Sinds vorig jaar presenteert een groep wetenschappers jaarlijks een overzicht van een aantal belangrijke indicatoren van klimaatverandering: het Indicators of Global Climate Change initiative of IGCC. Ze volgen daarbij de methodes van het laatste IPCC-rapport. Afgelopen week publiceerde deze groep voor de tweede keer hun uitgebreide rapportage. Ook lanceerden ze de Climate Change Tracker, die een overzicht geeft van de belangrijkste data. Een mooie aanvulling op de al langer bestaande Climate Action Tracker, waar wordt bijgehouden hoe het ervoor staat met wereldwijde plannen en ambities voor de vermindering van de uitstoot.
Een heel andere wetenschappelijke update verscheen wat langer geleden. Het is een nieuwe schatting van de klimaatgevoeligheid, op basis van een methode waarover we in 2020 hebben geschreven. Het goede nieuws is dat de schatting naar beneden is bijgesteld, maar jammer genoeg wel maar een beetje. Het zal de kans dat we onder de 1,5 °C opwarming blijven er niet noemenswaardig groter op maken, is mijn inschatting.
Dit, en allerlei andere klimaatgerelateerde zaken kunnen besproken worden in deze open draad.
Klimaatverandering 
Wat mij opvalt aan hun uitgebreide rapportage (essd.copernicus.org/articles/16/2625/2024/)is dat bepaalde langzame componenten geen deel uitmaken van hun update. Daar kunnen weliswaar goede redenen voor zijn, maar lijkt mij wel iets om rekening mee te houden (juist de langzame componenten gaan immers ‘over 2100’ heen, – terwijl 2100 vaak een eigen leven is gaan leiden, bv. volgens mij ook in dat recente artikel van Guido van der Werf), omdat ze constateren dat het energieonevenwicht op aarde is toegenomen.
“De hier gepresenteerde indicatoren van de mondiale klimaatverandering laten zien dat het energieonevenwicht op aarde is toegenomen tot ongeveer 0,9 W m −2 , gemiddeld over de afgelopen twaalf jaar. Dit heeft ook gevolgen voor de geëngageerde reactie van langzame componenten in het klimaatsysteem (gletsjers, diepe oceaan en ijskappen) en de geëngageerde zeespiegelstijging op de lange termijn, maar dit maakt hier geen deel uit van de update.”
LikeLike
Jaap,
Ik denk dat het niet zoveel zin heeft om die trage componenten mee te nemen in een jaarlijkse tussenbalans. Omdat de toestand ervan immers niet veel verandert in korte tijd. De verschillen van jaar tot jaar zeggen dan weinig over een trend, maar worden vooral bepaald door variabiliteit op korte termijn.
LikeLike
Dat is dan de goede reden: “het heeft niet zoveel zin in een jaarlijkse update”. Oké. En dat laat dan tegelijk onverlet: lijkt mij wel iets om rekening mee te houden. Terdege rekening mee te houden, al is het maar in het achterhoofd. Dit in het licht van schaalgrootte, onomkeerbaarheid, mondiale gevolgen zoals grootschalige ontheemding. Je zou het Antropoceenidee in brede zin met deze termen kunnen definiëren. Dit als zinvolle onderscheiding t.o.v. het Holoceenidee.
LikeLike
In het overzicht staan een aantal broeikasgassen weergegeven. Maar de belangrijke H2O staat er niet bij. Ook fijnstof staat er niet bij. Notabene is onlangs een sateliet gelanceerd om de invloed van wolken en fijnstof op onze atmosfeer te meten.
https://www.spaceoffice.nl/nl/nieuws/856/earthcare-gelanceerd-met-nederlands-instrument-voor-onderzoek-naar-klimaatverandering-door-wolken-en-fijnstof.html#:~:text=Europa's%20nieuwe%20satelliet%20EarthCARE%20werd,uit%20naar%20de%20eerste%20data.
LikeLike
Pieter,
Luchtvochtigheid (zo noemen we de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer meestal) staat er inderdaad niet in, omdat het geen veroorzaker is van klimaatverandering. Het is wel een feedback: bij een hoger temperatuur neemt de hoeveelheid waterdamp in de lucht toe. Omdat de luchtvochtigheid van plaats tot plaats en tijd tot tijd verschilt zou een gemiddelde over de hele wereld bovendien heel weinig zeggen.
Dat geldt ook voor aerosolen (ik neem aan dat je die bedoelt, en niet fijnstof, wat niet helemaal hetzelfde is). Ook daar variëren de concentraties sterk en bovendien hebben verschillende typen aerosolen een verschillend effect. Een gemiddelde concentratie zegt dus weinig over het klimaateffect. In het wetenschappelijk artikel (en de berekeningen) zijn aerosolen wel meegenomen.
Jaap,
Er is heel veel om rekening mee te houden. Dit onderzoek is geen ‘overzicht van alles’ en pretendeert dat ook niet te zijn.
LikeLike
“Dit onderzoek is geen ‘overzicht van alles’ “
Hans, dat zeg ik ook niet. In “Open discussie” kan wel ‘alles’ betrokken worden. Mee eens?
LikeLike
kreeg deze vraag: waarom zijn er in de hele wereld maar 4 stations die permanent de CO2 meten, te weten Hawai, Samoa, Alaska en Zuidpool? Is dat voldoende?
En wat verklaart de grote jaarlijkse variatie in concentratie bij Alaska (30ppm) en die op de Zuidpool (3ppm)?
LikeLike
Frank,
CO₂ is, zoals dat heet, ‘well mixed’. Dat betekent dat de concentratie overal in de wereld een vergelijkbaar verloop heeft, zolang je niet te dicht bij grote bronnen zit, zoals steden of industriegebieden. Met een paar meetpunten op slim gekozen locaties kun je dat verloop dan goed volgen.
De jaarlijkse variatie wordt veroorzaakt door opname van CO₂ door groeiende planten in de zomer op het noordelijk halfrond, en het afsterven in de winter. Het noordelijk halfrond is hier bepalend, omdat daar het meeste land ligt. Daarom is het ook logisch dat die cyclus afzwakt naarmate je verder naar het zuiden gaat. De menging van CO₂ door de hele aardatmosfeer neemt immers wel wat tijd in beslag.
Waarom het effect bij Alaska zoveel groter is weet ik niet precies. Het effect van planten zal hier ook zeker meespelen, dat zal immers op hoge breedtegraden een stuk groter zijn dan in de tropen. Ik zou me voor kunnen stellen dat zee-ijs daar ook invloed heeft. Dat zou opname van CO₂ door zeewater in de omgeving van Alaska in de winter kunnen beperken. Maar dat is een gok.
LikeLike
Beste Frank,
Er zijn véél meer stations die de CO₂-concentratie meten, dan de vier die jij noemt. Hier het meet-netwerk van NOAA en op al deze locaties wordt CO₂ gemeten:
Zie onder meer: https://gml.noaa.gov/ccgg/about.html
Er zijn daarnaast ook nog andere meet-programma’s, zoals die van KNMI en het Japanse JMA.
De jaarlijkse variatie in Alaska bedraagt géén 30 ppm. De variatie is daar wel aanzienlijk groter dan op Antarctica. Dit komt doordat CO₂ weliswaar een ‘well-mixed greenhouse gas’ is, maar op het landoppervlak van het noordelijk halfrond is er een veel groter verschil tussen de koolstof-assimilatie (gedurende de zomer) en de koolstof-dissimilatie (winter en vroege voorjaar), dan op Antarctica waar zich bijna geen koolstofcyclus afspeelt.
Op Alaska en elders in het noorden van het Noord-Amerikaanse continent, zijn er daarbij ook nog ’s de grote bos/steppe-branden aan het einde van het zomer-seizoen.
Zie hierover de animatie van de welbekende ‘pump handle’: https://gml.noaa.gov/ccgg/trends/history.htm
LikeLike
Thanks for it. Over Judith Curry heb ik dit bij jullie gevonden: Judith Curry in De Telegraaf: aantoonbare onwaarheden en drogredenen van een ex-wetenschapper | Klimaatverandering (klimaatveranda.nl)
Nu heeft zij op haar site dit laten zien: Radiative energy flux variations from 2000 – 2020 | Climate Etc. (judithcurry.com); er staat (trots?) : The warming of the last 20 years has its essential cause in the change of the clouds.
Wow!
Wat gaat over dit onderzoek:Atmosphere | Free Full-Text | Radiative Energy Flux Variation from 2001–2020 (mdpi.com)
Wat is daarover te zeggen?
LikeLike
Frank,
Het zit een stuk ingewikkelder in elkaar dan Curry, Dübal en Varhenholt je wijs proberen te maken. Hier wordt dat uitgelegd: https://andthentheresphysics.wordpress.com/2021/11/27/no-it-probably-isnt-mostly-due-to-changes-in-clouds/ In feite is hun bevinding niets nieuws, ze geven er alleen een misleidende draai aan in hun interpretatie.
Heel eenvoudig gezegd: we weten dat het aardoppervlak meer warmte opneemt door versterkende feedbacks. Een afname van het ijsoppervlak is het bekendste voorbeeld, maar vermoedelijk speelt verandering in de bewolking ook mee. Dat zijn dus geen oorzaken van de opwarming, maar gevolgen die de opwarming wel versterken. Die extra opgenomen warmte wordt weer uitgestraald als warmtestraling. Logisch dus dat die uitstraling ook toeneemt. Dat is helemaal geen weerlegging van het versterkte broeikaseffect.
Over een langere periode zien we dus een toename van zowel de geabsorbeerd zonlicht als van uitgaande warmtestraling. Dat is het directe gevolg van een versterkende albedo-feedback. Het verschil tussen inkomende en uitgaande straling is op elk moment heel klein, want je hebt maar een heel klein percentage van die energie nodig om de aarde met een paar tienden van een graad per decennium op te warmen.
Dat artikel van Dübal en Curry heeft waarschijnlijk ook geen serieuze peer review gehad. MDPI is een bekende ‘predatory publisher’, die tegen betaling alles publiceert dat er wordt aangeboden. En Varenholt is al heel lang actief met het verspreiden van desinformatie.
LikeLike
Nog een toevoeging. Een afname van de uitstoot van aerosolen zal vermoedelijk ook wel hebben bijgedragen aan de toename van geabsorbeerd zonlicht.
LikeLike
Ik lees op klimaatplein.nl/wat-zijn-planetaire-grenzen-en-welke-zijn-reeds-overschreden/ over de verzuring van oceanen, waarvan de planetaire grens nog niet is overschreden (er staat geen datum bij maar dit moet volgens mij ergens in 2023 zijn gepubliceerd): “Ongeveer een kwart van de CO2 die de mensheid in de atmosfeer uitstoot, wordt uiteindelijk opgelost in de oceanen. Hier vormt het koolzuur, waardoor de chemie van de oceaan verandert en verzuurt. Het is een voorbeeld van hoe nauw planetaire grenzen met elkaar verbonden zijn. Zo is de CO2-concentratie in de atmosfeer de onderliggende controlerende variabele voor zowel het klimaat als de verzuring van de oceaan.”
De overschrijding wordt binnenkort wel verwacht.
Het zinsdeel ‘wordt uiteindelijk opgelost’ wordt niet verder toegelicht, maar kan dat er op duiden dat het zich niet onmiddellijk oplost, en dat het dus duidt op naijleffecten? Weet iemand daar meer over?
LikeLike
Jaap,
Zie dit uitgebreide overzicht hierover dat Jos een aantal jaren geleden schreef.
LikeGeliked door 1 persoon
Hans, dank voor de verwijzing. Ik weet niet wat de drempelwaarde is voor de vaststelling dat de oceaanverzuring de planetaire grens definitief heeft overschreden. Is daar inderdaad een drempelwaarde voor bepaald/te bepalen? Zijn er scenario’s bekend (er wordt gesproken over ‘binnenkort’. Is dat een kwestie van enkele jaren bv.?)
Al zes van de negen planetaire grenzen zijn overschreden en verwacht wordt dat de grens voor oceaanverzuring en ook de verstoring van de wereldwijde fosforcyclus binnenkort eveneens worden overschreden. Zodra dat het geval is blijft er nog eentje over van de door Rockström et al in 2009 vastgestelde grenzen die niet is overschreden, nl. de ozonconcentratie. Daarover lees ik tegenstrijdige actuele berichten.
Positief op https://www.sciencealert.com/huge-global-success-ozone-killing-gases-fading-faster-than-predicted
Verontrustend op https://scientias.nl/nieuw-gevaar-voor-onze-ozonlaag-naar-beneden-stortende-satellieten/
Is er iets van te zeggen hoe die twee berichten zich tot elkaar verhouden?
LikeLike
Jaap.
Het aardsysteem is veel te complex om een enkel getal te kunnen geven dat een drempelwaarde zou zijn voor een planetaire grens. En dat geldt dus ook voor de oceaan. Zo’n drempelwaarde bestaat niet.
Wat ook meespeelt is dat de gevolgen van oceaanverzuring, net als van bijvoorbeeld klimaatverandering, niet overal op aarde even groot zullen zijn, of even snel op zullen treden.
Wat betreft de ozonlaag heb ik niets toe te voegen aan de links die je geeft.
LikeLike
Op Carbonbrief.org/bonn-climate-talks-key-outcomes-from-the-june-2024-un-climate-conference staat een verslag van de halfjaarlijkse bijeenkomst in Bonn. Geeft volgens mij wel een aardige indicatie omtrent het vooruitblikken op COP29 in Bakoe.
LikeLike
Mooi interview met klimaatwetenschapper Detlef van Vuuren (en nog drie andere winnaars van de Spinozaprijs) in de NRC:
https://www.nrc.nl/nieuws/2024/06/21/deze-vier-onderzoekers-krijgen-de-hoogste-nederlandse-wetenschapspremie-a4856942
Wanneer ontdekte u dat u bijzonder goed was in uw werk?
„Ik studeerde milieuwetenschappen, scheikunde en ik heb ook een jaar bestuurskunde gedaan. Mede dankzij die combinatie ben ik een verbinder tussen vakgebieden geworden. Net na 2000 besefte ik voor het eerst dat dat bijzonder was, toen ik als vrij jonge onderzoeker een groot project coördineerde waarin ecologen samenwerkten met milieukundigen, economen en sociaal wetenschappers, vaak heel verschillende werelden. Het waren vooraanstaande onderzoekers en de sfeer was sterk gericht op innovatie. Het was ook van deze onderzoekers dat ik leerde dat je onderzoek naar toptijdschriften als Nature kan sturen en dat die het nog publiceerden ook.”
Wat gaat u met het geld doen?
„Ik wil mijn blik meer gaan richten op andere mondiale uitdagingen. Hoe kunnen we de crises rond klimaat, biodiversiteit, verontreiniging en land- en waterschaarste tegelijkertijd aanpakken, zonder dat aanpak van de een lijdt onder de ander én op een manier dat ieder mens een redelijk bestaansniveau heeft? Hoe leg je die puzzel neer?”
LikeLike
Tipping risk of the Atlantic Ocean’s overturning circulation, AMOC. Keynote by Prof. Rahmstorf
Een interessant artikel hierover in de Volkskrant:
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/is-een-van-de-grootste-klimaatrampen-instorting-warme-golfstroom-al-begonnen~bc17c32b/
LikeLike