag.
LikeLike
Hallo Bob
je stelt:
Een volwassen boom neemt NIET meer toe in massa. Er wordt dan ook netto geen koolstof of CO₂ meer opgenomen… anders zou die boom namelijk wél toenemen in massa. Vooral tijdens de groeifase wordt er koolstof vastgelegd.
Dat een boom niet in massa toeneemt lijkt me kwats. Het volume van een boom neemt met de jaren toe en daarmee haar massa. Dat een boom geen CO2 opneemt is ook onzin. Daar leeft en groeit een boom van. Je lijkt me in de war omdat je in de laatste zin je tegenspreekt.
Dat er een toename in bosomvang in de EU is juist. Maar je negeert wat ik eerder stelde namelijk de roofbouw van bossen, voor onze energiebehoefte, in Amerika, Rusland Roemenië en Canada. Deze is groots en wordt niet, zoals door deze landen is beloofd, gecompenseerd met zaailingen. Met het tempo waarmee er geoogst wordt, lijkt mij dat haast onmogelijk
LikeLike
Hi Lennart,
Overigens geven Kilpeläinen & Heli Peltola in bovengenoemde publicatie antwoord op de vraag, hoe de jaarlijkse oogst zich verhoudt tot de jaarlijkse toename aan bos in Europa.
De oogst verhoudt zich als minder dan 80 t.o.v. 100 aan toename. De bossen nemen per saldo dan ook toe:
LikeLike
Beste Pieter,
Jij had het over een volwassen boom. Die boom neemt niet meer toe in massa… daarom is die ‘volgroeid’. De Wet van Behoud van Massa betekent, dat de hoeveelheid koolstof opgeslagen in de boom dan ook niet meer toeneemt.
Tijdens de groei van een boom neemt die per saldo koolstof op uit de dampkring, maar is de boom eenmaal volgroeid en neemt de massa niet meer toe… is er ook geen (netto) opname van koolstof meer.
Roemenië is gewoon een onderdeel van Europa en in Europa neemt het bos toe. Niet alleen gemeten in hectare, er is ook een toename van de dichtheid, het volume per eenheid oppervlak:
Ook in Noord-Amerika / Canada is er de laatste decennia een toename aan bos, maar véél minder snel dan in Europa. Voor ca. 1990 nam dit nog af. Ontbossing is nog steeds een groot probleem, maar dan in Zuid-Amerika, Afrika en ZO-Azië.
LikeLike
Beste Pieter Roelof – in navolging van Bob, het is belangrijk een paar zaken uit elkaar te houden. Allereerst is niet alle verlies van bomen ook ontbossing. Ontbossing is permanent verlies van bos. Met name in de tropen relevant, en oorzaak hoofdzakelijk veeteelt (zowel direct; veeteelt op stukken die ontbost zijn, en indirect; bijvoorbeeld ruimte voor het verbouwen van soja)
Bij bosbouw gaan er ook bomen verloren maar is er geen verlies van bos. Veel mensen gaan steigeren als ze dit horen maar kijk aub even naar de animatie in figuur 6 op https://klimaatveranda.nl/2020/06/12/co2-balans-bij-gebruik-van-biomassa-als-energiebron/ Er is onttrekking van hout maar het bos blijft grosso modo bestaan en de koolstofvoorraad ook. Het grote verschil tussen landbouw en bosbouw zijn de tijdschalen, en de perceptie.
Of je die bosbouw en het gebruiken van resthout voor energie wenselijk vindt en of / wanneer je dat duurzaam kan noemen daar kan je een heel lange discussie over voeren. Maar dan ga je heel ver weg van de boodschap van bovenstaande blog. Je ziet overigens dat houtige biomassa als energiebron langzaamaan afgebouwd wordt, tegelijk neemt de vraag naar hout voor hoogwaardigere toepassingen toe, en zal biomassa meer een rol in BECCS gaan spelen.
Groetjes,
Guido
LikeGeliked door 1 persoon
Hoi Bob,
Relatief jongere bomen nemen na een bepaald aantal jaren meer CO2 op dan relatief oudere bomen, als ik het goed begrijp. En er wordt jaarlijks meer aangeplant dan geoogst en gebruikt voor bio-energie, zodat de totale CO2-opslag in bomen per saldo toeneemt.
Die totale opslag in bomen zou sneller kunnen toenemen als bij gelijkblijvende aanplant minder bomen voor bio-energie gebruikt zouden worden, of alleen als restproduct, voor zover dat nu niet het geval is. Maar dat gebeurt alleen als de boomeigenaar per ton CO2-opslag voldoende betaald krijgt.
Zijn er CO2-prijzen/schattingen bekend waarboven het rendabeler wordt om die bomen te laten staan ipv ze te gebruiken voor bio-energie? Daar zou dan eventueel politiek voor gelobbied kunnen worden, afhankelijk van de hoogte van die prijzen?
LikeLike
Guido, ik vraag me af wat er gebeurt met de CO2-balans en cyclus als je het resthout niet weghaalt, en dus ook niet verbrand, maar gewoon in de natuur achterlaat, zoals in prehistorische tijden van nature natuurlijk altijd gebeurde. Heeft dat laatste juist niet geleid tot koolstofopslag in steenkool, aardolie, gaslagen, veenlagen enzovoorts? Moet dat aspect niet worden meegenomen in de afwegingen? (afgezien van dat het me ook gezonder lijkt voor het ecosysteem qua bodemleven en voedingstoffen voor nieuw leven.)
LikeLike
Vandaag verschenen op CarbonBrief: https://www.carbonbrief.org/factcheck-18-misleading-myths-about-heat-pumps/
Wat betreft punt 15 INCOMPLEET: ‘Het elektriciteitsnet kan warmtepompen niet aan.’ Dit heeft betrekking op de Engelse situatie. Maar lijkt me zeker ook van belang voor de Nederlandse situatie. De netbeheerders in Nederland willen naar een duidelijker beleid qua voorrang wat betreft de wachtlijsten voor te kunnen worden aangesloten. Dat heeft misschien in hoofdzaak betrekking op grootverbruikers, maar alle elektrificatie van warmtepompen en ook auto’s (hoewel kleinverbruikers) telt ook op natuurlijk, waarbij de wachtlijsten bij grootverbruik misschien wel toenemen, en het moeten uitschakelen van bv. laadpalen op bepaalde piekmomenten.
Naar mijn idee zouden we toe moeten naar prikkels om de elektriciteitsvraag te sturen naar een betere aanpassing op duurzame opwekking op het juiste moment. Bijvoorbeeld afschaffing van de salderingsregeling en aantrekkelijk maken van dynamische contracten.
In Nieuwsuur van een paar dagen geleden ging het om een nieuw te bouwen school in Borne. Die kan pas een aansluiting krijgen over een X-aantal jaren wanneer wordt gekozen voor duurzamere verwarming, dus elektrisch. Het schoolbestuur overweegt nu om die reden om het toch maar minder duurzaam aan te pakken, dus met gas.
LikeLike
@Jaaplont – over je eerste opmerking, op het moment dat je resthout achterlaat zal de koolstofvoorraad in het bos wat hoger zijn, en die van de atmosfeer dus wat lager. Uiteindelijk zal het echter grotendeels verrotten en weer in de atmosfeer komen. Het deel dat langer in de bodems blijft is erg klein.
Maar als je het (rest)hout niet gebruikt zal je voorlopig nog fossiele brandstoffen gebruiken, dat wordt nog wel eens vergeten bij het biomassa-bashen. Gelukkig gaat de uitbreiding van zon en wind snel en biomassa voor ‘baseload’ heeft denk ik geen heel lang leven meer. Voor biodiversiteit doet dood hout overigens wonderen. Het landschap wordt er echter ook kwetsbaarder voor bosbranden door.
Over je tweede opmerking, ik ben daar geen expert in. Uiteraard is een dynamischer gebruik een van de oplossingen voor netcongestie, maar uitbreiding van het strooment blijft nodig. Overigens is de totale stroomvraag tot nu toe niet aan het stijgen. Dat de salderingsregeling voorlopig blijft bestaan vind ik bizar (ook al heb ik er profijt van), en ik schrik ervan hoeveel politieke partijen hier populistisch in staan.
LikeLike