Het mooie weer vraagt om aandacht, dat geldt ook voor veel nieuw klimaatonderzoek én voor een naderende El Niño.
De afgelopen jaren stonden in het teken van een ‘triple dip’ La Niña: een periode waarin de passaatwinden versterkt van oost naar west waaien over de Stille Oceaan. De wind drijft het, door de zon opgewarmde, oppervlaktewater voor zich uit waarna het (zouter en dichter geworden door verdamping) afzinkt voor de kust van Azië. Tijdens een La Niña gaat er relatief méér van de zonnewarmte naar het ‘compartiment’ oceaan en minder naar de atmosfeer. De mondiaal gemiddelde oppervlaktetemperatuur blijft dan ook wat achter tijdens La Niña jaren: het is koeler dan de trend zou doen verwachten.
Inmiddels dienen de eerste signalen van een El Niño zich aan. De passaatwinden nemen af of de windrichting keert zelfs om: de ‘westerlies’.
Warm oppervlaktewater gaat zich dan ophopen voor de kust van Midden-Amerika. Nog een aspect van El Niño is, dat daar het opwellen van koud water uit de diepe oceaan vervangen wordt door het warme zeewater dat, vanuit de westelijke Stille Oceaan, terugstroomt onder het oceaanoppervlak. Een dwarsdoorsnede langs de evenaar, met de zeewatertemperaturen van 27 februari t/m 28 april dit jaar, toont deze ‘Kelvin waves’:
Tijdens El Niño jaren komt een deel van de warmte die eerder in het oceaanwater is geaccumuleerd weer aan de oppervlakte en warmt alsnog de atmosfeer op. Met aanzienlijke gevolgen: soms sterke neerslag in Mexico en in delen van de VS terwijl er langdurige droogte in het Amazonegebied kan heersen. Dit laatste heeft ook gevolgen voor de koolstofcyclus. Tijdens El Niño jaren blijft er dan relatief méér van onze emissies in de dampkring: een grotere ‘airborne fraction’, zoals beschreven in dit blogstuk door prof. Guido van der Werf.
Een spannende vraag is: gaan we een nieuw mondiaal jaarrecord zien, qua oppervlaktetemperatuur? Bij de vorige El Niño van 2016 was dit wel zo. Toch werd 2020 al bijna even warm zónder El Niño. De stijgende trend en de 0,05 á 0,2 graden extra die een El Niño met zich brengt, laten een nieuw record wel vermoeden. En… gaan we misschien zelfs al over de +1,5 °C heen? Over deze vraag schreven klimaatwetenschappers Zeke Hausfather en Andrew Dessler een interessant verhaal met deze grafiek:
De groene t/m rode bolletjes geven een geprojecteerde temperatuur-anomalie aan voor het jaar 2024, bij een matige of juist heel sterke El Niño. En… er is een kleine kans dat het jaar 2024 al de +1,5 °C van het Klimaatakkoord van Parijs gaat overschrijden. Zou dit betekenen dat de doelstelling van het Akkoord dan niet gehaald is? Nee, want de ene anderhalve graad is de andere niet.
Overigens zijn er goede redenen waarom een nieuw jaarrecord niet in 2023 maar pas in 2024 verwacht wordt. Uit een eerdere studie door Foster & Rahmstorf (2011) blijkt dat de mondiaal gemiddelde oppervlaktetemperatuur zo’n 3 tot 6 maanden na-ijlt op ENSO, en het ziet ernaar uit dat we pas vanaf augustus of september van een volledige El Niño kunnen spreken. Deze studie is al eens eerder besproken door Bart Verheggen.
Hoe dan ook, een komende El Niño is interessante gespreksstof! In deze Open Discussie kunnen zaken die geen betrekking hebben op specifieke blogstukken aan de orde worden gebracht, indien het verband houdt met klimaatverandering.
Klimaatverandering 
Het is zeker een interessant punt omdat El Nino extremen met zich meebrengt, zowel qua droogte als het omgekeerde. Als de VN nu slim was dan zou ik b.v. Indonesië dringend aanbevelen om hun boeren te verbieden voor de moesson opzettelijk een bosbrand te stichten, want die moesson blijft uit door de El Nino en de brand is niet te blussen. Er valt wat te redden door nu te handelen. We weten ruwweg wat een El Nino veroorzaakt, dus je kunt ook op de gevolgen anticiperen.
LikeLike
Hi Ejo,
Ja, er is inderdaad te anticiperen op de gevolgen van een El Niño. De WMO en VN hebben ervoor gewaarschuwd:
https://en.antaranews.com/news/279804/prepare-to-face-el-nino-in-aug-minister-pandjaitan
https://www.theguardian.com/environment/2023/may/03/un-warns-heat-records-could-be-broken-as-chance-of-el-nino-rises
Het zal wel wennen zijn na de La Niña condities van de laatste drie winters. Hier de grafiek t/m afgelopen november (NASA):
LikeLike
In de tijdreeks die ik zelf bijhoudt is te zien dat volgens Climate Reanalyzer vorige maand de temperatuur anomalie globaal al boven de 1 graad kwam. Dit is dus bij een basisperiode 1979-2000. Voor het Noordelijk Halfrond was in de maand november 2020 al een afwijking gedurende een hele week van boven de 1,5 graad. Als het echt een monster El Nino komt zoals in het nieuws hier en daar al gesuggereerd wordt kan het flink uit de hand lopen. Het gaat nu aardig snel met de opwarming van de Aarde.
LikeLike
De samengevatte feiten omtrent de klimaatopwarming staan puntsgewijs genoemd: .het warmt op .dat komt door de mens .dat heeft verstrekkende gevolgen .er zijn dingen die we kunnen doen
Die laatste constatering is wellicht aan heroverweging toe? Door bijvoorbeeld de zin in de verleden tijd zetten: er zijn dingen we hadden kunnen doen. De feitelijke historische en actuele cijferreeksen op zichzelf beschouwd ondersteunen de constatering namelijk niet. We verminderen de leefbaarheidsfactor van de aarde: dat is wat we feitelijk aan het doen zijn. Je zou de constatering ook aan kunnen vullen met: we kunnen de gevolgen namelijk zowel vertragen als versnellen en in feite zijn we de verstrekkende gevolgen eerder aan het versnellen dan aan het vertragen.
De leefbaarheidsfactor (het herstelvermogen van landen en regio’s) neemt af door de klimaatverandering in combinatie met de bevolkingsdruk. Stel: we nemen 1990 als basis (factor = 100), de wereldbevolking bedroeg toen 5 miljard. En deze zal nog verdubbelen binnen 50 jaar naar 10 miljard – gelukkig is die stijging iets minder dan eerder berekend.
Toenemende hittestress, droogte, verwoestijning, erosie, bosafname, waterschaarste, overstromend gebied, voedseltekorten en ecologische verslechtering verminderen de leefbaarheidsfactor en het herstelvermogen van steeds meer gebied en samenlevingen. De leefbaarheidsfactor van de aarde (op basis van 1990 = 100) was in 2000 theoretisch 95; in 2010 stel 90; in 2020 stel 85; enz. – dit als denkrichting, misschien is het inderdaad wel enigszins te becijferen op de manier waarop ook de ecologische voetafdruk wordt benaderd).
De leefbaarheidsfactor is een kluwen van zich onderling versterkende factoren van fysische -, ecologische -, demografische -, en politiekmaatschappelijke aard. We zien de voorbeelden van verslechtering meer en meer opdoemen in de meest kwetsbare gebieden.
Dus wil ik hier graag deze vraag oproepen: dient ‘het vierde feit op deze site’ inmiddels her-geformuleerd of aangevuld te worden?
LikeLike
Jaap,
Wat mij betreft is dat vierde punt nog steeds relevant. Want het blijft belangrijk om de opwarming zoveel mogelijk te beperken. Als je meent dat anderhalve graad onhaalbaar is, dan is het nog steeds de moeite om alles te proberen om onder de twee graden te blijven.
En daarnaast zullen we moeten anticiperen op veranderingen die inmiddels onvermijdelijk zijn. Dat hoort ook bij de ‘dingen die we kunnen doen.’
LikeLike
De ijskap van Antarctica lijkt een wat betere periode door te maken. Volgens de gravitatiemetingen van GRACE is er in de laatste drie jaar netto geen massa verloren gegaan.
Het ligt voor de hand dat de toegenomen sneeuwval hier een rol in speelt. Dat is weer een gevolg van de opgelopen temperatuur en de afgenomen hoeveelheid zeeijs. Kennelijk wordt het nog niet teniet gedaan door een toename van de afsmelt en afkalving.
Vreemd genoeg houdt de NASA in de figuur nog vast aan een massaverlies van 149 Gigaton per jaar. Bij narekenen blijkt dat nu 114 Gigaton per jaar te zijn, gerekend vanaf februari 2003.
LikeLike
Bart,
Het is opvallend dat dit samenvalt met de drie La Niña-jaren die we hebben gehad. Het is bekend dat Niña’s en Niño’s veel invloed hebben op windpatronen rond Antarctica. Het is te vroeg voor stellige conclusies, maar het wordt interessant wat er het komende jaar gaat gebeuren.
Als je het verschil tussen februari 2003 en februari 2023 door 20 deelt kom je inderdaad uit op 114 Gt/jaar. Maar dat lijkt me niet de manier waarop NASA die trend berekent. En ik denk dat ze gelijk hebben dat ze dat niet zo doen.
LikeLike
Hans,
Je hebt gelijk dat NASA een ander soort berekening heeft gemaakt. Maar wat ze wel doen slaat nergens op. Ze gaan uit van een maximum in oktober 2002 en een minimum in februari 2020 en trekken daar een lijn door. Waarom? Geen idee, maar zo krijg je wel een lijn die zo steil mogelijk naar beneden loopt. Sowieso moet je rekening houden met seizoensinvloeden; in februari, aan het einde van de zomer, is de hoeveelheid landijs meestal minimaal. De berekening is te zien in een animatie van 1 april (sic) 2021. Daarna is het cijfer niet meer aangepast.
Ik ben hierover ook in discussie geraakt op de site ‘Skeptical Science’. Ik dacht altijd dat dat een redelijk serieuse site was waarin klimaatmythes worden ontkracht. Maar de huidige moderator die zich ‘Bob Loblaw’ noemt maakt er een zooitje van en blijkt een onaangename man, die feiten verdraait, en zonder toelichting en zonder sporen stukken tekst verwijdert, zodat wat er over blijft onlogisch wordt. Heel jammer dat men zo te werk gaat; dat komt de discussie niet ten goede. Dan is Klimaatveranda gelukkig een stuk vriendelijker en eerlijker.
LikeLike
Bart,
Het zou me zeer verbazen als ze die trend berekenen op basis van twee punten. Het lijkt me veel aannemelijker dat ze een lineaire regressie uitvoeren. Zoals het hoort.
En ik denk dat die rode lijn heel aardig de trend weergeeft als je ‘m niet op een van de uiteinden van de grafiek uitlijnt, maar op het midden. Zoals het hoort.
LikeLike
Hallo Bart,
Dank je voor de complimenten. Dit lijkt me echter onjuist:
“Maar wat ze wel doen slaat nergens op. Ze gaan uit van een maximum in oktober 2002 en een minimum in februari 2020 en trekken daar een lijn door.”
Het is niet hoe NASA deze trend berekent. Bovenaan het databestand op https://climate.nasa.gov/vital-signs/ice-sheets/ (Get Data en dan HTTP) zie je dat het wel degelijk gaat om de gehele looptijd en niet slechts tot februari 2020:
Als ik me niet vergis berekent NASA hier geen lineaire trend maar een kleinste-kwadraten curve: een ‘best fit’ met de kleinste ‘residuals’. Tot dusver blijkt deze trend het beste te passen bij de observaties. Het is een parabool i.p.v. een rechte lijn. Deze berekening is toegelicht in de publicaties die genoemd zijn in het databestand:
LikeLike
Dag Bob,
Je hebt gelijk, NASA berekent het dus op een andere, en correctere manier. De methode die ik noemde was me aangepraat door “Bob Loblaw” (spreek uit: Blah Blah Blah*) van SkepticalScience. Hij bleef daar eindeloos over doorzeuren. Toevallig komt er wel het zelfde uit. Zie:
Er is nog wel wat over te zeggen.
1. NASA negeert de jaarlijkse gang. Die is op Antarctica een beetje rommelig maar meestal is het zo dat er in februari (aan het einde van de zomer) het minste landijs (massa) is, en in mei (aan het einde van de herfst) het meest. Het veiligst is om te rekenen met een reeks die in de zelfde maand begint en eindigt. Ik heb dit uitgerekend voor de maand februari. Dan is de reeks aan het eind compleet, maar aan het begin niet. Met de data vanaf april 2002 erbij zou de trendlijn wart minder stijl zijn.
2. Nasa negeert de data van de laatste twee jaar. De trend kan nooit het zelfde gebleven zijn.
3. De anomalie van de hoeveelheid ijs is cumulatief. Dat werkt statistisch anders dan bijvoorbeeld gegevens van de temperatuur. Bij cumulatieve gegevens is er een geheugen aanwezig, in de vorm van het ijs (en de sneeuw/firn) die actueel aanwezig is op Antarctica. Na een piek omhoog moet er dus extra veel ijs wegsmelten om weer op de oude trendlijn terug te komen.
* echt waar. “Bob Loblaw” is een fictief karakter uit een Canadese televisieserie. Die naam is verzonnen vanwege de klank. Ik begrijp niet waarom iemand op SkepticalScience zoiets als pseudoniem kiest. En waarom niet gewoon onder eigen naam?
LikeLike
??? ik had een link ingevoegd maar er verschijnt een plaatje van de Aletschgletsjer. Dit is de link (verwijder de spatie na de eerste h)
h ttps://skepticalscience.com/argument.php?p=22&t=567&&a=21#140474
LikeLike
Bart,
1. Als die jaarlijkse gang veel invloed zou hebben zou je hem ook terug moeten zien in de grafiek. Daar is geen sprake van, dus dat punt lijkt me niet relevant.
2. Zie de reactie van Bob. NASA negeert de laatste twee jaar niet. Al is het natuurlijk altijd mogelijk dat er ergens een foutje is gemaakt. Als je echt wilt controleren of het cijfer dat ze geven klopt, zul je het na moeten rekenen. En mochten ze een fout hebben gemaakt, dan zullen ze die ongetwijfeld corrigeren als ze daarop worden gewezen.
3. Het klopt dat de anomalie cumulatief is. Na een piek moet er meer wegsmelten om weer op de trend uit te komen en na een dal is het andersom. De relevantie daarvan ontgaat me. Uiteindelijk blijft altijd de langetermijntrend over. En natuurlijk kan die na verloop van tijd veranderen, of zou er zelfs een breekpunt kunnen zijn, of een versnelling of vertraging. Maar het lijkt me voorbarig om nu al zo’n conclusie te trekken.
LikeLike
Dag Bart,
Vermoedelijk had je hiernaar willen linken: discussie op skepticalscience.com. Wat die Loblaw zoal te berde brengt lijkt me minder relevant, het is immers niet de manier waarop NASA deze trend berekent. Wat je opmerkingen betreft:
1) De seizoensgang over het geheel van de tijdreeks 04/2002 – 02/2023 is al inbegrepen in de ‘weighted least squares fit’ van NASA. Wél is het zo dat er een marginaal andere waarde uit kan komen, wanneer straks de data t/m 04/2023 loopt en de tijdreeks precies 21 jaar aan seizoenen omvat. Dat de uitkomst spectaculair anders gaat zijn over twee maanden na nu, is niet zo waarschijnlijk.
2) Nee, NASA negeert de laatste twee jaar niet. Hun ‘weighted least squares fit’ betreft het geheel over de periode 04/2002 – 02/2023.
3) In je grafiek heb je nog steeds een lineaire trendlijn. Dit is echter iets anders dan de “weighted least squares fit” van NASA. In je grafiek zie je bijvoorbeeld ook dat 2003 – 2006 een soort van herstel laat zien, vergelijkbaar met 2020 – 2023. Op de lange termijn trendlijn, over het geheel van de tijdreeks, heeft deze schommeling niet veel invloed.
Velicogna & Wahr 2013 bevat meer info over de wijze waarop NASA deze trend berekent. Meetwaarden met een kleinere onzekerheid (de derde kolom in het databestand van NASA) wegen zwaarder mee.
LikeLike
Bart,
Nog een aanvulling. Even rondkijkend in die discussie bij SkS zie ik dat je zelf in maart nog zegt dat NASA een trend geeft van 151 Gt/jaar. Inmiddels is dat 149. Dat getal is dus wel degelijk geactualiseerd. Ik neem aan dat je jezelf als bron wel betrouwbaar vindt.
Maar natuurlijk zorgen een of twee nieuwe maanden aan gegevens er niet voor dat de trend over ruimt twintig jaar heel ingrijpend verandert. Dat is rekenkundige logica.
En verder zie ik dat verschillende reageerders daar uitgebreid hebben geprobeerd om je op de denkfouten te wijzen die je ook hier weer herhaalt. Ik begrijp eerlijk gezegd wel dat ze hun geduld een beetje beginnen te verliezen.
LikeLike
“En verder zie ik dat verschillende reageerders daar uitgebreid hebben geprobeerd om je op de denkfouten te wijzen die je ook hier weer herhaalt.”
Nee, er was geen sprake van een denkfout, het is een kwestie van een andere berekening. Met daar overheen de verwarring dat Bob Lowlaw zelf een verkeerde berekening maakte, en dat eindeloos bleef herhalen. Maar goed, inmiddels is wel duidelijk hoe de NASA aan het cijfer komt.
Kijken we naar andere bronnen dan krijg ik toch ook de indruk dat de NASA te hoog zit. In een recente publicatie van IMBIE (
Ice Sheet Mass Balance Inter-comparison Exercise) wordt een overzicht gegeven van de verschillende meetmethoden: zwaartekrachtmetingen, hoogtemetingen, input-output. Het gemiddelde massaverlies over april 2002 – december 2020 komt hier uit op 114,9 Gt per jaar. Met 2021 en 2022 er bij zou het gemiddelde lager uitkomen.
LikeLike
Ter aanvulling hier een overzicht van het gemiddelde massaverlies per maand, met de spreiding daarin. Het gaat steeds om het massaverlies van halverwege de vorige maand tot halverwege de genoemde maand. Het meeste massaverlies is in december en januari. Dat is ook wel logisch, want dan staat de zon het hoogst. De meeste aanwas is kort daarna, van maart tot en met mei. Het zal wel meespelen dat er dan veel open water is, en dat het nog niet zo ver is afgekoeld. Opvallend genoeg is er in juni en juli een dipje, terwijl er in augustus en september meestal weer massa bijkomt.
Het is dus wel van belang om naar de maanden te kijken. Een dataset die begint in april en eindigt in februari laat een te sterke afname zien.
LikeLike
Bart,
Jij vond dat NASA de trend aan zou moeten passen naar 114 Gt/jaar. Dat was wel degelijk een denkfout. En je hebt ook erkend dat de rekenmethode van NASA correcter is dan die van jou.
En ik vind het ook nogal flauw dat je nu probeert de doelpalen te verplaatsen door over IMBIE te beginnen.
Dit is dus het gedrag waardoor mensen op een bepaald moment het geduld verliezen in een discussie. Je zou best eens in de spiegel mogen kijken.
Wat seizoensinvloeden betreft, ik heb niet gezegd dat die er niet zijn, maar wel dat ze niet heel groot zijn. Dat is ook best logisch, omdat de temperatuur op het grootste deel van Antarctica altijd onder het vriespunt ligt. In de zomer is het natuurlijk wel warmer, en omdat warme lucht meer waterdamp kan bevatten zal er dan meer neerslag vallen. Die nog steeds grotendeels valt in de vorm van sneeuw. Tegelijkertijd is het zo hier en daar aan de randen van het continent dan wel het smeltseizoen. Afname van zee-ijs zal inderdaad ook invloed hebben.
Een beetje seizoensinvloed op de massabalans zou er best nog kunnen zijn. Maar als die echt van betekenis zou zijn, zou de grafiek meer lijken op die van de Keeling-curve, of de (niet voor seizoensinvloeden gecorrigeerde) zeespiegel. Daar is geen sprake van. De seizoensinvloed op de trend is misschien niet nul, maar wel marginaal.
LikeLike
“Jij vond dat NASA de trend aan zou moeten passen naar 114 Gt/jaar. Dat was wel degelijk een denkfout”
Nee, dat was geen denkfout, het was simpelweg gebaseerd op het verschil tussen de huidige hoeveelheid ijs en de hoeveelheid 20 jaar geleden. Dat is een bewuste keus: zoals gezegd moet je cumulatieve gegevens op een andere manier benaderen dan een collectie van gegevens die eenmalig gemeten zijn. Overigens stond nergens vermeld hoe de NASA aan zijn berekening komt en Bob Loblaw bleef maar verwijzen naar zijn eigen foute rekenmethode. Als hij direct de juiste methode had genoemd was de discussie direct klaar geweest.
Ik denk dat ik genoeg in de spiegel kijk en ik vond de benadering van Skeptical Science onbehoorlijk, zeker om zomaar zonder verklaring stukken tekst te verwijderen. Ik zou Bart Verheggen willen aanraden om zijn aanbeveling voor SkepticalScience in te trekken. Het is ooit als mooie site begonnen, maar de huidige moderatoren maken er een zooitje van.
LikeLike
Bart,
Je haalt hierboven de IMBIE resultaten aan in Otosaka et al 2023. Echter, ook hun grafiek laat zien dat een lineaire trend over de GRACE periode van 2002 – 2023 niet zoveel betekenis heeft:
Zo rond 2002 verloopt de IMBIE grafiek voor Antarctica nog tamelijk vlak. Daarna neemt de hellingshoek toe (eigenlijk: wordt meer negatief), hoewel deze hellingshoek na 2017 weer iets afneemt. De toenemende hellingshoek houdt een versnelling van het massaverlies in.
Dit is ook de oorzaak dat de ‘least squares’ methode aangeeft dat deze trend het beste gemodelleerd kan worden met een kwadratische curve i.p.v. een rechte lijn. In dat geval zijn de ‘residuals’ het kleinst. In Velicogna 2013 kon je dit ook al zien:
Verder: de tijdreeks van NASA begint in april en loopt nu t/m februari. De verschillen door het seizoenseffect aan begin en einde van de datareeks zijn relatief klein t.o.v. de voorgaande bijna 21 jaar aan massaverlies. Maar over twee maanden is dit ook opgelost: dan loopt het vanaf april t/m april.
LikeLike
Je hebt gelijk, een lineaire hellingshoek heeft niet zo veel zin. In de grafiek van IMBIE is dan ook te zien dat het massaverlies eerst toeneemt, en daarna weer een beetje afneemt. Helaas lopen de gegevens maar tot december 2020. Laten we ook vast even kijken naar de twee jaar daarna: dan zou het zo maar kunnen dat het lijntje meer horizontaal gaat lopen.
LikeLike
In de figuur hier boven valt op dat de jaren met de meeste aangroei én de jaren met het meeste massaverlies in de laatste 7 jaar zijn. Dat geeft de indruk dat het de komende tijd twee kanten op kan met Antarctica.
Tenminste, als het geen artefact is. In deze periode zit ook de breuk van de missies GRACE en GRACE FO.
LikeLike
Bart,
Het zou niet heel vreemd zijn als die variabiliteit toeneemt. Je krijgt zowel meer neerslag als meer ijssmelt in een warmer klimaat. Aan beide kanten kunnen de uitersten dus groter worden en dat zal niet elk jaar netjes tegen elkaar uitmiddelen.
Maar het is wel heel aannemelijk dat na verloop van tijd het smelten de overhand zal krijgen. Onder meer omdat de zwaartekracht mee gaat spelen bij zo’n kilometersdikke ijskap, wanneer die aan de basis verzwakt.
LikeLike
Een verrassend artikel over de dynamiek van de Thwaites Gletsjer op West Antarctica. Er is onderzocht in welke mate de drijvende ijsplaat (shelf) aan het uiteinde van de gletsjer bijdraagt aan het afremmen van de beweging van het ijs. Er zijn zorgen over; het is een zeer grote en brede gletsjer en de ijsplaat is instabiel aan het worden. Er wordt wel gesproken van de ‘Doomsday Glacier’.
Nu blijkt uit berekeningen dat de ijsplaat maar een beperkt remmend effect heeft op de stroming van het ijs van hogerop. Dat zou een geruststelling zijn; in ieder geval is de kans op plotselinge gebeurtenissen (leidend tot een versnelde zeespiegel) daarmee kleiner.
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2023GL102880
LikeLike
Dat is inderdaad best een verrassend en positief resultaat, Bart. Toch een kleine kanttekening. Als ik het goed zie kijkt dit onderzoek maar 50 jaar vooruit. Dat is vrij kort; de meeste projecties hebben een langere tijdshorizon. Ik vind het lastig om in te schatten hoe dit door zou kunnen werken op langere termijn. Maar het lijkt me niet onaannemelijk dat de worst-case scenario’s voor 2100 hierdoor wat lager uit kunnen vallen.
LikeLike
Dank voor je reactie, Hans! Op de zelfde dag (31 mei) is er nóg een artikel verschenen over de geografie en de dynamiek van de Thwaites Gletsjer. Er lijkt geen verband tussen de twee. Het eerst genoemde artikel richt zich op de eigenschappen van de ‘grounding line’ van de in zee stekende gletsjertong. Het andere artikel richt zich op de topografie en de geologie van de bodem onder de gletsjer. Die blijkt anders in elkaar te zitten dan gedacht. Opvallende genoeg liggen veel geologische structuren dwars op de bewegingsrichting van het ijs. Er zijn bekkens met los sediment (wat de beweging van het ijs bevordert) maar deze zijn beperkter in omvang dan gedacht. Ook hier lijkt dus een rem te zitten op een snelle beweging van het ijs.
https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adf2639
LikeLike
Mag ik eens een ander onderwerp aansnijden? De laatste maanden geven de oceanen veel extra warmte af aan de atmosfeer ( zie bijv. https://twitter.com/EliotJacobson/status/1667198969347440641 voor de Noord-Atlantische oceaan ). De oceanen fungeren in de meeste (alle?) klimaatmodellen als een tijdelijke opslag van warmte – maar de mechanismes waarmee die warmte wordt vrijgegeven (El Nino etc.) zijn eigenlijk slecht begrepen.
Het is heel goed mogelijk dat we dus dit jaar alleen een tiende graad dichter bij de Parijs-limiet van 1.5 komen. Mijn eigen inschatting was – aan de hand van het 1-dimensionale Energy Balance Model, dat zelfs bij acuut stoppen met CO2 uitstoot er nog 0.25 tot 0.75 graad in de pijplijn zit. Gegeven wat er nu gebeurt is het misschien zelfs meer
Mijn vraag is: is er heier meer over gepubliceerd? En: hoe groot is eigenlijk de kans dat we onder de 2.0 graden opwarming blijven?
LikeLike
Jan,
Ik heb de tweets daarover ook voorbij zien komen, en ik weet nog steeds niet zo goed wat ik ervan moet denken. Wel kwam ik deze twitterdraad tegen van Paul Roundy, die zo’n beetje alles blijkt te weten over El Niño’s en La Niña’s.
Volgens hem zit er een flinke bijdrage van interne variabiliteit in die hoge temperaturen die nu worden gemeten. Zie bijvoorbeeld ook het uitgebreide antwoord dat hij gaf aan Gerard Cats:
Overigens is, meen ik, de onzekerheid in de dagelijks en automatisch geactualiseerde gegevens van de Climate Reanalyzer ook aanzienlijk. Groter in elk geval dan in bijvoorbeeld de temperatuurdata van NASA of NOAA of Hadley. Ik sluit niet helemaal uit dat het er alweer wat minder extreem uitziet als die gegevens er over een maand of wat zijn.
Voor opwarming ‘in de pijplijn’ moet je, dacht ik, rekening houden met drie factoren:
1. De extra opwarming die nodig is om de stralingsbalans in evenwicht te brengen;
2. CO2 die snel wordt opgenomen door oceanen en biosfeer om de koolstofcyclus in evenwicht te brengen.
3. Uitstoot van aerosolen die samengaat met het gebruik van fossiele brandstof.
De punten 1 en 2 compenseren elkaar ongeveer (ik heb even niet paraat wat de beste bron daarvan is). De crux zou ‘m dan dus vooral in punt 3 zitten.
LikeGeliked door 1 persoon
Eens met wat Hans schrijft over de opwarming ‘in de pijplijn’.
Alleen is de factor 2 ook afhankelijk van de manier waarop, en het tempo waarin, je de CO₂ (en CH₄) emissies terugbrengt. Bij een hypothetische acute stop van deze emissies zou er, relatief snel, een deel van het extra CO₂ in de dampkring opgenomen gaan worden.
Bij een afvlakking en daarna een geleidelijke afname van de emissies, zal deze opname minder snel gaan verlopen en blijft de bestaande forcering dan ook langer doorwerken. Lijkt me althans. Het aantal Joules ‘in de pijplijn’ is dan geen vast gegeven maar is afhankelijk van het scenario waarmee je deze emissies terugbrengt.
LikeGeliked door 1 persoon
Nog een factor: ontbrekend Saharastof.
(Er gaat ook een verhaal rond dat het allemaal zou komen door het ontzwavelen van scheepsbrandstoffen. Dat zou ik met heel veel korrels zout nemen.)
LikeLike
Hans en Bob, bedankt voor de antwoorden. Ik heb zelf wat meer informatie gevonden, dus ik ga er nog even op door studeren. Dat punten 1 en 2 van Hans ongeveer tegen elkaar kunnen worden weggestreept snap ik nog niet, omdat de directe “climate response” TCR (veel) lager is dan de lange-termijn ECS in alle modellen.
LikeLike
Jan,
Ik heb het niet heel erg in detail in mijn hoofd en ik weet ook zo snel niet waar alle informatie te vinden is. Maar het is volgens mij wel zo dat je er zowel op de tijdschaal van de TCR als op die van de ECS ook opname van CO2 plaatsvindt.
Er is het snelle evenwicht dat zich instelt tussen atmosfeer enerzijds en biosfeer en oceaanoppervlak anderzijds.
En er is het tragere transport vanaf het oceaanoppervlak naar diepere lagen.
Zou de uitstoot abrupt stoppen, dan krijg je dus eerste een snelle daling door instellen van het evenwicht en daarna een geleidelijke verdere afname. Die afname zal de traagheid in de opwarming van de oceanen (deels?) compenseren.
LikeLike
Er staat een goede samenvatting over de ‘hittegolf op de oceanen’ in de Washington Post:
https://www.washingtonpost.com/weather/2023/06/14/record-warm-ocean-temperatures/
Alle bekende suggesties en interpretaties passeren daar de revue, in kort bestek.
Mijns inziens hebben de uitzonderlijke weerpatronen misschien de beste papieren, zoals o.a. Klotzbach en Stefan Rahmstorf aangeven. In
dat geval is het vooral een gevolg van uitzonderlijke weerpatronen in combinatie met de lange-termijn trend van opwarming. Ofwel:
“You have natural variability, and you have climate change on top of it,” Klotzbach said.
We gaan het zien, er wordt druk op gestudeerd. 🙂
LikeLike
Ik vond een explainer van Carbon Brief over wat er met de temperatuur zou gebeuren als de uitstoot van broeikasgassen zou stoppen. Het komt neer op een stabilisatie, met wel nog een behoorlijke onzekerheid. En met aerosolen als mogelijke spelbreker.
LikeLike
Steengoed overzicht door Erwin Lambert en Sybren Drijfhout (KNMI):
https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/de-extreem-warme-noord-atlantische-oceaan
Het zal interessant zijn hoe groot de bijdrage van de individuele ‘puzzelstukjes’ is en in hoeverre deze wellicht ook onderling samenhangen. Er gaan vast meerdere wetenschappelijke publicaties over verschijnen.
LikeLike
Het kabinet is vandaag gevallen, over asielbeleid.
Mij bekruipt het gevoel dat mijn Nederlandse meerderheidsmedemens zich druk maakt dat er hier niet te veel vreemde mensen komen wonen.
Terwijl we ook zonder de asielzoekers uitstekend in staat zijn de leefbaarheid van dit land en van de wereld naar beneden bij te stellen.
Als ik lees over Antarctica waar het ijs toch niet zo stabiel is, over de warme Atlantische oceaan, over de nieuwe El Niño, dan denk ik dat we een hete zomer tegemoetgaan.
En dat het eerstvolgende tipping point niet in het klimaat zal optreden maar in de maatschappij.
Want er is nog een riedeltje: mensen betreden het hoogovens terrein, omwonenden procederen tegen Chemours, Schiphol gaat krimpen, Shell wordt het vuur aan de schenen gelegd. Sociale ongelijkheid vreet door.
We konden wel eens een zomer krijgen waarbij de perikelen van de kabinetscrisis verbleken, en waarbij we vol onbegrip terugblikken op de aanleiding ervan.
LikeLike
Dirk, ik ben het met je eens.
Tippingpoints (uit de hand lopende conflicten met een sneeuwbaleffect) in de samenlevingen zullen meer en meer klimaatgedreven worden. En omdat het realistisch is te verwachten dat klimaatverandering niet gestopt gaat worden, hooguit enigszins afgeremd, zullen de conflicten toenemen en daarmee de oplossingen verder uit zicht raken.
Zie ook het boek van ‘de klimaatgeneraal’.
De leefbaarheid van de aarde holt achteruit, waardoor ook de migratiedruk naar mijn verwachting zal toenemen.
Er zijn wereldwijd nu al 120 miljoen mensen op drift. Ben benieuwd hoe die aantallen zich de komende decennia zullen ontwikkelen. Wie een afname verwacht (een vooruitgangsgelovige) mag met goede argumenten komen.
Oorlogsvluchtelingen worden meer en meer klimaatvluchtelingen, en andersom, door de verwevenheid van onleefbaarheid en conflicten. De CU wil een streng beleid voor ‘onechte’ migranten en een humaan beleid voor echte migranten. Ik voel wel wat voor dat ethische waardenbeleid, maar hoe is dat nog op te lossen gezien die verwevenheid en de in mijn ogen toenemende aantallen?
Op Scientias staat vermeld (3 juli): “Wetenschappers onthullen het ultieme roofdier.”1 keer raden welk dier bedoeld wordt.
Merk ook op de demografische veranderingen, waarbij de bevolkingsaantallen in de meest klimaatgevoelige (en daarmee conflictgevoelige) regio’s eerder toe- dan afnemen.
Vooruitgangsgelovigen blijven in hun kramp hangen en slaan daarom om zich heen richting ‘links’ en ‘alarmisme’. Een dergelijk geloof kan je (kennelijk) niet zomaar loslaten, ook een luxe leefwijze niet, zo blijkt.
De kans dat we (over een jaar?) een rechtser kabinet hebben lijkt me groter dan het tegenovergestelde. De urgente en sluipende langetermijnproblemen zullen daarmee, is mijn verwachting, een nog lagere prioriteit krijgen.
LikeLike
Jaap,
Inderdaad, wij willen over labeltjes op, maar de migratie is een menselijk verschijnsel dat aan alle kanten om die labeltjes heen zwemt.
Ook ik denk dat we nog een poosje moeten wachten op beleid en leiders die het klimaatprobleem als een crisis willen behandelen.
We krijgen waarschijnlijk een rechts tussenspel.
Of … Een hete zomer kan de duur van dat rechtse tussenspel reduceren tot precies die ene hete zomer. De verkiezingen zijn pas in november.
Ik las in The Guardian dat klimaatprotesten die voor disruptie zorgen het meest effectief zijn. Zonder disruptie krijg je de moloch niet een andere kant op.
We moeten de hardwerkende Nederlander uitleggen dat zijn harde werk enerzijds blijk geeft van een goed karakter, maar vooralsnog wel bijdraagt aan een toekomstige ramp.
LikeLike
Een vraag die bij mij opgekomen is.
De laatste tijd is er sprake van dat de AMOC veel sneller kan gaan stil vallen. Dat zou dan een grote invloed op het toekomstige klimaat gaan krijgen.
Zo kan er sprake van zijn dat het in Westeuropa veel kouder kan gaan worden, en daarbij wordt verwezen naar de cycli van de ijstijden en interglacialen, waarin de AMOC ook steeds stil viel.
Mij lijkt de situatie nu echter radicaal anders, want we worden het holoceen uitgekatapulteerd via de’warme kant’ ahw.
Zijn er studies over een klimaat bij stilvallende AMOC in de context van verdergaande opwarming?
LikeLike
Hallo Frank,
Volgens mij is de context vanuit de paleo-klimatologie:
-> juist episoden van opwarming (zoals de ‘Heinrich events’, ‘Dansgaard-Oeschger stadials’ en het Younger Dryas) tijdens een glaciale periode;
-> remmen of stoppen de AMOC tijdelijk;
-> waardoor er dan regionaal in Europa afkoeling plaatsvindt en het extra opwarmt voor de Atlantische kust van het zuidoosten van Noord-Amerika.
Deze studie van Lynch-Stieglitz (2017) geeft een goed overzicht:
https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-marine-010816-060415
Volgens de meeste studies zou de AMOC zoiets als ‘oscillatory behaviour’ vertonen. Deze oscillator kan door een verstoring, zoals het extra zoetwater tijdens de smelt van de ijskappen op Noord-Amerika aan het einde van een glaciaal (of van Groenland) in een andere modus vervallen. De onderstaande studie van Menviel et al 2020 gaat met name in op dat “… oscillatory framework of the AMOC–sea-ice system, arising through feedbacks involving the atmosphere, cryosphere and the Earth’s biogeochemical system“:
https://www.nature.com/articles/s43017-020-00106-y
LikeLike
Eén van de conclusies van Menviel 2020 is dat klimaatmodellen deze oscillaties (die geobserveerd zijn door de paleo-klimatologie) maar beperkt kunnen simuleren:
Met andere woorden: het zou kunnen dat de klimaatmodellen de stabiliteit van de AMOC overschatten.
LikeLike
“regionaal in Europa afkoeling.” De vraag is misschien wel of het bij het huidige ongekende tempo van globale opwarming hier dan weer kouder gaat worden dan nu of dat de opwarming hier vertraagd wordt.
LikeLike
Een relevant verschil is wel dat er in een ijstijd veel meer ijs is en er dus ook veel meer smeltwater kan ontstaan. Een gigantische smelwaterpuls, zoals die er aan het eind van de laatste ijstijd enkele zijn geweest, zullen we voorlopig niet zien. Gelukkig maar. Het zou wel een perfect scenario zijn voor een rampenfilm, trouwens.
Ik denk dat de interactie tussen atmosfeer en oceaan hier een belangrijke complicatie is. Als de verdeling van warmte over de oceaan verandert kan dat invloed hebben op de wind, die op zijn beurt de stroming weer beïnvloedt, waardoor het warmtetransport nog meer verandert. Modellen zijn niet zo goed in het simuleren van dit soort dynamiek, onder meer omdat kleine details (zoals een grillige kustlijn) veel invloed kunnen hebben.
LikeLike
Het ging by the way om dit artikel: https://www.nature.com/articles/s41467-023-39810-w
waar mijn vraag hierboven van afgeleid was. Bedankt voor de respons.
LikeLike
Ha Frank,
Over dat onderzoek: ↓
Warmer zeewater kan de klimaatbalans al binnen enkele jaren verstoren. ‘Als de golfstroom stopt heeft dat grote gevolgen’ (artikel in de Trouw van 31 juli 2023)
https://archive.ph/X9ACU
LikeLike
Vandaag komen de mondiale juli-temperaturen ter beschikking van Berkeley Earth en ook van NASA GISTEMP. Vanmiddag is er een persconferentie met de directie van NASA en NOAA over de metingen, live te volgen via:
https://www.nasa.gov/nasalive
https://www.nasa.gov/press-release/nasa-to-discuss-temperature-data-climate-goals
Als ik me niet vergis om 17:00 u Nederlandse tijd.
Berkeley Earth heeft de website inmiddels al ge-update met hun eigen resultaten en die in de context geplaatst van de eerdere juli-maanden (even aanklikken voor grotere weergave):
Zie verder https://berkeleyearth.org/july-2023-temperature-update/
Voor alle duidelijkheid: de juli-temperaturen die de laatste twee weken al de ronde doen komen van ECMWF ERA5. Strikt genomen zijn dit geen ‘directe metingen’ maar is het een heranalyse gebaseerd op alle meteorologische gegevens + het ECMWF weermodel. Hoewel ERA5 buitengewoon nauwkeurig is, zijn de direct gemeten oppervlaktetemperaturen toch maatgevend en die komen altijd een paar weken later: eerst alle data verzamelen ook uit de meer afgelegen locaties en van de oceaanboeien etc.
LikeLike
Een verhaal over de rauwe, rommelige werkelijkheid van de huidige megamulticrisis kan ook in termen van dilemma’s worden verteld. Alle menselijk-organische lichamen (individu, plaatselijke samenlevingen, mondiale samenleving) zijn intern (in zichzelf) en extern (onderling) meer of minder ambivalent en hebben te dealen met dilemma’s. Die dilemma’s zijn in hun extreme vorm de uiteinden van een spectrum waarvan de twee uitersten van levensbelang dan wel levensbedreigend zijn. Ze vormen twee realiteiten die haaks op elkaar staan. Ze hebben betrekking op rationaliteit versus irrationaliteit. Die met elkaar strijdende existentiële reële krachten hebben hun eigen logica en hun eigen framing. Mijn verwachting is dat de irrationale krachten zullen toenemen naarmate de door de huidige megamulticrisis veroorzaakte stress toeneemt.
LikeLike
Jaap,
je ‘verhaal’ [23 september 2023 om 17:38 | onder het blogstuk over de oppervlakkige klimaatanalyse van het het CPB] heeft iets weg van de fantasie van de paleontoloog en ‘filosoof’ Teihard de Chardin (1881-1955). Er is geen paleontoloog of filoof die diens werk nog raadpleegt, laat staan serieus neemt. Het is in de vergetelheid geraakt.
Ooit werd gedacht dat warmte een stofje was, flogiston. Het stofje is nooit gevonden en fysici verloren er hun belangstelling voor omdat het hen begon te vervelen. Het schoot niet op en er werd gewoon een andere insteek gezocht, dat werd de thermodynamica.
Persoonlijk kan ik me niets voorstellen bij je kwestie ontstaan en einde van het heelal. Het zijn onbeantwoordbare vragen en de schijn-antwoorden zijn onbevraagbaar geloof. Ik heb er niets mee en je zei het zelf al: de boreling van morgen heeft er niets aan.
LikeLike
Goff, vergeet Teilhard de Chardin, het heeft niet zoveel zin om deze kwestie het achterhaalde dualistische gedachtengoed in te trekken. Vergeet ook het woord ‘oppermachtig’ als dit jou op het verkeerde been zet, maar bedenk dan wel zelf een ander woord voor wat het tegenovergestelde van ‘onderhevig zijn aan’ uitdrukt.
Goof Smeets is sub-ject en de betekenis van ‘subject zijn aan’ is onderhevig zijn aan.
Goff Smeets wordt ouder en dat ervaar hij, dus is hij onderhevig aan werking = tijd = overgankelijkheid = verandering.
En laat het woord ‘verandering’ nu toevallig ook deel uitmaken van het woord ‘klimaatverandering’. Zie hier het verband.
Er is een paradox of dilemma waar we met z’n allen inzitten en dat dilemma heeft betrekking op: “we kunnen er iets aan doen” (in politieke zin kunnen we mitigeren en adapteren) en “ik kan er persoonlijk niets of nauwelijks wat aan doen”(ik moet de klimaatverandering ondergaan want ik ben er onderhevig aan, of ik nou wil of niet). Dit is waar we mee zitten opgescheept, dit is onze existentie, onze ervaring, onze worsteling. En die worsteling heeft dus een mentaal-filosofische kant: we moeten er ons toe verhouden.
En klimaatverandering, of welke verandering dan ook, zal echt niet betekenen ‘het einde der tijden’. Dat zou een contradictie in terminus zijn. Een niet veranderende verandering of een veranderende niet-verandering is niet mogelijk, hetgeen tegelijk logischerwijs ‘beginloosheid’ impliceert. Dit maakt (klimaat)verandering zowel gerelateerd als ook te relativeren.
We hebben niets aan brave schoothondjes, die moesten ze platslaan, een dolle bullpit (of is het puttbil?) die alles uit zijn verband rukt geeft veel meer lol. Dus Goff, doe je best.
LikeLike
Goff, eerder verwees je naar de zwarte zwanen van Nassim Nicholas Taleb. (G.J. Smeets | 19 september 2023 om 14:07 “Voor een hechte kwantitatieve (statistiek) en kwalitatieve (aannames) analyse van risico- en kansberekeningen kun je terecht bij het werk van Nassim Nicholas Taleb” |
Taleb stelt dat zwarte zwaangebeurtenissen drie kenmerken hebben: 1. ze zijn onverwacht en zeldzaam, waardoor ze buiten het bereik van reguliere verwachtingen liggen; 2. de gevolgen ervan zijn breed of extreem; 3. zij kunnen pas achteraf worden verklaard.
Toch verschillen de toekomstige zwarte klimaatzwanen op 2 punten van de zwanen van Taleb:
a. hoewel inderdaad de GEVOLGEN van klimaatverandering hoogst onzeker zijn, is er een hoge mate van zekerheid dat een combinatie van systeemrisico’s zich in de toekomst zal voordoen. Het zijn in vooraf te verwachten onvoorspelbaarheden en daarmee zijn ook de OORZAKEN vooraf reeds verklaarbaar, want inmiddels nagenoeg bekend.
b. de complexiteit met betrekking tot klimaatverandering is van een hogere orde dan voor de zwarte zwanen van Taleb: de complexe kettingreacties en cascade-effecten die gepaard gaan met zowel fysieke als transitierisico’s kunnen fundamenteel onvoorspelbare ecologische, geopolitieke, sociale en economische GEVOLGEN genereren.
Anders gezegd: een zwarte zwaan in het Holoceen is van een lagere orde dan een zwarte zwaan in het Antropoceen. Er staat gewoon meer op het spel.
LikeLike
Jaap,
ik verwees naar het werk van Nassim Taleb, niet naar The Black Swan. Dat werk gaat over onzekerheid, risico’s, veerkracht bij pech. En vooral hoe kwetsbaarheid in sociale en financieel/economische activiteiten het best begrepen en gepareerd wordt; sleutelwoord is ‘Skin in the Game’ ofwel wie wat heeft te verliezen heeft niets aan probabilistische statistiek. In die context staat de bestseller The Black Swan.
LikeLike
Uhh?? wel verwijzen naar zijn werk en toch niet verwijzen naar zijn werk?? ikkesnappeniet
LikeLike
Jaap, The Black Swan is een boek en niet het werk (oeuvre) van de man.
Overigens beschrijf je precies waarom toekomstige klimaatgebeurtenissen geen zwarte zwanen zijn. Ze zijn immers te verwachten (kenmerk 1)
LikeLike
Ja, de zwaan is van kleur verschoten, hij is gecarboniseerd, verkoold. Het werk van Taleb is gebaseerd op prima statistiek omtrent kansen en risico’s, echter vanuit de werkelijkheid dus het gedachtengoed van het Holoceen. Een andere werkelijkheid en gedachtegoed hadden we immers niet? Ook het gedachtengoed van de canonieke filosofen, daar is feitelijk hetzelfde mee aan de hand:
Er zijn een aantal problemen met de canonieke westerse filosofie, waarvan ik er drie noem:
1. het dualisme; 2. de nadruk op substantiedenken in plaats van procesdenken; 3. denken dat de concrete werkelijkheid te benaderen is met abstraheringen.
Ad 1. Het Antropoceen vereist een non-dualistische benadering. Ad 2. Het vereist denken in termen van processen van interactieve (sub)systemen.
Ad3. Abstraheringen zijn nuttig voor de wetenschappen, maar moeten niet verward worden met de concrete existentieel bedreigende volle werkelijkheid waar we nu in terecht komen.
Geen enkele canonieke filosoof heeft de huidige megamulticrisis meegemaakt. Zij zouden verbijsterd zijn wanneer zij de kracht opbrachten om nu uit hun graf op te staan en rond te kijken in de idioterij van het heden. Ze leefden immers allemaal in het Holoceen.
LikeLike
Jaap,
“Het werk van Taleb is gebaseerd op prima statistiek omtrent kansen en risico’s, echter vanuit de werkelijkheid dus het gedachtengoed van het Holoceen.”
Nee hoor, het werk is gebaseerd op het idee dat menselijk leven kwetsbaar is vanwege de onvermijdelijke beperkingen van kennis. Zijn werk gaat over manieren om die kwetsbaarheid (risico, kans, pech etc.) te erkennen en ermee om te gaan. Zijn statistische methodes zijn bedoeld voor mathematisch inzicht in die materie. Prima doelstelling en gereedschap ook voor vraagstukken rond kwestbaarheid in het Antropoceen zou ik zo denken.
Overigens is het proces-denken een goede bekende in de westerse wetenschapsgeschiedenis. Een kleine greep in de canonieke grabbelton: Parmenides, Heraclitus, Darwin, Whitehead, Prigogine. En niet te vergeten de eerste (1990) IPCC rapportage.
LikeGeliked door 1 persoon
Het procesdenken is/werd steeds weer gekaapt door dualistische theïstische filosofie en theologie. Dat gebeurde bijvoorbeeld met Herman Dooyeweerd en ook met Whitehead. De laatste is gekaapt door de thomisten, de eerste door de reformatoren, zowel in Nederland als met name ook in de VS. En die reformatoren in de VS, nou je wilt het niet geloven maar die stemmen nu massaal op Trump met hun cultuuroorlog.
Misverstanden, spraakverwarring de hele westerse filosofie is er van doordrenkt. De werkelijkheid heeft goddelijke want onverwoestbare primordialiteit – (daar hebben jij en ik het eerder over gehad: de onvernietigbaarheid van verandering en daarmee imliciet de non-dualistische samenhang waarvan die samenhang steeds weer door abstracties en -ismen uit elkaar werd getrokken) – hetgeen volledig iets anders is dan dat er een God is.
Procesfilosofen moesten altijd inroeien tegen het heersende dualistische gedachtengoed. Daar ontkwam zelfs Heraclitus niet aan. Overigens: Whitehead probeerde juist de natuurkundigen (waaronder Einstein) weer op het juiste spoor terug te brengen. Maar dat is hem niet gelukt zie ook de misvattingen van Stephen Hawking zodra hij van zijn formidabele fysica metafysica probeerde te maken. Ook zijn leerling Thomas Hertog ging recent nog de mist in met zijn boek “het ontstaan van de tijd”. Tsja, het erfgoed van Zeno ligt nog altijd op de loer. Ik meende overigens dat de procesfilosofie van Heraclitus juist tegenover Parmenides werd gezet. Zeno en Parmenides, zij verwarden tijd met beweging.
Taleb was een wiskundig statisticus, en wiskundige statistiek is nu eenmaal de toepassing van de waarschijnlijkheidstheorie gebaseerd op statistiek, dit in tegenstelling tot technieken voor het verzamelen van statistische gegevens. Inderdaad gaat zijn theorie om waarschijnlijkheden, kwetsbaarheden, kansen en risico’s met voor iedereen dus ook voor Goff als logisch uitgangspunt dat menselijk leven kwetsbaar is (ook) vanwege de onvermijdelijke beperkingen van kennis.
Maar dat laat onverlet dat aan zijn werk toegevoegd kan worden dat klimaatverandering nu eens voor de verandering niet onverwacht komt. We hebben immers de voorkennis, en een integere klimaatverandist zoals Goff Smeets kan ons vertellen wat ons te wachten staat, uiteraard onder de beperking van bepaalde aannames. En daar waren jij en ik het eerder toch al over eens?? Of heb ik hier wederom te maken met de pitbull misverstandicus?
LikeLike
Jaap,
Het klopt dat de huidige verandering van het klimaat niet onverwacht komt. Maar dat betekent nog niet dat we weten wat ons te wachten staat. Dat weten we in grote lijnen, met bepaalde onzekerheidsmarges. Hoeveel onzekerheid er is, hangt af van het schaalniveau waarop je ernaar kijkt. Op planetaire schaal weten we het behoorlijk goed, maar op menselijke schaal is er veel meer onzeker.
Anders gezegd, de thermodynamica van de planeet hebben we goed in de vingers. De dynamica van de atmosfeer en interacties met oceanen, cryosfeer en biosfeer ook vrij aardig. Maar met welke gevolgen van klimaatverandering jij of ik wanneer te maken krijgen is veel onzekerder. Wat je ziet als zekerheid en onzekerheid hangt dus sterk af van het schaalniveau waarop je gewend bent te denken. Ik denk dat dat een van de oorzaken is van veel misverstanden.
LikeLike
Oké, er is veel onzeker vooral ten aanzien van de GEVOLGEN en dan met name WANNEER die gevolgen zich voordoen. Dat is moeilijk te voorspellen, meer of minder buiten onze kennishorizon. Terwijl de OORZAKEN reeds binnen onze kennishorizon vallen. Die hoeven dus niet achteraf pas te worden verklaard nadat de gevolgen zich hebben voorgedaan. Taleb was ook hedgefondsmanager en derivatendeskundige en hield zich met zijn werk bezig met waarschijnlijkheden, kwetsbaarheden en risico’s juist ook op dat financiële vlak.
Laten we daar eens op doordenken, op dat financieel-economische vlak t.a.v. risico’s, (om het hier niet verder te compliceren met de sociale gevolgen) en we doen 2 aannames. Aannames die te maken hebben met schaalniveau en tijdschaal:
1. De aanname dat er onvoldoende gemitigeerd wordt (het huidige en volgens mij ook in de toekomst meest waarschijnlijke pad) en dat de risico’s zich (dus) zullen voordoen op een langere tijdschaal.
2. De aanname dat er daadkrachtig opgetreden wordt op het gebied van mitigatie om binnen de veilige klimaatzone te blijven. In dat laatste geval hebben we het over risico’s, hier in ons geval de financieel-economische om het daar even bij te houden, op veel kortere tijdschaal. Transitierisico’s.
Om door te gaan op die 2e aanname, dan zijn de transitierisico’s niet misselijk. We staan al op achterstand wat betreft mitigatie dus die achterstand moet worden ingehaald door krachtige acties (lees: opgelegde acties) binnen zeer korte tijd, eerder jaren dan decennia. We hebben het dan over • Kredietrisico: verslechtering van het vermogen van kredietnemers om hun schulden terug te betalen • Gestrande activa: investeringen en materiële waardes die in korte tijd waardeloos worden • Marktrisico: een abrupt overgangsscenario met aanzienlijke gestrande activa kunnen leiden tot paniekverkopen op de beurs, met een beurskrach en financieel-economische crisis tot gevolg. • Liquiditeitsrisico: banken waarvan de balans wordt getroffen door krediet- en marktrisico’s zijn niet in staat om zichzelf op korte termijn te herfinancieren. • Verzekeringsrisico’s door onverwachte extreme schade + door onverzekerbaarheid van activa. • Risico op sterke daling van bedrijfswinsten.
Bedrijven hebben behoefte aan zekerheid, bv. omtrent de koolstofbeprijzing. Die zekerheid hebben ze nu niet of onvoldoende. Institutionele beleggers (bv pensioenfondsen) staan voor een moeilijke taak om bovenstaande transitierisico’s te beoordelen, evenals de ranking-bureaus. “Groene” activa en technologieën zijn nog in opkomst en brengen ook aanzienlijke risico’s met zich mee voor financiers en beleggers. Daadkrachtige mitigatie vereist het in de grond houden van een groot deel van de bestaande fossiele brandstofreserves. Dit zal leiden tot een aanzienlijke en plotselinge daling van hun waarde. Er ligt een nog te ontwikkelen rol voor regelgevers en toezichthouders die zich zorgen moeten maken over de veerkracht van het financieel-economische systeem als geheel … Zo kan ik nog wel even doorgaan en dat alles in een concurrerende wereld waardoor de risico’s aanzienlijke geopolitieke gevolgen kunnen hebben.
Dit is op z’n minst een dilemma, hier puur op het financieel-economische vlak gehouden. En dat blijkt ook uit onze gezamenlijke worsteling. Met inderdaad alle misverstanden, bewuste en onbewuste miscommunicatie en belangentegenstellingen van dien.
LikeLike
Jaap,
“Bedrijven hebben behoefte aan zekerheid, bv. omtrent de koolstofbeprijzing.“
Je bedoelt wellicht dat ze behoefte hebben aan beleidsmatige *duidelijkheid* want zekerheid bestaat niet in het bedrijfsleven.
“Daadkrachtige mitigatie vereist het in de grond houden van een groot deel van de bestaande fossiele brandstofreserves. Dit zal leiden tot een aanzienlijke en plotselinge daling van hun waarde.”
Je bedoelt wellicht daling van het energiemarkt*aandeel*. Ik geef je op een briefje dat de matkt*waarde* van diesel met sprongen omhoog gaat. Militair materieel op de grond in de lucht en ter zee gaat echt niet door batterijen gevoed worden, hetzelfde geldt voor graafmachines voor delving van grondstoffen en aanleg/aanpassing van materiele infa-structuur, hetzelfde geldt voor land- en bosbouwmachines.
“Dit is op z’n minst een dilemma, hier puur op het financieel-economische vlak gehouden. En dat blijkt ook uit onze gezamenlijke worsteling.”
Je bedoelt wellicht dat er beleidsmatig/planmatig niet uit te komen is. In dat geval ben ik het met je eens. De supersnelle globale opwarming is een super wicked problem [zie: https://klimaatveranda.nl/2014/11/17/he-een-olifant-in-de-kamer/ wat ik erover te zeggen heb]. Er is geen oplossing voor dat probleem te bedenken of te realiseren, enkel aanpassing. De enige optie.
LikeGeliked door 1 persoon
*duidelijkheid*, inderdaad.
Ik bedoel toch wel ook de beurswaarde, want het (inderdaad theoretisch) uitgangspunt is immers aanname 2: de aanname dat er daadkrachtig opgetreden wordt op het gebied van mitigatie om binnen de veilige klimaatzone te blijven. Dus daadkrachtig, radicaal, op alle fronten, dus inclusief het oorlogsfront.
Dat dat in de praktijk niet gaat lukken: inderdaad. Zodat dus ‘automatisch’ aanname 1 aan bod komt, waarvan ik de risico’s niet heb beschreven. En dat het dan niet alleen om de optie van enkel aanpassing gaat, want dan moeten we ook de risico’s beschrijven die ons aanpassingsvermogen wellicht of zonder meer te boven gaan. Ja ook ik denk, volgens mij net als jij: we zitten lelijk klem.
LikeLike
Ik moet mezelf wel een beetje nuanceren: elke mitigatie is meegenomen. Het heeft in ieder geval invloed op de SNELHEID van klimaatverandering. Echter, alle seinen staan naar mijn mening op rood.
Het IEA meldde onlangs dat de CO2-uitstoot voor 2030 zal pieken. En zij brachten dat als een positief bericht … Duitsland had over een bepaalde maand een aandeel van meer dan 50% aan duurzame elektriciteitsopwekking. Maar er werd niet bij vermeld dat ten eerste het elektriciteitsverbruik substantieel gestegen is de laatste jaren, en ten tweede ook niet hoe groot het elektrische aandeel is in het totale energieverbruik. Zowel Engeland als ook Zweden kwamen in het nieuws omdat ze hun ambities naar beneden gaan bijstellen. Enzovoorts.
Wat de filosofie betreft: een radicale scheiding tussen ‘dode’ en ‘levende’ natuur wordt steeds meer problematisch. Dit dankzij de vorderingen in de procesfilosofie die ons doet inzien dat voortgang, werking, overgankelijkheid, verandering per definitie subjectzijde en objectzijde ‘heeft’, (zoals de rivier een bedding heeft), waarbij subjectzijde (de rivier) onder-hevig is aan aan objectzijde (de bedding), terwijl tegelijk ook die bedding wordt veranderd door de stroming van de rivier.
Dus: dit geeft een relativerend beeld (een verhaal) omtrent de klimaatverandering. De rivier (de mens-subjecten in dit geval) veranderen de bedding (de klimatologische object-omstandigheden). Maar gezien er geen radicale scheiding is tussen ‘dode’ en ‘levende’ natuur (ook Prigogine maakt aannemelijk dat er geen radicale overgang is tussen het fysisch-chemische en het organisch-levende – waarmee hij uitdrukkelijk geen reductionisme bedoelde zoals bv. Dick Swaab doet met zijn boek: wij zijn ons brein) maakt dat niet zoveel uit. Toch? Het fysisch-chemische overleeft de klimaatverandering wel. Zelforganisatie ‘leeft’ wel voort.
Dus waar zeuren we dan over?
LikeLike
Jaap,
“Dus: dit geeft een relativerend beeld (een verhaal) omtrent de klimaatverandering.”
Dat is inderdaad een relativerend verhaal. Zo ken ken ik er ook een: over 3 miljard jaar is de Grote Batterij waar we omheen draaien leeg.
“Dus waar zeuren we over.”
Mij hoor je niet zeuren. Statistisch gezien heb ik qua levensverwachting nog een decenniumpje voor de boeg. Dus na mij de spreekwoordelijke zondvloed en dat bedoel ik niet ironisch, laat staan cynisch. E.e.a. gaat me aan het hart vanwege jeugdige dierbaren die zullen meemaken wat mij bespaard zal blijven.
Ik wil maar zeggen, Jaap, de relativering is goed en wel maar volkomen irrelevant voor generatie(s) na ons.
LikeGeliked door 1 persoon
Goff, laat ik het eens in een ongenuanceerd contrast zetten. De post-postmoderne aandoenlijke Antropocene mens kan wonderbaarlijk genoeg 3 dingen ten opzichte van wat de sympathieke voor-Antropocene mens niet of in mindere mate kon.
Ad 1. Die eerdere sympathieker kon niet in de verre toekomst kijken in de mate waarin wij dat kunnen. Er wordt door wetenschappers vaak gesproken over ‘diepe onzekerheid’, maar dat is een duidelijke kwestie van ja en nee. En vanwege dat nee maakt Goff Smeets terecht geen voorbehoud wat betreft zijn jeugdige dierbaren.
Ad 2. De moderne (westerse) mens is geïnfecteerd door het gevoel dat het leven geen zin heeft, mede beïnvloed door Darwin en de post-moderne relativerende filosofie. Er is geen hoger doel. Zo stond de vroegere mens niet in het leven, dat kon hij niet want hij was doordesemd van een heel ander wereld- en godsbeeld. Wij zijn inmiddels niet meer de Kroon op Gods Schepping en ook de komst van zijn Koninkrijk is verdwenen en vroeger zag men uit naar het leven na dit leven want van het leven was geen heil te verwachten. De bezielende Grote Verhalen raakten we kwijt, zowel de transcendente verhalen als ook de immanent-materialistische verhalen van Marx en kornuiten. We hebben niet eens meer een ziel. “Houvast: waar zijt gij gebleven?” Wat overblijft is, sterk uitgedrukt: you only live once, gij zult genieten, het heil ligt in het leven nu. We kunnen genieten, dus we MOETEN genieten. Dooyeweerd zou misschien wel kunnen beamen dat het leven geen zin heeft, geen doel zeg maar, maar hij koos ervoor om de dualistische taal van de gereformeerden te gebruiken en werd om die reden misverstaan en misbruikt. Whitehead koos, om de dualistische gangbare taal te omzeilen, ervoor om een geheel eigen nieuw vocabulaire op te tuigen en werd om die reden misverstaan en misbruikt.
Ad3: De huidige mens fossileert in een mate die zijn voorgangers van vroegere eeuwen niet konden. Velen kunnen zich geen back-to-basic-leven voorstellen. En zoals gezegd: we moeten er nu maar van genieten, nu kan het nog: een vliegreis naar hier, een cruise naar daar en ach, ik heb best wel sympathie voor die A12-wappies. Genieten staat voor de huidige massa gelijk aan reizen staat gelijk aan fossiel. Reizen kan ook te paard, maar zeg hé, wat zegt deze klimaatwappie nu toch weer voor geks? Zowel Dooyeweerd als Whitehead zouden zeggen: het leven IS zin, één-en-al zin. En dat blijkt juist uit onze ultraheftige reacties op de klimaatverandering.
Een antwoord heb ik niet, het enige wat ik probeer is om iets te begrijpen van waarom de mensheid de klimaatfuik inzwemt en waarom irrationeel gedrag daarbij de boventoon voert.
LikeLike
“…ik probeer iets te begrijpen van waarom de mensheid de klimaatfuik inzwemt…”
Nou gewoon, omdat fossiele brandstof altijd spotgoedkoop is geweest voor de klant en lucratief voor de handel. Voor mij is dat verklaring genoeg.
Ik zie een ander ‘contrast’ of beter gezegd twee invalshoeken. Enerzijds de verklaringen/overwegingen van bejaarden, zoals jij en ik, waarom we de fuik niet vermeden hebben. Anderzijds jonge mensen die in de fuik zitten en zich echt achter de oren (moeten) krabben. Eerlijk gezegd vind ik de tweede invalshoek interessanter en relevanter dan de eerste. Daarom zou ik wel eens willen weten hoe jonge mensen hun catch 21 situatie opvatten: terug uit de fuik kan niet en verder de fuik ingaan is geen optie. Ik heb grote sympathie en alle begrip voor xtinction rebellion. Maar feit is dat de disruptie doorgaat (er zit e.e.a. vertraagd in de fysische en ecologische pijplijn) al mocht vandaag nog alle (quasi)subsidie voor de fossiele industrie ophouden. Het is me ook bekend dat er talloze ‘duurzame’ start-ups van jonge ondernemers/uitvinders zijn. Dat neemt allemaal niet weg dat er boven hun hoofden e.e.a. zwaait: metereologische extremen, geo-politieke giga-verschuivingen en voorlopig nog wat meer globale opwarming.
Leest iemand die na de eerste IPCC rapportage (1990) geboren is mee?
LikeGeliked door 1 persoon
Goff, het gaat naast ‘spotgoedkoop’ en ‘lucratief’ in ieder geval om meer dan dat. Dat we te weinig doen aan klimaatverandering is buitengewoon fascinerend omdat de feiten over broeikasgassen en de verhaallijnen daarover buitengewoon duidelijk zijn. Dat we staan te gapen naar de apocalyps zou je ook vanuit de psychologie kunnen proberen te verklaren. Er is op z’n minst een unieke dissonantie tussen (cognitieve) ratio en (irrationeel) gedrag. Laat mensen een enquête invullen en ze komen dicht in de buurt van het eerste, terwijl hun dagdagelijkse daden eerder het tweede vertoond. En we nemen misschien te veel aan, op basis van het relatief stabiele afgelopen tijdperk, dat de toekomst over het algemeen op het Holoceen zal lijken wat betreft betrekkelijke gelijkmatigheid van klimaatveranderingen. Het afgelopen redelijk stabiele tijdperk qua klimaat is immers ons referentiekader.
Hoewel we zo veel mogelijk desondanks toch aan mitigatie moeten doen, ben ik met je eens dat er geen afdoende potentieel meer bestaat om het tij nog te keren.
Maar gelukkig hebben we onze Wopke nog. Die dappere redder in nood. Laten we hopen dattie door de Europese Commissie wordt omarmt. Wel jammer dat ik hem geen Fries heb horen spreken.
LikeLike
Goff, misschien geeft dit nieuwe boek een antwoord op je vraag over de generatie van na 1990 (verschijnt volgende week; titel: Je bent jong en je wil wat toekomst): https://x.com/StopEcocideNL/status/1709192404710936885?s=20
LikeLike
Lennart,
dank voor de tip.
Jaap,
psychologische verklaringen voor collectief gedrag, ik ben er sceptisch over. Collectief gedrag is immers van een andere logische orde dan de mentale huishouding (inclusief ‘redeneren’) van individuen. Ik zie meer verklaring van collectief gedrag op grond van vigerende wet- en regelgeving en uiteraard disruptieve gebeurtenissen zoals natuurramp, pandemie, oorlog.
Wat betreft cognitieve dissonantie (en aanpalende concepten) ben ik eveneens behept met scepsis. Epistemologisch gezien berust dat concept op de aanname dat redeneren (ratio) en gedrag (sociaal relevant handelen) twee afzonderlinge dingen zijn. Ik zie meer in de aanname dat ratio een functie is van gedrag. Kort door de bocht: redeneringen volgen heersend gedrag, gedrag volgt niet de redenering. Gedrag volgt wet- en regelgeving die op haar beurt disrupties volgt. Bertold Brecht zei het op zijn manier met velen anderen: erst kommt das Fressen, dann die Moral. Het is Darwin in de Notendop 😉
LikeGeliked door 1 persoon
Dat is een goede volgorde Goff “erst kommt das Fressen, dann die Moral.” Alleen … dat spoort niet met rest van jou volgorde, jouw volgorde is bullshit. En je doet een onzinveronderstelling nl. “Epistemologisch gezien berust dat concept op de aanname dat redeneren (ratio) en gedrag (sociaal relevant handelen) twee afzonderlinge dingen zijn.” Wie beweert dat, behalve Goff Smeets? De samenhang van de concrete werkelijkheid kan je weliswaar in aspecten uiteenleggen (ab-straheren, in abstracto) maar je kan er geen afzonderlijke dingen van maken om ze vervolgens weer samen te plakken in concreto. Een auto kan je nog samenstellen uit een aantal sloopauto’s, de concrete werkelijkheid niet. Gedrag en logica (redeneren, denken) kan je niet van elkaar afsnijden. Gedrag is ook meer dan sociaal relevant handelen, dus ook op dat punt ben je aan het abstraheren.
Het psychische aspect van de werkelijkheid kan je niet weglaten want dan ben je de hele samenhang kwijt. Het psychische aspect heeft (dus) relatie met het collectieve aspect. Er is interactie, wisselwerking. Individuen vormen nu eenmaal collectieven. Ik ken geen enkel collectief dat niet uit individuen bestaat.
Dan de volgorde, of rangorde. Jij stelt disruptie kennelijk primair, vervolgens volgt wet- en regelgeving, vervolgens volgt gedrag, vervolgens volgt redenering. Die laatste stap, daar kan ik nog wel inkomen. Maar de rest is wederom bullshit Goff. Hoe maak jij die Houdini-sprong van disruptie naar wet- en regelgeving (het juridische aspect)? Zit daar niet eerst nog het fysische -, het biotische – , het psychische -, het analytische -, het talige -, en het sociale aspect tussen?
Wat betreft die aspecten, de concrete holistische werkelijkheid is een kwestie van eenheid en veelheid. Het getalsmatige aspect is dus fundamenteel om überhaupt van eenheid en veelheid te kunnen spreken. Om dit aspect nu weer eens in verband te brengen met onze mogelijke toekomst:
Het verhaal (scenario, mogelijk verloop) van onze toekomst kan ook via dat getalsmatige aspect worden verteld. Volgens de VN groeien we nog van 8 naar 10 miljard wereldbewoners. Laat ik eens wat meer of minder boude uitspraken doen. Dat aantal kan de planeet niet dragen (dit is een minder boude uitspraak) en overeenkomstig de 80/20-regel van Pareto komen dus 8 miljard daarvan zwaar in de shit te zitten. Er moet overeenkomstig het principe van grenzen aan de groei een correctie volgen en die correctie loopt via de 50/50 correctieregel. Zonder in de bloederige details te treden daalt de bevolking van 10 naar 5 miljard. Daarvan zit dan nog steeds 80% in de shit want de opwarming is er niet door gestopt. Zo krijgen we een correctie naar 1 miljard. Van die 1 miljard zit krachtens de omgekeerde regel van Pareto dan nog slechts 20% in de shit. En dat percentage is laag om door de andere 80% onder de duim gehouden te worden.
Wanneer zal dit natuurlijke proces starten? Laten we zeggen: er wordt mee gestart tientallen jaren voordat de voorspelde piek van 10 miljard bereikt wordt en die is naar ik meen zo rond 2070.
Er zal meer gestorven moeten worden. Nu zitten jij en ik gelukkig al aardig in de buurt daarvan.
LikeLike
Jaap,
het psychische is heel goed weg te laten op het schaalnivo waarop ik in mijn vorige reactie de fuik van klimaatverandering (daar had je het over) bekeek. Ik volg op dat schaalniveau een simpele redenering op-mijn-klompen.
0) disrupties – denk aan ramp, pandemie, (burger)oorlog- leiden tot nieuwe wet- en regelgeving. Zie de USA constitution na de burgeroorlog aldaar, zie de Franse Revolutie, zie de NL Deltawerken na de ramp in 1953, etc.
1) nieuwe wet- en regelgeving bepalen/forceren nieuw collectief gedrag.
2) het nieuwe collectieve gedrag wordt gerationaliseerd door centrale banken, Tweede Kamerleden en filosofen die allemaal begaan zijn met das Fressen en er een moraal achteraan laten huppelen.
Ik ben fan van David Hume’s werk die beweerde dat “Reason is, and ought only be, the slave of the passions”. En met ‘passions’ doelde hij niet op psychologie maar op belangen en die belangen zijn onveranderlijk: das Fressen.
Jaap, van mij mag je de psychologische verklaring-lijn volgen voor ‘zwemmen in de fuik van klimaatverandering’. Zoals gezegd, ik ben er skeptisch over. Meer is het niet.
LikeGeliked door 1 persoon
Goff, jouw disruptieve rampen, pandemieën, (burger)oorlogen worden nu eenmaal gekenmerkt door fysische, het biotische, psychische, sociale en vele andere aspecten. Om vervolgens tot nieuwe wet- en regelgeving moet je vooral toch ook niet het politieke aspect (mijnenveld, polarisatie) vergeten mee te nemen. Nieuwe wetgeving zal nu eenmaal via de weerbarstige werkelijkheid van (in geval van Nederland) de Tweede en Eerste Kamer moeten. En als het internationale wetgeving betreft wordt het nog veel ingewikkelder. Ook zal je het moreel-ethische aspect (kwalitatieve afwegingen) in ogenschouw moeten nemen. Ook zal je het financieel-economische aspect (kwantitatieve afwegingen, beprijzing, flankerend fiscaal beleid, enz) mee moeten nemen.
Dus dat disruptie dan kennelijk meer of minder automatisch tot nieuwe wet- en regelgeving leidt, dat is veel te kort door de bocht.
En vergeet, nadat die wet- en regelgeving tot stand is gekomen vervolgens de heisa (= disruptie in de samenleving) niet (vergelijk de stikstofcrisis en let op de komende waterkwaliteitscrisis). Er staat zoveel haaks op elkaar. Grootse tegengestelde belangen.
Wie gaat zichzelf nog aan de mast (= wet- en regelgeving) binden tijdens deze storm die zich tot orkaankracht gaat ontwikkelen? Dappere Wopke wel, gelukkig. Maar stel je eens de vele tegenkrachten voor. Met bestaanszekerheid bedoelen Pieter en Caroline echt niet dezelfde bestaanszekerheid die Wopke ons nu gaat bieden.
Goff, ik heb het dus zeker niet alleen over psychologische verklaringen. Je zult echt alle (polariserende) aspecten van de werkelijkheid mee moet nemen.
LikeLike
“Dus dat disruptie dan kennelijk meer of minder automatisch tot nieuwe wet- en regelgeving leidt, dat is veel te kort door de bocht. “
Ik beweer niet dat het ‘automatisch’ gaat. Ik beweer dat disrupties onvermijdelijk tot nieuwe wet- en regelgeving leiden en die nieuw collectief gedrag bepalen/forceren. Dat het met allerlei (politiek en academisch en journalistiek) duwen en trekken gepaard gaat is evident maar niet relevant op de schaalgrootte waarop ik er naar kijk. En op die schaalgroote is de psychologische verklaring-lijn (daar begon jij over, niet ik) m.i. irrelevant. En inderdaad, ik neem niet alle deel-aspecten die je nu aandraagt niet mee precies omdat ik ze irrelevant vindt. Relevant is wat de generatie na ons aan wet-en regelgeving bekokstoofd om de disruptie van de globale opwarming en dientengevolge de klimaatverandering en weerswextremen het hoofd te bieden. Mee eens, Jaap of zie ik iets over het hoofd?
LikeGeliked door 1 persoon
Nou, Goff, ik zou denken, misschien zie je 2 dingen over het hoofd. Hoewel misschien een tikkeltje speculatief, mijnerzijds:
1. SCHAALGROOTTE. De schaalgrootte waarop de (toekomstige) disrupties gaan plaatsvinden is nog nooit eerder vertoond. Je eerder vermeldde voorbeelden van disruptie die uiteindelijk weer rechtgebreid werd door wetgeving vonden plaats in het Holoceen, dat in ieder geval wat betreft klimaat- en ecoverandering van een andere orde (stabieler, in evenwicht, kleinschaliger disrupties) was dan het Antropoceen (instabieler, uit evenwicht, grootschaliger disrupties) zal blijken te zijn.
2. (ON)OMKEERBAARHEID. Er was nog sprake van omkeerbaarheid en herstelmogelijkheden in het Holoceen, gezien wederom de redelijke leefbaarheidsruimte op de gebieden van klimaat en milieu. Wat betreft het Antropoceen suggereer ik (toenemende) onomkeerbaarheid. En dan zijn historische voorbeelden daar niet op van toepassing, dus dan vermoed ik dat zowel de totstandkoming als ook de uitvoering van adequate wetgeving tekort zal gaan schieten.
LikeLike
Jaap,
Wat betreft schaalgrootte heb je een punt: omvang en complexiteit van de gevolgen van de opwarming hebben geen historisch precedent. Uitgezonderd wellicht W.O. II met het staartje van de nucleaire-wapenwedloop. De Bom was een dreiging voor iedereen too big & hot to handle en het enige wat erop zat was onderhandelen (internationale wet- en regelgeving) en eigenbelang (nationale wet- en regelgeving) behartigen. Nou ja, de vergelijking gaat uiteraard mank maar ik zie wel een paralel: Parijs 2015 als internationale afspraak en nationale invulling/uitvoering daarvan als eigenbelang.
Wat betreft de onomkeerbaarheid heb je een dikker punt. Mensen onder elkaar kunnen onderhandelen, dealtjes sluiten, pappen en nathouden, terugkomen op c.q. wijzigen van eerdere besluiten, etc.. Om het in dichterlijke termen uit te drukken: met de klimaatgodin Ecologia valt niet te spotten, niet te onderhandelen, geen dealtjes te sluiten en zij is doof voor smeekbedes.. Zij is onverbiddelijk.
LikeGeliked door 1 persoon
Ja Goff, ik denk dat we kunnen vaststellen dat revolutionaire omwentelingen relatief CONJUNCTURELE verschijnselen waren tijdens het Holoceen, op- en afgaand tegen de achtergrond van relatief stabiele klimaat- en eco-omstandigheden. Iedere keer weer wederopbouw na afbraak, zelfs na 2 wereldoorlogen (waarna het risico van de Bom inderdaad angstaanjagend werd en nog steeds een groot risico is). In die achtergrond is nu een rigoureuze verandering gaande, een STRUCTUREEL uit-evenwichtsproces, onomkeerbaar en leidend naar een totaal andere, dramatisch verslechterende leefbaarheidsachtergrond. De overgang van het Holoceen naar het Antropoceen is geen conjuncturele maar een structurele verandering. Maar onze paradigma’s (ook vele statistische, wetenschappelijke) verkeren nog in het Holoceen.
Grote revoluties en opstanden zullen een zeer sterke temporele en parallelle clustering gaan vertonen. Dat wil zeggen: ergens begint de bal te rollen, misschien betrekkelijk onvoorspelbaar waar en wanneer precies, en vervolgens is het een kwestie van elkaar versterkende domino-effecten, zich wereldwijd verspreidend, gedurende langere tijd. “Langere tijd” is generatie-overschrijdend. De demografische veranderingen spelen daarin een belangrijke rol, denk aan de enorm snelle en omvangrijke verstedelijking in met name de Afrikaanse landen en de migratiestromen waardoor bevolkingssamenstellingen en culturele identiteiten veranderen.
En we zijn het er denk ik ook wel over eens dat menselijke samenlevingen dynamische systemen zijn die op elkaar inwerken en zich afspelen binnen de dynamische achtergondsystemen. En als die laatsten structureel veranderen, dan MOETEN ook die eersten structureel veranderen, omdat accumulerende druk in de planetaire achtergrondsystemen noodzakelijkerwijs zal leiden tot accumulerende druk in sociale- economische- politieke systemen, (bij 8 tot 10 miljard mensen = schaalgrootte!) leidend tot kantelpunten.
Hopelijk zal inderdaad aanpassing (anticipatie, adaptatie) aan disruptie verlopen via menselijke wet- en regelgeving, meer of minder gecontroleerd, en als dat niet werkt dan inderdaad via de Natuurlijke Wetmatigheden van klimaatgodin Ecologica.
LikeLike
Een korte update van de dagkoersen. Het ziet ernaar uit dat de (anomalie van) de gemiddelde wereldtemperatuur na een extreme piek halverwege september een beetje daalt, naar wat minder extreme waarden. Die piek in september zou simpelweg ‘weer’ kunnen zijn, bovenop de stijgende langetermijntrend en de zich ontwikkelende El Niño. De echte Niño-piek zou dan nog moeten komen.
LikeLike
Nou Jaap, we zijn het eens als waren we Statler & Waldorf, de twee oudjes van de onvolprezen en mijn all time t.v. favoriet: The Muppet Show.
Groet en tot een volgende keer maar weer.
LikeGeliked door 1 persoon
“De echte Niño-piek zou dan nog moeten komen.”
Hans, hoe volgt deze conclusie eigenlijk uit de daling van de anomalie? Kan ook El-Nino niet gewoon aan het afzwakken zijn?
LikeLike
Goff, laten we dan een volgende keer maar weer starten met oneens zijn. Daarmee scherpen we elkaar op…
LikeLike