Met enige regelmaat vergelijken klimaatonderzoekers de resultaten van de diverse klimaatmodelprojecties met waarnemingen. Een paar jaar geleden was al gebleken dat de projecties van de meeste klimaatmodellen, zelfs die uit de jaren 1970 en 1980, prima overeenkomen met de vastgestelde mondiale temperatuur. Een nieuwe studie van Carvalho et al. laat opnieuw het resultaat van een dergelijke vergelijking zien, dit keer van de projecties van de mondiale landtemperatuur van de modellen die zijn gebruikt voor de laatste drie IPCC-rapporten. De figuur hieronder geeft een overzicht van de resultaten voor resp. de CMIP3- (IPCC AR4), de CMIP5- (IPCC AR5) en de CMIP6-modellen (IPCC AR6). De stippellijn geeft het jaar weer waarbij de modellen overgingen van historische data naar toekomstprojecties. Carvalho e.a. geven aan dat de observaties enigszins aan de bovenkant van de modelrange liggen. Volgens de onderzoekers wellicht een gevolg van onderschatting van de temperatuurstijging door de modellen, maar het kan ook een gevolg zijn van interne variabiliteit. Bij CMIP6 starten de projecties pas in 2015 en dat maakt de periode tot 2020 wel erg kort om conclusies te kunnen trekken.
In de Open Discussie kunnen zaken die geen betrekking hebben op specifieke blogstukken aan de orde worden gebracht.
Klimaatverandering 
Over de rol van waterdamp als broeistofkasgas
Gerrit Vermeer, De Lier, augustus 2022
Het KNMI zegt: Waterdamp werkt als een versterkingsmechanisme voor andere effecten die de atmosfeer koelen of opwarmen. Stijgt de temperatuur door de komst van extra kooldioxide en andere broeikasgassen in de atmosfeer, dan komt er in korte tijd extra waterdamp vrij. Door de extra broeikaswerking gaat de temperatuur vervolgens nóg wat meer omhoog. Hierdoor kan de atmosfeer meer warmte vasthouden.
Dit is echter niet het complete verhaal.
In onderstaand betoog maak ik duidelijk dat bij condensatie latente energie (deels) vrijkomt in de vorm van infraroodstraling. Dit autonome proces is werkelijke aanjager van de versnelde opwarming die we nu waarnemen; de broeistofkasgassen spelen een ondergeschikte rol daarin.
Het gaat om meerdere dynamische processen die door elkaar heen lopen en die zowel los van elkaar staan als elkaar beïnvloeden.
Er is wat water betreft een voortdurende cyclus aan de gang van verdamping (water wordt waterdamp) en condensatie (waterdamp wordt water). Water verdampt door (1) wind, (2) een groter vochtdeficit veroorzaakt door temperatuurstijging en (3) infrarode straling.
Het aandeel van infrarode straling is tweeledig. Infrarode straling activeert de faseovergang van water naar waterdamp en komt vrij bij condensatie. Het andere aandeel van infrarode straling is de verspreiding van energie in de atmosfeer via de reflectie van straling tussen waterdampmoleculen.
Bij de toename van waterdamp in de atmosfeer neemt de reflectie van infrarode straling toe.
Warme lucht kan meer waterdamp bevatten en wel 7% extra waterdamp per graad stijging.
De verspreiding van energie gaat veel sneller via infrarode straling dan via luchtdrukverschillen en de convectie (wind) die daaruit ontstaat. De toename van waterdamp heeft een veel groter effect op het klimaat dan we denken, vanwege de toename van reflectie van infraroodstraling via waterdampmoleculen in de atmosfeer.
Wij mensen voeren massaal energie (warmte) toe aan de atmosfeer. Dit proces gaat door, ook bij CO2-neutrale energievormen als kernenergie en bij CO2 opslag. Daardoor stijgt de temperatuur en als gevolg daarvan stijgt ook de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer.
De temperatuur stijgt en de verdamping van water neemt toe omdat in de atmosfeer de RV (=relatieve luchtvochtigheid) naar verhouding daalt; het aantal waterdampmoleculen neemt toe in de atmosfeer en daarmee wordt de energie-inhoud groter en groter, we zien een versnelling die zichzelf activeert.
Bij condensatie komt latente energie vrij die deels omgezet wordt in infraroodstraling. Dit vergroot de energie-inhoud van de atmosfeer omdat vooral waterdampmoleculen deze straling opvangen. Met de toename van infrarode straling verdampt nog meer water, vervolgens condenseert er ook meer waterdamp, en komt er nog meer infrarode straling vrij, de enthalpie (=warmteinhoud) wordt groter.
De maximale absolute luchtvochtigheid gaat bij een stijging van de temperatuur versneld omhoog. De enthalpie vergroot omdat het aantal waterdampmoleculen dat de lucht kan bevatten toeneemt; daardoor verandert ook het moment van condensatie, echter, die wordt uitgesteld afhankelijk van de lokale dichtheid. Waterdamp condenseert later omdat warmere lucht minder dicht is. We zien dit duidelijk terug in de hoeveelheid regen en in waar de regen valt op de planeet.
Diverse studies proberen hier al licht in te brengen.
In deze links is te zien hoe de maximale vochtinhoud ten opzichte van de temperatuur verandert.
https://www.engineeringtoolbox.com/maximum-moisture-content-air-d_1403.html
https://www.engineeringtoolbox.com/moisture-holding-capacity-air-d_281.html
http://www.ces.fau.edu/nasa/module-2/energy-budget.php
Er zijn specifieke frequenties van infrarode straling die bij condensatie vrijkomen. De volgende studie (aan de hand van satellietmetingen) laat zien dat deze frequenties niet uit zonlicht of uit terugkaatsing vanaf de aarde voortkomen maar uit condensatieprocessen.
https://www.researchgate.net/publication/275099653_Cloud_Power
Het nieuwe inzicht is dat, als door condensatie of sublimatie (= faseovergang van waterdamp naar water en ijs) latente energie vrijkomt deze energie niet in water of ijs terecht kan komen, de latente energie moet dan wel via infrarode straling weg emitteren. Dit vergroot de enthalpie van de atmosfeer. In de publicatie Cloud Power zien we dat terug.
Vanuit mijn eigen ervaringen als tuinder (met 50 jaar waarnemen van planten en groeiprocessen) had ik eerder opgemerkt dat bij condensatie planten en vruchten niet opwarmen. De logische conclusie moet ook hier zijn dat de vrijkomende latente energie in straling moet weg-emitteren. Andersom zie je dat bij verdamping planten het klimaat koelen.
De werking van de growboxx is op hetzelfde principe gebaseerd. Als water condenseert dan warmt dit het water niet op en het loopt naar de wortels toe, één liter per dag.
https://www.waterboxx.com
De energie die bij het verdampen wegvloeit koelt een plant; 2260 Kj is voor de faseovergang nodig om één liter water te verdampen (veel meer dan de 418 Kj die nodig is om één liter water van 0° tot 100° te verwarmen). De vrijheidsgraden veranderen, maar het koelt wel af, dat is voelbare warmte. Infraroodstraling verandert de vrijheidsgraad in watermoleculen, dat activeert de verdamping.
Het blijkt bij tomaten dat met ledlampen zonder infraroodstraling de planten niet optimaal groeien.
We zien dat vanuit de latente energie, die vrijkomt bij condensatie, vooral energie in infraroodstraling wordt omgezet, en dat dit meer reflectie in de atmosfeer geeft vanwege het toegenomen aantal waterdampmoleculen in de atmosfeer.
Waterdamp is onzichtbaar voor de mens, er zijn geen zichtbare waarschuwingen over de toename ervan, maar de totale hoeveelheid waterdampmoleculen is wel meetbaar aanwezig.
Omdat de temperatuur lokaal door toedoen van de mens nog meer stijgt wordt het effect van reflectie via waterdampmoleculen nog groter in de atmosfeer, condensatie wordt uitgesteld.
De stralingsenergie van de zon wordt deels door water en ijs en deels door waterdamp geabsorbeerd en gereflecteerd. De aarde reflecteert ook straling. De stralingsbalans verandert mee als er meer waterdamp bij een hogere temperatuur in de atmosfeer is en condensatie en sublimatie zal op andere plaatsen gebeuren. Globaal zal naar verhouding meer licht de Aarde bereiken en er zal meer infraroodstraling worden teruggekaatst.
De atmosfeer bevat meer waterdamp als de temperatuur stijgt, de proportionele toename van 7% per graad zorgt voor extra bufferruimte in de atmosfeer, daarom is de invloed van toenemende CO2 concentraties veel kleiner dan die van de energie die wij toevoegen aan de energiebalans op onze planeet.
Ook de lichtdoorlatendheid van de atmosfeer neemt toe als er minder ijs en water wordt gevormd, daardoor verschuift de energiebalans nog meer. Er zijn minder wolken en waar de dichtheid toeneemt blijken heftige regenbuien te ontstaan.
We zien bovendien een verschuiving naar warmtetransport via infraroodstraling; daardoor nemen luchtdrukverschillen af, er is relatief minder wind.
Dit kan tevens een verklaring zijn voor de versnelde opwarming van de polen.
De toenemende concentratie van waterdamp met een lagere RV is een kanteling die veel dreigender is dan andere broeistofkas gassen.
LikeLike
Gerrit,
Anders dan jij schijnt te denken is de klimaatwetenschap uitstekend op de hoogte van het feit dat er bij condensatie van waterdamp latente warmte vrijkomt. Dat gegeven wordt dan ook meegenomen in alle beschouwingen en modellen sinds begin jaren ’60.
Het is alleen geen oorzaak van opwarming, maar juist een factor die de opwarming door extra broeikasgassen enigszins beperkt (ofwel: een negatieve terugkoppeling). De verdamping vindt namelijk plaats aan het aardoppervlak, en de condensatie voor het grootste deel hoger in de atmosfeer, waar warmtestraling gemakkelijker naar de ruimte kan ontsnappen. Er wordt dus warmte door afgevoerd vanaf het aardoppervlak. Zonder die afvoer zou het opwarmende effect van broeikasgassen nog veel sterker zijn.
LikeLike
@Gerrit Vermeer
– ”…de invloed van toenemende CO2 concentraties veel kleiner dan die van de energie die wij toevoegen aan de energiebalans op onze planeet.
Het tegengestelde is het geval. De warmte die de mensheid produceert komt overeen met circa 1% van de energie die de aarde extra ontvangt als gevolg van de toegenomen broeikasgasconcentraties.
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2008GL036465
LikeLike
Beste Gerrit Vermeer,
Je zit er volkomen naast.
Uiteraard is het meteorologisch instituut KNMI uitstekend op de hoogte dat er, bij de condensatie van waterdamp, dezelfde warmte vrijkomt die er bij de verdamping van het water in is gegaan.
In tegenstelling tot wat jij hier suggereert:
is de verdamping aan het oppervlak en vervolgens de condensatie hoger in de troposfeer, eerder een koelende factor. Immers, dit voert warmte af van het oppervlak en verplaatst dit naar hoger in de dampkring, waar het makkelijker als infrarood naar het heelal uitgestraald wordt.
Deze latente warmte-stroom is zeker al sinds het midden van de 20ste eeuw een onderdeel van de ‘standaard’ atmosferische fysica. Het is hier aangegeven als ‘evaporation’ en ‘latent heat’. Even aanklikken om het schema te kunnen bekijken:
LikeLike
Het is niet zo dat ik een benadering vanuit een model afwijs.
Modellen zijn vaak samengesteld uit een gefragmenteerde mengeling van hoogwaardige kennis die vanuit een reducerende aanpak is bijeengebracht.
Ik reduceer ook maar dan vanuit een verband van balansen die worden waargenomen in de natuur.
Planten leven in een verband van balansen waarin deze het beste presteren als de balans niet teveel verstoort wordt. Planten herkennen passief deze balansen en balansen zijn ook genetisch per ras en soort ingepast in het genoom.
Tuinders weten dat als geen ander en hebben zo geleerd om optimaal te presteren.
Zelf kan ik van nature meerdere dynamische balansen naast elkaar plaatsen en zo de dynamiek daarin aan de fysische realiteit toetsen. Als tuinder heb ik dat ook in de praktijk kunnen oefenen.
Nu ik de Centers of Excellence in India begeleid voor de PUM zie je hoe belangrijk balansen zijn om de klimaatveranderingen goed te pareren.
Tot nu toe heb ik 31 dynamisch balansen over klimaat, bemesting en plantbalansen in kaart gebracht die belangrijk zijn om planten goed te laten groeien. Generatief en vegetatief is een voorbeeld daarvan. Dit kan niet in een model gestopt worden want dan verlies je de dynamiek uit het oog die tussen de balansen plaatsvindt. Het is ook vaak zo dat de ene kant van de balans een andere dynamiek heeft dan de andere kant van een balans.
Dit moet de je dan koppelen aan de fysische realiteit, als dit niet kan dan moet je daarover nadenken.
Zo ben ik tot de conclusie gekomen dat de opwarming niet alleen plaatsvindt vanuit de toegenomen broeikasgassen in de atmosfeer met CO2 als speerpunt daarin. Maar dat de energie die mensen toevoegen in de atmosfeer de hoofdoorzaak is van de opwarming die we nu zien.
Dat concludeer ik uit de absorptie van infraroodspectra tussen waterdamp en CO2., dat moet precies worden berekent.
Vooral omdat het gaat over enorme hoeveelheden latente energie is dit een ernstig probleem omdat infrarood geïmiteerd wordt bij sublimatie en condensatie.
Dat jullie zeggen dat deze straling weg vloeit naar de ruimte klopt niet omdat het over een balans gaat. De balans tussen uitstraling en instraling blijft gewoon bestaan en het aantal waterdamp moleculen neemt door de hogere temperatuur alleen maar toe. De energie inhoud van de atmosfeer wordt daarmee groter en het sublimatie en condensatie wordt uitgesteld!
Het zijn vooral de maatregelen die we nemen die niet aansluiten bij de problemen die we veroorzaken. Ik zie dat een benadering vanuit een model ons op het verkeerde spoor zet.
Vanuit de plant gezien vormen de zwaartekracht en de Archimedes kracht een verband en dichtheid is daar een belangrijk aspect in. Dat wordt passief zo waargenomen in planten.
Daarover zou ik jullie de volgende vragen willen stellen.
Wordt dichtheid als een onderdeel in het verband gezien, wordt de invloed van temperatuur en RV daarop elk apart berekent in de modellen?
Is zwaartekracht zoals we die ervaren ten opzichte van de luchtdruk verbonden aan het fenomeen dichtheid in de modellen?
Wordt de invloed van de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer en infraroodstraling apart berekent in het transport van warmte en latente energie in de modellen?
Hoe worden de absorptie spectra van infraroodstraling meegenomen in de modellen?
LikeLike
Gerrit,
Als jij niet wenst te accepteren dat verdamping aan het aardoppervlak en condensatie hoger in de atmosfeer warmte afvoert van het oppervlak lijkt verdere discussie me zinloos.
Van je vragen kan ik geen chocola maken. Het lijkt erop dat je vraagt of de klimaatwetenschap rekening houdt met elementaire natuurwetten. Het antwoord daarop luidt: jazeker, hoe zou je kunnen denken dat dat niet zo is?
Mocht je je meer in detail in de klimaatwetenschap willen verdiepen, dan is hier heel veel informatie te vinden.
LikeLike
Als er iets in de genen van een tuinder zit dan is het wel het verdamping en condensatieproces.
Het gaat om de balans, modellen reduceren en dan raakt de balans daarin zoek.
En wat betreft de Natuurkunde daar moet ook nog iets veranderen om de balans die overal in aanwezig is beter te begrijpen. Als je fysisch geen verbinding met de balans kunt maken dan klopt er iets niet in je beeld over de werkelijkheid.
Neem nou de rechte valsnelheid naar het centrum van de planeet, je mag dat best negeren of niet begrijpen, dat is dan maar zo.
LikeLike
Gerrit,
De eerste tuinder condensatie op kilometers hoogte in de atmosfeer ‘in de genen heeft zitten’ moet ik nog tegenkomen. En geen enkele tuinder ontkomt aan elementaire natuurwetten. Zoals de wet van behoud van energie.
Ik herhaal, zolang jij de elementaire natuurwetenschappelijke principes die je hier zijn uitgelegd niet wenst te accepteren, heeft verder discussiëren geen zin. Ik stel dan ook voor om het hier bij te laten.
LikeLike
Gerrit Vermeer
“Het is niet zo dat ik een benadering vanuit een model afwijs.”
Dat is wel dujidelijk want je eigen verhaal is gebaseerd op een model van balans. Fysisch en ecologisch gezien is dat model een slag in de lucht. Maar ik twijfel er niet aan dat je met je begeleiding van Centres of Exelence voor PUM in India gewaardeerd wordt
LikeLike
Met de prijsvraag op afstand telen bij tomaat heeft de groep die vanuit de balans redeneerde gewonnen.
We zien dat je met de balans als inzicht en uitgangspunt veel kunt bereiken. Ze zijn overal in de natuur aanwezig. Ze komen ook niet uit de lucht vallen, het is een houvast waar veel meer uit te halen valt dan we nu doen. Planten hebben ook met het klimaat te maken je mag dat niet los zien van elkaar.
Tuinders redeneren al jaren vanuit een balans en nu volgt de wetenschap ook.
Je kunt meer lezen over hoe een balans bij het telen werkt in het boek Het nieuwe telen, het is gratis te downloaden.
https://www.kasalsenergiebron.nl/besparen/het-nieuwe-telen/ik-wil-eenvoudig-aan-de-slag/#handboek.
Een dynamische balans is te ingewikkeld om in een model te bevatten. Zeker als het over meerdere balansen gaat die op elkaar reageren. Dat wil niet zeggen dat het vanuit een balans redeneren geen wetenschappelijke benadering is.
Als je oplet zie je dat het gegeven dat er een balans is veelvoudig wordt aangehaald, je moet gewoon leren daar mee om te gaan, dan kan je het wetenschappelijk perspectief daarin leren zien en waarderen. Het geeft ook houvast en het maakt ook een bewijs voering mogelijk als het fysisch niet past in het beeld wat we hebben.
LikeLike
Tja, wat moeten we hiermee? Als je met ‘model’ een computermodel bedoelt, dan sla je de plank helemaal mis. Die zijn nu juist bij uitstek wel geschikt om dynamische systemen (en hun evenwichten en interacties) te bevatten. Dat is namelijk grotendeels de reden waarom ze zoveel worden gebruikt in de wetenschap.
En als je het breder bedoelt, dan sla je de plank nog veel meer mis. Alles in de wetenschap is een model: een benadering of beschrijving van de realiteit. En er zijn tal van modellen om dynamische balansen en evenwichten te bevatten: reactievergelijkingen van chemische evenwichten, de massabalans van de koolstofcyclus, de stralingsbalans van het klimaat.
De klimaatwetenschap heeft, kortom, uitstekend om leren gaan met balansen. Ze doen dat daar al eeuwen. En het lukt zelfs al een hele tijd om ze wel degelijk in modellen te vatten. Die ook nog eens worden bevestigd door tal van waarnemingen. En die niet in strijd zijn met elementaire natuurkundige logica.
LikeLike
Hebben de modellen al gezien dat de Milankovitch ook een balans vormen?
En hebben de modellen ook de fysische achtergrond daarvan geanalyseerd en in kaart gebracht en uitgelegd aan de klimaatwetenschappers. Zoals de ruimte en tijd gekromd zijn en en in de cycli balanceren. Hebben mensen geprogrammeerd
hoe de fysische achtergrond daarin werkt? Hoe werkt de balans dan daarin? balanceert de tijd of de ruimte?
LikeLike
Jazeker, als de modellen dat niet gedaan hadden zou je nooit van Milanković hebben gehoord. Die heeft die fysische modellen namelijk gemaakt (of eigenlijk verfijnd). Verdere verfijningen zijn later aangebracht, onder meer door computermodellen.
Hou hier nou mee op, Gerrit. Je weet ongetwijfeld veel meer over het tuindersvak dan ik. Maar van klimaatwetenschap heb je geen kaas gegeten. Niks om je voor te schamen, want het is knap ingewikkeld. Het heeft ons ook allemaal jaren gekost om het allemaal een beetje te snappen.
LikeLike
Balans?
Ik heb het idee dat het klimaat ‘a drift’ is, een labiele toestand aan het worden is: enorme droogte in Westeuropa (keek onlangs nog naar een canadair blusvliegtuig, vanwege bosbrand vlakbij, die twee keer oplaaide), de Yangtse in China, die normaal voor overstromingen zou zorgen nu, is een pisstroompje met enorme droogte, maar eind verder in NW-China overstromingen, overstromingen in oa Texas, waar het toch ook erg droog was. Cyclus van overstromingen en grote droogtes om de mediterranéé lijkt nu ook menens, etc.
Stilvallende thermohaliene stroom in de atlantic, weststroom die er niet meer is, Noordpool over 25 jaar zomers ijsvrij, chaos.
Balans?
LikeLike
Frank,
ja, balans. Het klimaatsysteem op aarde is een energetische balans met allerlei soorten versnellingen en vertragingen..
Dat jij en ik het klimaat kwalificeren als ‘op drift’ (jouw woorden) is van een andere orde dan wat het klimaatsysteem gewoon doet, namelijk balanceren. De ijzeren wet van behoud van energie.
Ik kan het mis hebben maar het zou me niet verbazen als onze (klein)kinderen het klimaat helemaal niet beschouwen als ‘op drift’. Het is de realiteit waarmee ze moeten en hopelijk zullen zien te leven.
Klimaatverandering is voor planeet aarde geen punt. Zolang zonne-energie binnenkomt zal er leven zijn. Met of zonder homo sapiens. Persoonlijk vind ik dat een acceptabelo perspectief.
LikeLike
Vorige week was er veel aandacht voor de lage stand van de Rijn. Er werd de laagste stand ooit gemeten. Naar aanleiding daarvan heb ik overzichten gemaakt van alle waterstanden vanaf 1901, zie het stukje hierover op weerwoord.be. Het complete verloop van de waterafvoer te Lobith is weergegeven in 3 pdf-bestanden, zie link.
https://www.weerwoord.be/m/2906690
Er is wel eens verwarring over het verschil tussen waterstand en waterafvoer. Vorige week was de laagste waterstand ooit gemeten, maar niet de laagste waterafvoer. Dat komt doordat het stroombed van de Rijn geleidelijk aan dieper is komen te liggen, de bodem slijt uit. De waterafvoer wordt niet gemeten, maar berekend. Rijkswaterstaat houdt daarbij rekening met de toenemende diepte.
LikeLike
Bart, een mooie heat-map van de waterstanden heb je gemaakt. Heel inzichtelijk. 2003 was een bijzonder jaar. Heel hoog water in de winter, heel laag in de nazomer.
Het onderscheid waterstand waterafvoer is analoog aan temperatuur versus hoeveelheid warmte. Bij klimaatopwarming zou men eigenlijk moeten communiceren hoeveel extra warmte er in de aarde zit, in plaats van alleen maar naar de gemiddelde luchttemperatuur te kijken. Dan mis je de warmte die in de oceanen is gaan zitten.
LikeLike
Bart, ik sluit me aan bij Dirk. Een mooi overzicht.
Ik vroeg me af of projecten om ruimte te geven aan rivieren invloed zouden kunnen hebben op de verhouding tussen afvoer en waterstand. Bij lage waterstanden, zoals nu, lijkt dat me heel onwaarschijnlijk. Maar ik zou me voor kunnen stellen dat het bij hoge waterstanden wel iets doen. Ik ben er alleen onvoldoende in thuis om te kunnen beoordelen of dat significant is.
LikeLike
Ja, dat soort projecten zijn natuurlijk van invloed op de waterstand. Rijkswaterstaat zou daar rekening mee moeten houden met het berekenen van de afvoer. Maar in de directe omgeving van Lobith valt het denk ik wel mee, daar is niet zo veel veranderd en de overkant ligt nog over grote lengte in Duits gebied, Daar is ook niet zo veel veranderd.
LikeLike
Kunnen de modellen droogte en wateroverlast goed voorspellen.
Dan kan er beter op tijd geanticipeerd worden op wateroverlast.
Bijvoorbeeld in Pakistan, de overstromingen, dat zou toch goed in kaart gebracht kunnen worden als de modellen goed functioneren?
LikeLike
Gerrit,
Als je het nieuws een beetje hebt gevolgd, dan zou je kunnen weten dan klimaatwetenschappers al jaren en jaren waarschuwen voor de te verwachten toename van de kans op en ernst van zowel droogte als extreme neerslag. Modellen voorspellen dat, maar het volgt ook al uit de simpele basale natuurkunde van Clausius-Clapeyron.
Maar tijd en plaats zijn niet nauwkeurig lang van tevoren te voorspellen en dat zal vermoedelijk nooit zo zijn. Ook dat wordt al tientallen jaren door klimaatwetenschappers verteld. Waarom dat zo is wordt ook wetenschappelijk onderbouwd. Tweehonderd jaar gelden al, door Fourier, die toen beschreef dat natuurwetten nog steeds gelden in complexe systemen, maar dat voorspellingen moeilijk zijn, door het grote aantal interacties van de onderdelen ervan. Dat werd later uitgewerkt tot de chaostheorie. Er zit een grens aan de voorspelbaarheid van een complex systeem. Wat niet voorspelbaar is, is wel nog te kwantificeren in de vorm van waarschijnlijkheden.
De modellen functioneren dus prima. Omdat de wetenschappers die ermee werken begrijpen dat klimaatmodellen geen lange-termijn-weermodellen zijn. Ze stellen, met andere woorden, geen onredelijk eisen aan hun gereedschap.
LikeLike
Ik las ergens dat een door de grote overstromingen in 2010 vernielde burg in Pakistan vijf meter hoger herbouwd was, maar nu opnieuw bedreigd wordt door een nog grotere overstroming. Ondanks de globale voorspellingen van de modellen, zal het altijd lastig zijn de juiste adaptieve maatregelen te nemen, voor zover die al te bekostigen zijn.
LikeLike
Lennart,
Dat zal zeker lastig zijn. In een stabiel klimaat is het vaak al niet eenvoudig om te bepalen welke veiligheidsmarge je aan zou moeten houden om voldoende beschermd te zijn tegen extremen. In het veranderende klimaat is dat natuurlijk nog veel moeilijker.
LikeLike
Het is inderdaad een hele lastige kwestie. Hoe ver wil en kun je gaan met het aanpassen van infrastructurele voorzieningen aan klimatologische extremen?
Soms bestaat de enige adaptatiemogelijkheid uit opgeven en verhuizen c.q. vluchten. Zoals -tig duizenden mensen langs de Noord-Afrikaanse draughtline (niet toevallig de lijn waar opvallend veel sociale oproer is). Om dat te pareren zijn er infra-structurele plannen en projecten. Zoals deze
https://www.ifad.org/en/web/latest/-/the-thin-green-line-that-s-holding-back-the-sahara-desert
Een andere klimatologische extremen-gevoelige categorie zijn de zeer dichtbevolkte delta’s wereldwijd, waaronder NL. De Rijn wil anno 2022 maar niet de Noordzee instromen en de Noordzee duwt zout water landinwaarts. Lastig voor boeren & telers in het NL westland die daarmee met de neus worden gedrukt op de stand ban zaken. Het is een schouderophaal voor hun collega’s die een paar meter boven NAP hun bedrijf voeren. Hopelijk kijkt Remkes er ook zo naar..
LikeLike
Een aardige column van Laetitia Ouillet:
https://energeia.nl/columns/column/40103290/energierapporten-proppen-parijs-in-een-fles-trap-er-niet-in
Nu zijn energierapporten niet hetzelfde als klimaatrapporten, laat staan als de wetenschappelijke publicaties over klimaatonderzoek, maar toch is er wel het een-en-ander herkenbaar.
LikeLike
Een informatieve tweet, zie svp het grafiekje:
Het is uiteraard een ruwe inschatting, gebaseerd op het lineair doortrekken van de huidige trend sinds 1980. Dan zou het 10-jarig voortschrijdend gemiddelde rond 2033 de +1,5 °C overschrijden en in 2059 de +2,0 °C.
Er zijn wel argumenten te bedenken waarom deze trend zou kunnen versnellen vanaf nu, bijvoorbeeld een reductie van de uitstoot van koelende aërosolen (meer rookgasreiniging in Aziatische centrales). Of wellicht wordt de trend toch iets minder, indien de emissies van broeikasgassen nu wel zouden gaan dalen?
Indien het voortschrijdend gemiddelde zo rond 2033 de +1,5 °C overschrijdt, kan het zo zijn dat er al eerder een individueel jaargemiddelde boven de +1,5 °C uitkomt. Bijvoorbeeld in een El Niño jaar. Dan krijg je daarna enkele jaren die weer iets koeler zijn, vooral tijdens een La Niña:
https://www.climate.gov/news-features/blogs/september-2022-la-niña-update-it’s-q-time
LikeLike
Hoi Bob,
Hoe schat jij de mogelijkheden/kansen in om bij een overshoot tot bv circa 2 graden rond 2070-2090 daarna wellicht weer onder die 2 graden terug te keren door een bepaalde hoeveelheid negatieve emissies? Hoe optimistisch of pessimistisch ben je daarover obv jouw kennis van de technologische (en politieke) ontwikkelingen?
LikeLike
Ik heb hier een stelling uit een andere discussie over klimaatverandering: ” Ik denk dat we -CO2 tot de silver bullet hebben gebombardeerd en daarmee veel te veel missen van de onderliggende fenomenen (die grotendeels onbeheersbaar zijn).”
Met ‘silver bullet’ wordt bedoeld dat de CO2-concentratie hét probleem is dat moet worden opgelost.
Over het hoe gaat het hier niet.
Wb de CO2-concentratie is er brede consensus, dat is het beste wat we hebben, en we moeten toch ergens beleid van maken.
Is zo’n stelling nu scepticisme of ontkenning?
LikeLike
Hi Frank,
Het lijkt me een ontkenning of verdraaiing van de feiten, hoewel er ook wel stukjes realiteit in verborgen liggen. In detail:
1) De huidige klimaatverandering komt niet uitsluitend door CO2 maar door het *geheel* aan extra broeikasgassen in de dampkring. Dus niet alléén CO2 maar ook methaangas CH4 (bijna 25% van de huidige opwarming) en lachgas N2O en in geringere mate het extra ozon in de troposfeer (wat iets anders is dan ozon in de stratosfeer, het ‘ozongat’).
Je zou kunnen zeggen dat vooral methaangas CH4 onderbelicht is in de publieke discussie en soms ook in de politiek. Recent blijkt de toename van methaangas in de dampkring te versnellen, wat de zorgen hierover nog eens versterkt. De precieze oorzaken van deze versnelling zijn onderwerp van intensief onderzoek en verdienen meerdere blogstukken. Hier de concentraties die NOAA gemeten heeft:
https://gml.noaa.gov/ccgg/trends_ch4/
2) Onderliggende ‘fenomenen’ zijn ook de toename van de wereldbevolking en de veranderende uitstoot per MWh aan energie. Je kan dit nog verder opsplitsen in rekenkundige factoren met de ‘Kaya Identity’, die in dit blogstuk besproken is:
Een belangrijke factor daar is de ‘energy efficiency’: hoeveel MegaJoule aan energie heb je eigenlijk nodig per eenheid GDP? Ook van groot belang is de ‘Carbon intensity of Energy’. Alleen dit laatste beïnvloedt je met de energietransitie: het omlaag brengen van de CO2-equivalent emissies (nadrukkelijk inclusief het methaangas) per Megawattuur (of megajoule) aan energie.
Bij een discussie over de ‘onderliggende fenomenen’ zou ik vooral verwijzen naar het blogstuk met de Kaya Identity, waar ook staat hoe deze factoren aan het veranderen zijn.
Verder: de ‘onderliggende factoren’ uit de Kaya Identity zijn wel degelijk beïnvloedbaar. Bijvoorbeeld de Carbon Intensity of Energy door de energietransitie, en de factor Population door bevolkingspolitiek (voorbehoedmiddelen, seksuele voorlichting en betere gezondheidszorg en sociale voorzieningen).
3) Het ‘Hoe’ is iets waar met name de Kaya Identity behulpzaam kan zijn. Ook gaat de complete Working Group III van het IPCC nou juist over het ‘Hoe’, over mitigatie. Mitigatie wil zeggen hoe je de emissie van broeikasgassen (niet alleen van CO2) kan reduceren.
Het ‘Hoe’ is wel degelijk veelbesproken, ook in de politiek. Zo zijn investeringen in nieuwe kerncentrales, windparken, isolatie en nieuwe landbouwmethoden manieren om het ‘Hoe’ in te vullen. Zo ook: niet alleen anders produceren maar ook anders consumeren? Want daarmee kan je ook de ‘energy / GDP’ beïnvloeden.
Een hele reeks grafieken over het ‘Hoe’ staat bij Working Group III zoals hier:
https://www.ipcc.ch/report/ar5/wg3/technical-summary/
Tot zover wat input. 😃
LikeLike