James Spann, een beroemde weerman in Alabama, móést weten wat hij fout had gedaan. Waarom kwamen er 252 mensen om toen maar liefst 62 tornado’s in april 2011 over zijn staat Alabama raasden? Had hij niet genoeg gewaarschuwd? Had hij misschien niet goed uitgelegd hoe gevaarlijk die tornado’s zouden zijn? Had hij niet genoeg feiten gegeven? Waarom hadden mensen zijn belangrijke boodschap niet begrepen?
Dagenlang analyseerde hij obsessief de videofragmenten van zijn tornadowaarschuwingen vooraf én van de dag zelf. Maar tot zijn grote frustratie kon hij niet ontdekken hoe hij het leven van deze mensen had kunnen redden.
Misschien…, realiseerde hij zich, was er niets wat hij had kunnen doen… was er gewoon geen antwoord op de vraag wat hij verkeerd had gedaan. Was hij geen superheld die mensenlevens redde, maar gewoon … een weerman.
En net toen hij begon te twijfelen of zijn stellige overtuiging dat hij iets verkeerd had gedaan wel juist was, realiseerde hij zich dat de oplossing misschien helemaal niet lag binnen zijn vakgebied, de natuurwetenschappen, maar ergens anders.
Spann nam contact op met deskundigen op het gebied van gedrag en psychologie. Hij ontdekte hoe mensen zich gedragen tijdens een tornado. Dat mensen negeren hoe ernstig of substantieel de waarschuwingen zijn als ze de ene na de andere waarschuwing krijgen. Of dat ze verwachten een luide sirene te horen als de tornado daadwerkelijk arriveert. En … hij leerde over een belangrijke menselijke impuls; het verlangen naar zekerheid. Wanneer Spann waarschuwde dat er een enorme, allesverwoestende tornado op komst was, renden mensen naar buiten om te kijken of ze die tornado zelf konden zien…
Puzzels en paranoia
Mensen hebben vaak een verlangen naar structuur, een behoefte aan orde, zekerheid, antwoorden en oplossingen. Dit drijft niet alleen veel wetenschappers… maar ons allemaal.
Onzekere situaties waarin weinig op het spel staat, zoals raadsels en puzzels, een sportwedstrijd, een spannende detective of reizen vormen geen probleem. De meeste mensen zoeken dit soort situaties zelfs graag op. Maar wanneer de situatie lastiger wordt, voelt onzekerheid ongemakkelijk. Dat ongemakkelijke gevoel heeft een functie; het stelt ons in staat beslissingen te nemen en actie te ondernemen. Het zorgt ervoor dat we niet eindeloos blijven twijfelen en duwt ons in de richting van oplossingen.
Wanneer onzekerheid zo bedreigend wordt dat het ongemak ondraaglijk wordt, kunnen we op zoek gaan naar manieren om dat ongemak zo snel mogelijk te stoppen, om een eind te maken aan de tartende onzekerheid. Dit kan ertoe leiden dat we overhaaste conclusies trekken en ons stellig ingraven in onze zogenaamd rationele overtuigingen.
We kunnen nieuwe informatie gaan negeren, op de verkeerde plaatsen zoeken naar betekenis en patronen, blijven vasthouden aan wat we al weten en geloven, paranoïde worden of niet meer bereid zijn verder te kijken dan onze neus lang is. We kunnen mensen buiten onze sociale kring minder, en binnen onze sociale kring meer gaan vertrouwen en we kunnen minder geneigd zijn toe te geven dat we ongelijk hebben.
Onwaarheden en verzinsels verspreiden zich vervolgens van brein tot brein, worden geloofd en doorgegeven om betekenis te geven aan onduidelijkheid, om zekerheid te vinden in onzekerheid. Onzekerheid op het ene gebied, zoals gezondheid of natuurrampen, kan er zelfs toe leiden dat we op zoek gaan naar meer zekerheid op een ander gebied, zoals de liefde of politieke opvattingen.
Wanneer we ons in onze onzekerheid vastklampen aan snelle en gemakkelijke waarheden, verliezen we de kans om iets nieuws te leren, een moeilijk probleem op te lossen, of de wereld vanuit een ander perspectief te zien. Die nuttige behoefte aan zekerheid die ons behoedt voor eindeloze twijfel en zorgt dat we actie ondernemen, keert zich dan tegen ons. Teveel onzekerheid maakt ons over het algemeen niet “slimmer”. Het zorgt zelfs dat we gaan kijken of die tornado er wel echt is…
De meeste mensen weten dat klimaatverandering een groot probleem is. Maar toch overladen we mensen die nog onvoldoende actie ondernemen tegen klimaatverandering het liefst met stapels wetenschappelijk bewijs en angstaanjagende informatie over zeespiegelstijging, extreem weer, voedseltekorten en onveiligheid. Informatie die kan zorgen voor een bijna ondraaglijke onzekerheid over de nabije en verre toekomst. Terwijl dat akelige gevoel wel eens één van de redenen zou kunnen zijn voor zowel het bestaan van misinformatie als passiviteit.
Het is belangrijk om mensen te vertellen welke concrete gevolgen klimaatontwrichting voor hen persoonlijk heeft en zal hebben, hoe erg het is en nog kan gaan worden. Maar het is net zo belangrijk om op datzelfde moment ook te laten zien welke reële, effectieve oplossingen er zijn, zodat mensen zich niet hopeloos voelen maar begrijpen dat het probleem op te lossen is als we nu samen de schouders eronder zetten. Het is een delicaat evenwicht; een effectieve boodschap zorgt idealiter dat je van schrik omver geblazen wordt en geeft je daarna een flinke zwiep omhoog.
Meer lezen?
Nonsense – The power of not knowing ~ Jamie Holmes
Klimaatverandering 
Daarom denk ik dat er te veel aandacht is voor mogelijke scenario’s. Wat er gebeurt als we niets extra’s doen voor het klimaat wordt te weinig onder de aandacht gebracht. De wereld en de politiek is volatiel, er kan zo maar iemand anders aan de macht komen die een streep door alle maatregelen zet, er kan een oorlog uitbreken, noem maar op. De klimaatmaatregelen die we al genomen hebben zullen we niet terugdraaien, althans, dat leek zeker. Onze kolencentrales gaan opeens harder draaien. Dus vertel het domme volk ook de keiharde waarheid als we niets doen, net als dat mensen niets doen als er een grote tornado aankomt. Ga er van uit dat het ergste gebeurt. Als we dan actie ondernemen dan zal het gelukkig gaan meevallen, maar daar mogen we niet vanuit gaan.
LikeLike
“En … hij leerde over een belangrijke menselijke impuls; het verlangen naar zekerheid. Wanneer Spann waarschuwde dat er een enorme, allesverwoestende tornado op komst was, renden mensen naar buiten om te kijken of ze die tornado zelf konden zien…”
Mensen rennen niet naar buiten om zekerheid te krijgen over een aangekondigde tornado maar om hun verwachting te checken aan de realiteit. En de verwachting is uiteraard dat die tornado er niet is want dan hadden ze het wel ervaren.
Ik neem aan dat de anecdote uit het boek van Jamie Holmes komt die geaffillieerd is met ‘Future Tense of New America’, een nogal nationalistische denktank die het beste met de mensheid in USA voorheeft.
Los daarvan, ik begrijp niet wat het blogstuk nou wil zeggen, ook niet met de conclusie “Het is een delicaat evenwicht; een effectieve boodschap zorgt idealiter dat je van schrik omver geblazen wordt en geeft je daarna een flinke zwiep omhoog.”
LikeLike
Het lijkt me redelijk irrationeel om bij een waarschuwing van een naderende tornado naar buiten te rennen on te kijken of je het ding kunt zien. Het lijkt me een stuk rationeler om de schuilkelder op te zoeken die in “”tornado alley”” beslist nodig hebt omdat dit de enige manier om zeker te weten dat je een directe treffer van de tornado kunt overleven. Als het ding aan je voorbij gaat loopt het ook zonder goed af maar dat weet pas na afloop. Nee de weerman deed niks fout. De mensen handelden volstrekt irrationeel.
LikeLike
Mensen hebben een hekel aan twijfel en zoeken naar houvast. Daarom is het zaaien van twijfel ook vaak effectief. En burgers zijn geen militairen, dus klakkeloos iets aannemen zit niet in hun bloed. Het kwartje valt vaak als meerdere bronnen op rij het zelfde beeld aangeven. Je kan ze niet de eindconclusie voorschotelen, dat is iets wat ze zelf moeten doen. Je kan het kwartje niet voor ze laten vallen, dat moet bij hun zelf vallen. Dat mensen dan ook naar buiten gaan om de tornado te zien, verbaasd mij helemaal niet.
LikeLike
Nienke, je zegt:
“Het is belangrijk om mensen te vertellen welke concrete gevolgen klimaatontwrichting voor hen persoonlijk heeft en zal hebben, hoe erg het is en nog kan gaan worden. Maar het is net zo belangrijk om op datzelfde moment ook te laten zien welke reële, effectieve oplossingen er zijn, zodat mensen zich niet hopeloos voelen maar begrijpen dat het probleem op te lossen is als we nu samen de schouders eronder zetten.”
Dat doet me denken aan wat Al Gore zei in zijn speech bij ontvangst van de Nobelprijs in 2007: https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2007/gore/lecture/
“We, the human species, are confronting a planetary emergency – a threat to the survival of our civilization that is gathering ominous and destructive potential even as we gather here. But there is hopeful news as well: we have the ability to solve this crisis and avoid the worst – though not all – of its consequences, if we act boldly, decisively and quickly.”
Is dat ongeveer wat je bedoelt met een “delicaat evenwicht”?
Gore voegde daaraan toe:
“[W]hen large truths are genuinely inconvenient, whole societies can, at least for a time, ignore them… We must quickly mobilize our civilization with the urgency and resolve that has previously been seen only when nations mobilized for war. These prior struggles for survival were won when leaders found words at the 11th hour that released a mighty surge of courage, hope and readiness to sacrifice for a protracted and mortal challenge. These were not comforting and misleading assurances that the threat was not real or imminent; that it would affect others but not ourselves; that ordinary life might be lived even in the presence of extraordinary threat; that Providence could be trusted to do for us what we would not do for ourselves.
No, these were calls to come to the defense of the common future. They were calls upon the courage, generosity and strength of entire peoples, citizens of every class and condition who were ready to stand against the threat once asked to do so… When we unite for a moral purpose that is manifestly good and true, the spiritual energy unleashed can transform us. The generation that defeated fascism throughout the world in the 1940s found, in rising to meet their awesome challenge, that they had gained the moral authority and long-term vision to launch the Marshall Plan, the United Nations, and a new level of global cooperation and foresight that unified Europe and facilitated the emergence of democracy and prosperity in Germany, Japan, Italy and much of the world.”
Een hoger moreel doel: is dat niet waar het om gaat bij het voorkomen van gevaarlijke klimaatverandering c.q. het beperken van de risico’s daarvan? Risico’s niet alleen voor mensen persoonlijk, hier en nu, maar ook voor mensen elders en later? Het gaat denk ik uiteindelijk om het realiseren van een rechtvaardiger wereld, nu en in de toekomst, wat mensen daar ook precies onder verstaan, met alle onzekerheid die daarbij hoort. En het gaat erom dat de transitie naar die rechtvaardiger wereld zelf ook op een zo rechtvaardig mogelijke manier gerealiseerd wordt, met alle onzekerheid die daar onvermijdelijk bij hoort.
Het moeizame afkicken van onze collectieve verslaving aan fossiele brandstoffen doet denken aan de moeizame strijd voor afschaffing van de slavernij. Abolitionist Frederick Douglass zei 150 jaar voor de Nobel-speech van Gore onder meer: https://www.blackpast.org/african-american-history/1857-frederick-douglass-if-there-no-struggle-there-no-progress/
“The whole history of the progress of human liberty shows that all concessions yet made to her august claims have been born of earnest struggle. The conflict has been exciting, agitating, all-absorbing, and for the time being, putting all other tumults to silence. It must do this or it does nothing. If there is no struggle there is no progress. Those who profess to favor freedom and yet deprecate agitation are men who want crops without plowing up the ground; they want rain without thunder and lightning. They want the ocean without the awful roar of its many waters. This struggle may be a moral one, or it may be a physical one, and it may be both moral and physical, but it must be a struggle. Power concedes nothing without a demand. It never did and it never will.”
Het onderkennen, aanvaarden, aangaan en uiteindelijk overstijgen van die waarschijnlijk onvermijdelijke (belangen-) strijd is misschien wel de meest effectieve manier om met de onzekerheid om te gaan die inherent is aan de chaotische transitie waaraan we nog maar amper begonnen zijn. Vermoedelijk alleen door die chaos te omarmen, zoals Jan Rotmans zegt, kunnen we de transitie zoveel mogelijk versnellen. De diverse oplossingsrichtingen zijn bekend, maar de optimale mix daarvan is nog erg onzeker. Alleen door de diverse oplossingen zo rechtvaardig mogelijk uit te proberen, kunnen we pogen die mix te optimaliseren.
Ik ben benieuwd hoe jij of anderen dit zien.
LikeLike