Door Bart, Bob, Jos en Hans
Voor veel mensen zijn de reguliere media nog steeds het belangrijkste medium waarmee ze informatie over wetenschap tot zich nemen. De media zijn daarbij niet slechts een doorgeefluik van wetenschappelijke informatie, maar proberen die informatie natuurlijk ook te duiden, bijvoorbeeld door het in te bedden in een maatschappelijke context of door er ook kritische kanttekeningen bij te plaatsen. Er bestaat in die zin een gezond spanningsveld tussen wetenschappers (die vooral willen dat de media een correcte en begrijpelijke vertaalslag maken van de wetenschap) en journalisten (die graag kritische ‘luis in de pels’ willen zijn). Idealiter hanteren media een balans tussen wetenschappelijk verantwoord en kritische reflectie, maar het is niet zeldzaam dat wetenschappers zich groen en geel ergeren aan onzinverhalen of “valse balans” in de media.
Natuurlijk moet er ruimte zijn voor verschillende meningen. Opiniepagina’s in de krant geven juist daarom vaak ruimte aan allerlei meningen die ook afwijken van het standpunt van de krant zelf. Van een kwaliteitskrant zou je mogen verwachten dat men niet elke mening zomaar een podium biedt, maar aandacht heeft voor feitelijke juistheid en kwaliteit van de argumentatie. Onlangs werd in de Volkskrant een groot stuk van Frans Dijkstra geplaatst in de opiniepagina’s, waarin aperte onzin over de opwarming van de aarde en Nederland in het bijzonder werd verkondigd. Navraag bij de redacteur van de opiniepagina, Chris Rutenfrans, leerde dat hij wel degelijk inziet dat niet elke mening een podium verdient, maar ook dat hij klimaatwetenschap vooral vanuit zijn klimaat-sceptische overtuiging beziet:
Getuige zijn twitterfeed moet Rutenfrans niets weten – en weet hij inderdaad niets – van klimaatwetenschap. Een litanie aan mythes komt je tegemoet, alsof je het klimaat niet kunt voorspellen omdat het weer al zo onvoorspelbaar is, alsof klimaatwetenschap niet falsifieerbaar is, alsof de opwarming is gestopt en dat dit de klimaatwetenschap falsifieert (de ironie ontgaat hem waarschijnlijk). De mainstream klimaatwetenschap wordt door hem weggezet als zijnde intolerante klimaatgelovigen. Nog bonter maakte hij het afgelopen zaterdag, toen de Volkskrant een brief plaatste waarin zo’n 120 jaar aan klimaatwetenschap werd omschreven als “het doortrekken van wat trends over enkele decennia”.
Oftewel, de opiniepagina van een kwaliteitskrant wordt beheerd door iemand die een sterke aversie heeft tegen klimaatwetenschap, maar niet gehinderd is door enige kennis van zaken.
Dat verklaart wellicht dat een onzinverhaal als dat van Dijkstra paginagroot in de opiniepagina’s van de Volkskrant werd afgedrukt. Het stuk is al van diverse kanten gefileerd, o.a. door Steeph van Sargasso en Maarten Keulemans, chef van de wetenschapsredactie van de Volkskrant. Nu zijn wij het hier lang niet altijd eens met Keulemans, maar zijn bullshit-detector werkt toch wel een heel stuk beter dan die van Rutenfrans. Dijkstra had verkeerd geteld, becijfert Keulemans. De figuur hieronder, van Guido van der Werf, maakt duidelijk dat Dijkstra daarnaast flink heeft lopen cherry-picken. In een overwegend opwarmend klimaat heeft hij specifiek die maand en temperatuurgrens genomen waarbij de opwarming niet waarneembaar is.
en via een ingezonden brief in de Volkskrant:
Probleem is niet dat Dijkstra’s epistel een onwelgevallige mening is, maar het probleem is dat Dijkstra de mening onderbouwt met feitelijke onjuistheden en gecherrypickte gegevens. Dat is een groot en belangrijk verschil. Als “roken is gezond” geen mening is die het waard is een podium te krijgen, waarom is het wetenschappelijke gezien even onzinnige “het warmt niet op” dat dan wel?
Ook hoofdredacteur van de Volkskrant, Philippe Remarque, verbergt zich achter het idee dat het stuk van Dijkstra niet meer is dan een onwelgevallige mening:
En daar zit ‘m de kneep.
Geen enkele krant plaatst alle brieven of opiniestukken die aangeboden worden, alleen al omdat er geen ruimte voor is. Men maakt dus een selectie. Je mag verwachten dat die selectie niet willekeurig is, maar plaatsvindt op basis van een bepaald beleid. Lezers van een kwaliteitskrant zullen verwachten dat de kwaliteit van de argumentatie, naast bijvoorbeeld relevantie en het afdekken van een spectrum aan relevante meningen, een belangrijke rol speelt bij de selectie die hun krant maakt. Door een opiniestuk prominent te plaatsen, geeft een krant dat stuk een zekere geloofwaardigheid. Als dat niet de bedoeling is, als het beleid voor de opiniepagina’s is dat een opiniestuk niet gek genoeg kan zijn, is dat een goed recht van de krant. Maar laat dat dan duidelijk zijn. De vraag blijft natuurlijk waar de grens ligt (want dat er een grens is, lijkt voor iedereen duidelijk te zijn): Anti-vaccinatie? Anti-evolutie? Roken is gezond? Anti-Copernicus?
Plaatsing van wetenschappelijke onzin degradeert de wetenschap tot ‘just another opinion’ en nodigt uit tot een ‘fact-free dialogue’ over wetenschap waar niemand wat aan heeft. Natuurlijk zijn er verschillende meningen over hoe om te gaan met klimaatverandering en die verdienen het allemaal om gehoord te worden. Maar is het te veel gevraagd om dan wel te verlangen dat dat niet gebeurt op basis van pertinent onjuiste of uit hun verband gerukte feitelijke claims?
Uiteindelijk is het de redactie van de Volkskrant zélf die bepaalt. Dat is onontkoombaar en het is nu juist hun toegevoegde waarde. De zorgvuldigheid en vermetelheid die zij daarbij betrachten is bepalend voor de kwaliteit van hun krant. Volgens ons heeft de redactie een verantwoordelijkheid om géén desinformatie en feitelijke onjuistheden te verspreiden, bijvoorbeeld door goed te checken of ‘extraordinary claims’ op ‘extraordinary evidence’ gebaseerd zijn, en of er geen drogredeneringen gebruikt worden. Als het daar rammelt, is de meest aangewezen weg om bijvoorbeeld externe deskundigen of intern aan de wetenschapsredactie te vragen e.e.a. eerst te checken. Hoe bewaakt de Volkskrant – en andere dagbladen – de kwaliteit bij de opiniepagina’s?
Naschrift:
In de Volkskrant is naar aanleiding van de Dijkstra-affaire een stuk verschenen van de Ombudsvrouw, getiteld “Is het ontkennen van de klimaatopwarming een mening of feitelijke onjuistheid?” Daarin schrijft ze o.a.
De opinieredactie maakt omwille van het debat een selectie van stukken en laat die checken door specialisten – nota bene collega’s – indien een stuk opvallende feiten presenteert. De specialist gaat verder niet over de mening, maar louter over de feitelijke onjuistheden. Heus niet alle opiniestukken bevatten feiten die moeten worden gecheckt, maar in dit geval was dat mijns inziens noodzakelijk.
Klimaatwetenschap is harde, specialistische wetenschap. Het artikel was evenwel afkomstig van een onbekende statisticus (hij had zich niet eerder op dit onderwerp geprofileerd) die klimatologische conclusies trok (niet zijn expertise) op basis van eigen berekeningen (in een veld waar ongelooflijk veel data voorhanden zijn). Deze combinatie van factoren bood voldoende reden voorzichtig te zijn ten aanzien van de gepresenteerde ‘feiten’. Checken dus.
Dat zijn inderdaad drie goede redenen om het stuk te checken, en een vierde belangrijke reden ligt besloten in de alinea erboven: “indien een stuk opvallende feiten presenteert”. Oftewel, extraordinary claims require extraordinary evidence. Als iemand’s “feiten” lijnrecht ingaan tegen hoe er in de betreffende wetenschap over wordt gedacht op basis van decennia aan onderzoek, dan is een extra check geen overbodige luxe. Dat is de crux.
De opinieredacteur vreest dat de wetenschapsredactie klimaatsceptische stukken uit de krant wil weren. De huidige en toenmalige chef ontkennen dit ten stelligste.
(…)
Degene die aan de hand van die oudoom [die tot zijn 95ste vrolijk sjekkies pafte] het wetenschappelijke bewijs zegt te kunnen leveren dat roken niet schadelijk is voor de gezondheid, zal de opiniepagina’s niet halen. Wanneer is met andere woorden het kantelpunt bereikt dat het ontkennen van de menselijke factor in klimaatveranderingen een feitelijke onjuistheid wordt?
Dat is een heel belangrijke vraag, die wij in dit blogstuk ook stelden. De vraag blijft wel een beetje in de lucht hangen. Opvallend is dat feitelijke onjuistheden over klimaat worden niet uit de krant worden geweerd, want dat zou “censuur” zijn. Waarom een onwetenschappelijke mening over de gezondheidseffecten van roken wél van de opiniepagina’s wordt geweerd, en men dat dus blijkbaar geen censuur vindt, wordt niet duidelijk. Een mogelijk antwoord zou kunnen zijn dat dat laatste niet alleen wetenschappelijk, maar ook maatschappelijk uitgekristalliseerd is, en daarmee niet meer interessant voor een krant om over te schrijven. Maar dat is speculatie onzerzijds.
Absolute zekerheid bestaat niet in de wetenschap, maar toch zijn er talloze wetenschappelijke inzichten die we in ons dagelijks leven als vaststaand feit beschouwen. Hoe wetenschap en journalistiek in de communicatie om moeten gaan met die balans tussen robuuste kennis aan de ene kant en onzekerheid aan de andere kant zou een interessant onderwerp voor verdere discussie zijn.
De hoofdconclusie van de ombudsvrouw is heel belangrijk en iets waar wij van harte mee kunnen instemmen:
Alle meningen zijn welkom, mits de feitelijke argumentatie klopt.
Klimaatverandering 
Ge-wel-dig stuk, dankjewel!
LikeLike
Op maandag 10 november kwam de andere ‘kwaliteitskrant’ NRC de Volkskrant te hulp en plaatste ook een onzin-opinie over klimaatbeleid. Kritiek op de pers is ook dweilen met de kaan nog steeds wijd open.
LikeLike
Hoe komt die Rutenfrans aan zulke onzinnige opvattingen? Is er iets over zijn achtergrond en ontwikkeling bekend? Hoe lang zit hij al op die positie? Hoe vaak heeft hij wellicht met Hans Labohm en/of Jaffe Vink gesproken/gemaild? Welk belang denkt hij c.q. zijn krant met het nog steeds plaatsen van dit soort onfeitelijke ‘opinies’ te dienen? En waarom worden er dan niet minimaal 30x zoveel opinies geplaatst over klimaat die wel op de wetenschappelijke feiten gebaseerd zijn? Blijkbaar zijn die feiten ook voor Rutenfrans en de Volkskrant te ongemakkelijk.
LikeLike
Ik denk dat dit een mooi voorbeeld is van de huidige journalistiek: controversy sells!
Het gaat er niet om dat de feiten ongemakkelijk zijn, het gaat er om kranten te verkopen. Ook in de media is het adagio “beter slechte publiciteit dan geen publiciteit”.
LikeLike
Jos, prima overzicht van de situatie.
Ik kom net redelijk bekaf uit een discussie bij NRC-Handelsblad over een bedenkelijk stuk van filosoof Sebastien Valkenberg. Daar heb ik ook al de vraag gesteld of er geen enkele kwaliteitscontrole door ter zake kundige redacteuren als Knip en Luttikhuis is.
Misschien is jouw stuk naar aanleiding daarvan erg geschikt als opiniestuk in NRC-Handelsblad?
LikeLike
Controversy sells, zolang het systeem van selling daardoor maar niet bedreigd wordt, anders lopen de adverteerders weg. Als het ongemakkelijk wordt voor het heersende systeem, dan is er voor controverse opeens veel minder plek, is mijn indruk.
Maar verklaart dit de twitter-reacties van Rutenfrans? Zou zijn scepsis richting klimaatwetenschap een soort beroepsdeformatie zijn, of een gevolg van een tekortschietend onderwijssysteem, of een gevolg van de ruimte die pseudo-klimaatsceptici in de media krijgen, of van een directe lobby richting mensen als Rutenfrans? Heeft JP v Soest hier wellicht ook over geschreven? Ik zal zijn boek er ‘ns op nagaan.
LikeLike
Overigens, morgenavond een speciale klimaatuitzending van de Achterkant van het Gelijk met Marcel van Dam, Marjan Minnesma, Jeroen van der Veer, Appy Sluis, Herman Philipse, en anderen.
LikeLike
Informatief blogstuk! En een treffende ilustratie van hoe politisering *door de media* van de kwestie klimaatverandering in feite, in de praktijk, werkt. Het is Opinion Biased beleid van de opiniepagina ten voeten uit.
Ik mopper dus mee over de gang van zaken op de Vk burelen. Prima suggestie, trouwens, om de wetenschapsredactie te betrekken bij het opiniepaginabeleid – zeker in een pregnante kwestie als kimaatverandering.
Los van gemopper: het is wel o.k. dat de onnozelheid in deze van de Vk hoofdredactie aan de oppervlakte is gekomen. Wat mij betreft gaat de hoofdredactie door het stof en komt tot redactionele inkeer ofwel ze komt openlijk uit de kimaatskeptische kast. Iemand duimschroeven bij de hand?
LikeLike
Interview met Jan Paul van Soest in Vrij Nederland deze week over Twijfelbrigade, media, etc:
http://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Mede-door-de-klimaatsceptici-halen-we-het-niet.htm?utm_content=buffer947e4&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer
De twijfellobby is goed georganiseerd en de klimaatcrisis zorgt blijkbaar voor cognitieve dissonantie bij mensen als Rutenfrans en Keulemans.
LikeLike
“… maakt duidelijk dat Dijkstra daarnaast flink heeft lopen cherry-picken.” – dus uitgesproken, expliciet, opzettelijk klimaatrevisionisme. De zoveelste.
LikeLike
Knap staaltje van selectieve verontwaardiging. Hebben jullie de ‘ernstige feitelijke onjuistheid’ in dit Trouw-artikel al ontdekt? http://www.trouw.nl/tr/nl/14268/Tinkebell/article/detail/3787671/2014/11/11/Klimaatzorgen-en-struisvogels-in-de-Tweede-Kamer.dhtml
Ik ben benieuwd. Wie?
LikeLike
Mooie cherry pick van Dijkstra. 🙂
Bert, over selectieve verontwaardiging gesproken, wanneer ga je bovenstaande reactie op de klimaaplotterssite posten?
LikeLike
Ik dus. Te beginen met de vraag: wat wil je met die vraag als je kennelijk zelf een ernstige feitelijke onjuistheid hebt ontdekt?
LikeLike
Bert,
Knap staaltje false equivalency. Een betere vergelijking zou zijn als je naar idiote uitspraken verwijst van bijv Guy McPherson, waar mainstream wetenschappers dus ook flink kritiek op hebben. Of de relatief extreme voorspellingen van Peter Wadhams, waartegen ook flink wat pushback is. Nog een voorbeeld.
Oftewel: The relativity of wrong:
LikeLike
Ja Bert, de eerste de beste zin of eigenlijk de kopparagraaf. Stelt het voor alsof die dingen in de toekomst liggen maar het is al volop aan de gang. En het is een feit dat dit ook door terzakekundigen nog grandioos onderschat wordt.
LikeLike
Bert,
Wat is volgens jou die ‘ernstige feitelijke onjuistheid’ in het stuk van Tinkebell?
Ik zie hem zo niet, of het moet zijn dat ‘erg waarschijnlijk’ wellicht voor sommige zaken net iets sterker is uitgedrukt dan het IPCC doet? Dat doet echter niets af aan inhoud en strekking van haar stuk, dat de inhoud van het IPCC-rapport goed samenvat. Bovendien zijn er sterke aanwijzingen dat het IPCC een neiging heeft tot ‘erring on the side of least drama’, dus als Tinkebell daar doorheen leest, is dat alleen maar te waarderen.
LikeLike
Dacht ik al. Hier dan de ‘ernstige feitelijke onjuistheid’ in het Trouw-artikel:
” Het overgrote deel, meer dan 95 procent, van de klimaatwetenschappers schaart zich achter dit rapport…”
De ‘meer dan 95%’ is ontleend aan de consensus-surveys (o.a. Cook et al). Maar die gaan – voor wat ze waard zijn – hoofdzakelijk over het onderdeel ‘attributie’.
Het IPCC-rapport gaat echter veel verder: projecties 21e eeuw, risks/impacts, mitigation, etc. De bewering dat ‘meer dan 95%’ achter het IPCC-rapport staat, is dus feitelijk onjuist. Om het nog erger te maken: het staat er twee keer in.
LikeLike
Beste Bert Amesz,
Je probeert de aandacht af te leiden naar een volslagen onvergelijkbaar stukje — en kwaakt daarmee slaafs Keulemans na.
In haar column doet Tinkebell verslag van wat Bram van Ojik in de Tweede Kamer gezegd heeft. Of Tinkebell 100% correct weergeeft wat van Ojik zei of dat zij het parafraseert kan ik pas beoordelen als ik de notulen ernaast zou gaan leggen. Gezien de lengte van het stukje zal het wel geparafraseerd zijn.
Zoals Bart al zegt — het is een totale ‘false equivalency’. Het *lijkt* zelfs niet op de complete feitelijke onjuistheden, de foutieve tellingen én de drogredenering waar Dijkstra vervolgens zijn extraordinary claims op baseerde.
Wat er in het stukje staat van Tinkebell staat is niet feitelijk onjuist. De verschillende onderzoeken onder klimaatwetenschappers (!) geven inderdaad een mate van consensus aan van ca. 90% (Verheggen et al.) tot 97,4% (Doran 2009).
Met “meer dan 95%” zit Tinkebell in de range van 90% – 97,4%. Ik had zelf liever gezien dat zij een range genoemd had, maar het is niet feitelijk onjuist en vooral: het heeft geen impact op haar conclusies.
De kern van dat stukje is het contrast tussen wat van Ojik zei en de reactie van Jan Vos van de PvdA. Of de mate van consensus 90% of 97,4% bedraagt… heeft geen enkele betekenis t.a.v. de reactie van Jan Vos.
LikeLike
Formeel kun je daar wel ‘ns gelijk in hebben, Bert. Ik heb even niet paraat hoe breed die surveys inhoudelijk precies waren en sowieso is er denk ik nog geen survey gedaan om te kijken in hoeverre klimaatwetenschappers zich in dit rapport kunnen vinden.
Niettemin zijn de surveys m.i. best te generaliseren naar de hoofdconclusies van het IPCC-rapport en naar een onderschrijving van de stelling dat dit rapport het beste assessment is dat we hebben. Niet over elk detail zullen alle wetenschappers het met elkaar eens zijn, integendeel, maar in de hoofdconclusies van het rapport als geheel kan meer dan 95% zich waarschijnlijk goed vinden, is mijn inschatting mede op basis van die surveys. En zo niet, dan zal een deel van hen waarschijnlijk vinden dat het rapport bepaalde risico’s nog te veel onderschat.
LikeLike
Overigens, Bert, behalve die surveys zijn er natuurlijk nog andere aanwijzingen dat er een zeer sterke mondiale wetenschappelijke consensus bestaat over de hoofdconclusies van het IPCC:
http://en.wikipedia.org/wiki/Scientific_opinion_on_climate_change
Alleen enkele geologen die olie en gas zoeken voor de fossiele industrie schijnen er nog wat moeite mee te hebben die consensus te aanvaarden.
Of heb je de afgelopen weken/maanden opeens allerlei verklaringen van wetenschappelijke academies en verenigingen gezien die afstand om afstand te nemen van het IPCC?
LikeLike
Dacht al dat Bert daarover vallen zou. Dus een blijkbaar ongemakkelijk feit maar weer zomaar ontkennen, tuurlijk.
Ik vond het geen respons waard, verder, uiteraard.
LikeLike
Hi Lennart
Inderdaad, het onderzoek van Verheggen et al:
Enquête bevestigt wetenschappelijke consensus over door de mens veroorzaakte opwarming
laat een mate van agreement zien met het attributie-statement in IPCC AR4 van ca. 90% onder klimaatonderzoekers met minstens 31 publicaties. Onder de grotere groep respondenten is dat lager — maar daar zitten dan óók ‘klimaatsceptici’ tussen zonder zelfs maar enige publicaties. Die vallen niet onder ‘klimaatwetenschapper’.
Kijk je naar hun mening over de klimaatgevoeligheid, dan valt 750 / 913 = 82% binnen de 1,5 – 4,5 °C range van IPCC AR5. Daarnaast is er 5% van mening dat de klimaatgevoeligheid hoger is dan het IPCC aangeeft:
Dat zou 87% zijn en dat is geen 95% — maar het is een onderzoek waar ook niet-publicerende ‘klimaatsceptici’ aan deelnamen.
LikeLike
Ha Bob,
En Cook et al? Daar komt die 97% vandaan, toch? Maar dat ging misschien niet lettelijk over het attributie-statement.
En is bekend waarom die 10% in Verheggen et al het (kwalitatieve) statement over de menselijke invloed op het klimaat niet onderschreef?
Hoe dan ook is minimaal 90% overeenstemming m.i. een brede consensus, dus aan het verhaal van Tinkebell doet dat verder weinig tot niks af. En juist dat maakt het zo onkritisch plaatsen van het opiniestuk van Dijkstra in de Volkskrant zo absurd. Dat stuk had eerst op feiten gecheckt moeten worden om te zien of het feitelijk genoeg was om te plaatsen.
LikeLike
Hi Lennart,
Het onderzoek van Cook et al 2013 is géén survey onder ‘de klimaatwetenschappers’. 🙂
Cook 2013 turft geen klimaatwetenschappers, maar turft wetenschappelijke publicaties.
De 97,1% van Cook 2013 is een telling onder de wetenschappelijke publicaties — voor zover die impliciet of expliciet een uitspraak doen over de oorzaak van de huidige klimaatverandering. En voor zover de uitspraak in het ‘abstract’ staat.
Zie: Achter de getallen van de consensus
LikeLike
Nee, inderdaad, geen survey, maar onderschrijving in het artikel-abstract van de menselijke invloed op klimaat. Is dat dus breder of gelijk aan het kwalitatieve attributie-statement in Verheggen et al? En is ook wel ‘ns een analyse gemaakt van klimaatartikelen waarin daarover geen uitspraak in het abstract staat?
LikeLike
Even van de andere kant gedacht: zou je ook kunnen zeggen dat het van opinieredacties wel erg veel gevraagd is om op het oog misschien betrouwbare statistische/wetenschappelijke analyses op hun feitelijkheid te (laten) checken?
Of zou dat juist bij een politiek zo beladen thema als klimaat, en nu ook bekend is (of kan zijn) hoe daarmee door de twijfelbrigade met statistieken gemanipuleerd wordt, de eerste reactie moeten zijn? Of zien de media dat niet als hun belang, vanwege verkoopcijfers en/of druk van adverteerders?
LikeLike
Ah, ik had al verwacht dat het de 95%-stelling was waar Bert over valt. Ja, een zeer ernstige fout want die 95% gaat natuurlijk over de oorzaak van de recente gemeten opwarming en niet het ganse IPCC rapport waarvan het percentage wellicht iets lager ligt.
Is daarmee de lezer net zo volledig belazerd belazerd als de compleet omgekeerde claim van Dijkstra (geen opwarming)? Een echte skepticus kan dat verschil herkennen, een septicus zal de misinformatie van Dijkstra negeren en juist vallen over het nuanceverschil in de Trouw.
Gelukkig zijn we het er blijkbaar beide over eens dat de weergave in de media beter kan. Dat is al heel wat.
LikeLike
Goed, het artikel in Trouw was even een zijsprongetje. Nu mijn (korte) reactie op het stuk van Bart en zijn mede-bloggers.
Het statistisch gegoochel van o.a. Dijkstra gaat mij boven de pet, dus onthoud ik mij van commentaar (dat hebben anderen in voldoende mate gedaan). Als hij die grafiekjes had weggelaten, was er waarschijnlijk niemand over gevallen. Maar ja: grafiekjes werken nu eenmaal als een rode lap op een stier.
Omdat Dijkstra’s verhaal specifiek over Nederland ging, had Peter Kuipers Munnike in zijn – door de VK prominent geëtaleerde – reactie nog kunnen toevoegen dat de relatief snelle opwarming sinds de jaren ’80 van Nederland mede veroorzaakt is door (i) warmere winters vanwege overheersende westenwind met warme oceaanlucht en (ii) warmere zomers als gevolg van toename zonuren (minder luchtverontreiniging). Bron: KNMI. Dan had het VK-lezerspubliek een evenwichtig verhaal toegediend gekregen.
De ingezonden brief van iemand die de klimaatwetenschap omschrijft als “het doortrekken van wat trends over enkele decennia” is dermate stupide dat de gemiddelde VK-lezer die niet serieus neemt. Als iemand schade heeft opgelopen, dan is het de briefschrijver zelf.
Kortom: jullie maken een hoop heisa om niks. Laat de VK (en andere kranten) vooral doorgaan met het plaatsen van opinie-stukjes. En geef anderen vervolgens de ruimte om daar op te reageren. Welnu: dat heeft de VK-redactie in dit geval goed opgepikt.
LikeLike
En Bob: ik ‘kwaak Keulemans niet slaafs na’. Ik heb gisteravond – direct na het lezen van het artikel in Trouw – Elmar Veerman, Maarten Keulemans en KlimaatVeranda (jullie dus) via Twitter gewezen op de ‘95%’.
LikeLike
Beste Bert Amesz,
Keulemans en anderen hadden het gistermiddag al over dat stukje van Tinkebell in Trouw — dus jij hebt het wel degelijk op slaafse wijze nageaapt.
Zoals hierboven al besproken is het een ‘false equivalency’. 🙂
LikeLike
Bert,
Wat zou er van Dijkstra’s verhaal overgebleven zijn zonder zijn grafiekjes en cherrypicks? De constatering dat we onderscheid moeten maken tussen weer en klimaat? Dat was nou precies wat Peter Kuipers Munneke in dat Journaal-item waar Dijkstra over viel duidelijk probeerde te maken. Dat Dijkstra dat niet helemaal begreep is inmiddels duidelijk. Dat het onmogelijk is om dat alsnog duidelijk te maken in het korte antwoord dat Peter Kuipers Munneke kon geven in de Volkskrant lijkt me evident.
Ons stuk gaat over de vraag:op basis waarvan bepaalt De Volkskrant welke opinies een (prominente) plek krijgen? En zou men geen openheid moeten geven over het beleid hierover? Jij mag dat “heisa om niks vinden”, maar het heeft er alle schijn van dat nogal wat mensen het wel degelijk in interessante en relevante vraag vinden. Als jij die discussie irrelevant vindt, staat het je natuurlijk vrij je er niet in te mengen.
LikeLike
Bob, gistermiddag? Kletskoek. Artikel online 19:11 uur. Tweets EV en MK 21:49 resp 21:58. Daarin geen sprake van ‘95%’. Mijn bericht (mét melding ‘95%’) 22:07. Waarom toch die frustratie, Bob?
LikeLike
@Bert Amesz
– “Omdat Dijkstra’s verhaal specifiek over Nederland ging,..”
Niet alleen specifiek over Nederland. Na zijn opmerkingen over een afkoeling in Nederland na 2003 en dat ‘de windrichting voornamelijk de temperatuur in Nederland bepaalt’, zet Dijkstra in zijn slotconclusie vrolijk vraagtekens bij het versterkte broeikaseffect met zijn ‘achterblijvende mondiale opwarming’ en ‘de vraag waar al die warmte is gebleven’.
Hij gebruikt dus statistische onzin met korte termijn trends, foute tellingen en cherry-picken om vraagtekens bij het versterkte broeikaseffect te zetten. Een erg bekende tactiek.
Moet de krant steeds weer ruimte moet bieden aan dergelijke onzin en waarom gaat men hierover niet te rade bij de wetenschapsredactie?
LikeLike
Keulemans om 21:48 uur 11 nov:
@bobbrand_nl @GroenLiesbeth ‘Met zekerheid’. ’95 procent klimaatwetenschappers’. ‘Onomkeerbaar’. ‘Zelfs als uitstoot direct stopt’.
LikeLike
Beste Bert Amesz,
Waarom toch die ‘false equivalency‘?
En ja, Maarten Keulemans stuurde me dus al een tweet over de ’95 procent’ vóór jij met je Grote Ontdekking kwam.
Alsof wij en-masse brieven naar Tinkebell hadden moeten sturen omdat het in haar stukje (van gisteren) eerder 90% á 97,4% had moeten zijn? Dat 95% niet precies in het midden ligt van dit interval? Dat het betrekking heeft op de mate van consensus in het algemeen, en niet specifiek op AR5? 🙂
Voor haar stukje en voor haar argumentatie is de 90% of de 97,4% irrelevant. Zij schrijft immers over wat Bram van Ojik zei en over het antwoord van Jan Vos.
Wat Dijkstra echter deed is zijn ‘extraordinary claims’ baseren op gefabriceerde data + een drogredenering. Indien de Volkskrant haar werk had gedaan, had zij de onderbouwing simpelweg éérst even door de wetenschapsredactie laten checken. Lees het bovenstaande stuk in plaats van te proberen om de aandacht af te leiden.
LikeLike
@Wim Krop 09:34
Wim,
Aan dit blogstuk hebben wij dit keer alle 4 gewerkt, zie de schuingedrukte regel boven de eerste alinea. Daarbij wil ik graag kwijt dat Bart het grootste aandeel heeft geleverd.
Ik heb het stuk opgemaakt, vandaar dat WordPress helemaal bovenaan, achter dat ‘door’, mijn naam heeft gezet.
LikeLike
@ Jos Hagelaars
En de complimenten worden er niet minder om, maar nu dus proportioneel verdeeld over alle auteurs.
En ik vind de opmaak trouwens opvallend smaakvol en evenwichtig…..
LikeLike
Bart, Bob, Hans en Jos
Er zit een context om deze kwestie en daaraan wil met klem memoreren.
Er is zoiets als het (inter)nationale CO2 reductiebeleid. Het is volstrekt onvoorstelbaar dat de HOOFDredactie van Vk geen standpunt zou hebben m.b.t. de opportuniteit van die enorme geopolitieke manoeuvre.
Welnu, indien de hoofdredactie achter ‘CO2-reductie’ staat mag men verwachten dat ze alle zeilen bijzet om als info-bron dat reductiebeleid niet te frustreren met publicatie van evident onzinnige en stemmingmakende stukken. Het inmiddels gefileerde argument “de krant geeft iedereen een stem” is uiteraard een smoes: de krant geeft stem aan wie de krant ZELF uitkiest. En de krant is niet meer het raam op de wereld. Er zijn hééél veel info-bronnen waar de Vk lezer zich kan informeren over hééél veel stemmen. Het is de hoofdredactie die hier iets heeft uit te leggen, al was het maar om de schijn niet te wekken skeptisch te zijn over de opportuniteit van het CO2-reductiebeleid. Of om de schijn te bevestigen, natuurlijk.
Kortom, onder jullie slotvraag “Hoe bewaakt de Volkskrant – en andere dagbladen – de kwaliteit bij de opiniepagina’s?” ligt de vraag wat de hoofdredactionele CRITERIA van ‘kwaliteit’ zijn. En het is niet anders: criteria drijven altijd, ik herhaal altijd, op wat waardevol gevonden wordt.
LikeLike
Grappig om te zien hoe trol Bert met 1 loze comment een hele discussie derailt en af laat dwalen. Precies volgens het boekje van JP van Soest.
Dit een prachtig opiniestuk. Stuur het in naar de grote kranten! Degenen die hier zitten, weten allang hoe de vork in de steel zit.
Ik lees trouwens zelf geen krant, ik weet nu weer waarom, hartelijk dank.
Thijs
LikeLike
Zo is het, Stork. Zuivere trol, ziedaar het klimaatrevisionisme ten voeten uit: meer is daar niet aan.
Jaren geleden kon je het letterlijk aan de eerste de beste bijdragen van de heer Amesz zien. Het is zó doorzichtig.
Ik bevraag de moderators van een blog waar ik te gast ben nooit wat, maar zo langzamerhand ga ik toch een vraag ontwikkelen, op dit blog, bij Luttikhuis e.a.. Waarom die trollen er niet gewoon afgeschopt? Laat ze toch lekker in de Hotwhoppery spelen ofzo. Uiteraard wel even na de veroordeling: dat dit de mensen zijn die maken dat Syrië ons voorland wordt.
LikeLike
Maar eerlijk is eerlijk, Bert dwingt ons ook om kritisch te blijven bij stukken waar we het in principe mee eens zijn. Dat noemt Van Soest ook de verdienste van de sceptici, al of niet pseudo. En het laat dus zien dat zelfs als die 95% van Tinkebell niet 100% klopt, de inhoud en strekking van haar stuk recht overeind blijven. Wat bij het stuk van Dijkstra wel anders is.
Verder zegt Bert nog dit:
“jullie maken een hoop heisa om niks. Laat de VK (en andere kranten) vooral doorgaan met het plaatsen van opinie-stukjes. En geef anderen vervolgens de ruimte om daar op te reageren.”
En Remko wil de trollen van het blog weren.
Volgens mij gaat het net als bij de kranten om de mate waarin pseudo-sceptici de ruimte krijgen. In de grote kranten krijgen ze m.i. nog steeds onevenredig veel ruimte. Op het NRC-blog nemen ze die ruimte ook volop, maar lijkt het in de loop der tijd wel minder geworden. Op dit blog valt het volgens mij erg mee, en geven reacties als die van Bert gelegenheid om zaken op te helderen die voor minder ingewijden misschien nog niet zo duidelijk zijn.
Er lijkt me ook een verschil tussen reacties op een internetblog en reacties in een krant. Bij de krant wordt altijd al zwaar geselecteerd. Op een blog is dat niet per se nodig. Maar het lijkt me wel een taak van beheerders en gebruikers van een blog gezamenlijk om discussies zo relevant mogelijk te houden.
De kranten geven nog altijd onevenredig veel ruimte aan pseudo-sceptici. Bert wil dat ze daar mee doorgaan, want dat geeft de (onterechte) indruk dat er nog debat en twijfel is over de hoofdconclusies van de klimaatwetenschap. Debat en twijfel zijn er echter over meer of minder grote details, niet over die hoofdconclusies. Kranten kunnen dus gerust de ruimte voor pseudo-sceptici inperken tot de omvang die ze inhoudelijk verdienen.
Maar misschien zien anderen dit anders?
LikeLike
“Kranten kunnen dus gerust de ruimte voor pseudo-sceptici inperken tot de omvang die ze inhoudelijk verdienen.”
Dat zou dus nulkommanul zijn, precies zoals bij in revisionistische stukjes die verkapte tabaksreclame zijn.
LikeLike
Lennart, ik ben het met je eens dat Tinkebell in het eerste deel van haar verhaal in Trouw een correcte samenvatting geeft van enkele belangrijke conclusies van het IPCC-rapport. Mijn kritiek richt zich op de ‘95%-uitspraak’.
Hans, de titel van jullie blogstuk is vrij ruim gedefinieerd als “De rol van de media bij het communiceren over (klimaat)wetenschap”. Dus meende ik dat het wel aardig was om de discussie niet te beperken tot uitsluitend de Volkskrant. Daarom kwam ik met Trouw op de proppen.
Bob, mijn ‘Grote Ontdekking’ (jouw woorden) is het fileren van de uitspraak in het Trouw-artikel dat ‘meer dan 95% van de klimaatwetenschappers achter het nieuwe IPCC-rapport (SYR) staat’. Ik kan me jouw frustratie overigens wel voorstellen. Want (i) of je had het zelf niet ontdekt of (ii) je had het wél ontdekt met de stille hoop dat het geruisloos zou passeren. Helaas.
Ik vind overigens Trouw’s feitelijke onjuistheid ernstiger dan die in het werk van Dijkstra.
LikeLike
Nauw goed dan, een andere mening op een opiniepagina moet kunnen.
Maar dan komt er een statisticus en die maakt van die mening bijna een feit.
Het lijkt zoveel op een echt feit dat de gewone lezer tot de verkeerde conclusie kan komen.
En ik zie geen methode of proces om de zaak te resetten.
LikeLike
Beste Bert Amesz,
Weer een poging de aandacht af te leiden van bovenstaand blogstuk?
“Want (i) of je had het zelf niet ontdekt of (ii) je had het wél ontdekt met de stille hoop dat het geruisloos zou passeren. Helaas.”
Ik had het zelf zeker niet ‘ontdekt’ aangezien ik de Trouw zelden lees en de stukjes van Tinkebell al helemaal niet.
De Grote Bijdrage Van Amesz Aan De Klimaatwetenschap bestaat er nu dus uit dat hij – een tijd later dan Maarten Keulemans het naar mij tweette – ontdekt heeft dat “95%” ergens tussen de 90% en de 97,4% uit de onderzoeksliteratuur valt. En dat Bert dat dan de volgende dag omstandig gaat melden.
Wat een Grote Ontdekking! 🙂
LikeLike
“Dat zou dus nulkommanul zijn”
Of misschien 1 artikel per jaar? Om te laten zien dat wetenschap nooit 100% zekerheid kan geven? En afhankelijk van de inhoud van het stuk, want de inschatting van onzekerheden en risico’s verschilt per thema in de klimaatdiscussie.
Maar opwarming en grote menselijke invloed daarop staan inderdaad wetenschappelijk niet serieus ter discussie, evenmin als de risico’s die dat voor de menselijke samenleving met zich meebrengt.
Alleen over de precieze inschatting en afweging van die risico’s (en daarmee samenhangende belangen) kun je nog serieus in discussie, tot op zekere hoogte, en dat is ook hard nodig om tot goed afgewogen politieke actie te komen c.q. de politieke wil daartoe te organiseren.
LikeLike
Zoals hopelijk vanavond bij De Achterkant van het Gelijk…
LikeLike
“Ik vind overigens Trouw’s feitelijke onjuistheid ernstiger dan die in het werk van Dijkstra.”
Ja natuurlijk, want je wilt in twijfel trekken dat de grote meerderheid van de relevante wetenschappers het eens is met de hoofdconclusies van het IPCC-rapport. Alleen heb je daar geen argumenten voor, want zo goed als alle relevante wetenschappelijke instituten steunen die conclusies expliciet en hebben daar niet onlangs opeens afstand van genomen.
De diverse hierboven genoemde onderzoeken geven ook sterke aanwijzingen dat die hoofdconclusies op brede wetenschappelijke instemming kunnen rekenen, aangezien minimaal 90% de belangrijkste conclusie steunt, nm. dat de huidige opwarming grotendeels, waarschijnlijk voor 100%, door mensen veroorzaakt wordt. Alle overige conclusies over risico’s en mogelijke maatregelen zijn daarvan afgeleid.
Dat je de kleine onnauwkeurigheid van Tinkebell ernstiger vindt dan de enorme data-manipulatie van Dijkstra, geeft eens te meer dat je scepsis uitermate zwak onderbouwd is. Zo zwak zelfs dat ik niet anders kan concluderen dat het voorgewende scepsis is, want je bent goed genoeg op de hoogte en intelligent genoeg om te kunnen inzien dat de eventuele onderbouwing van je stelling op weinig anders gebaseerd kan zijn dan wensdenken.
LikeLike
O ja, vergeten: met 95-99% zekerheid wordt de huidige opwarming voor minimaal 50% door mensen veroorzaakt, met 100% als beste schatting.
LikeLike
Marcel van Dam in de Volkskrant:
http://www.volkskrant.nl/opinie/klimaatramp-is-niet-meer-tegen-te-houden~a3789040/
Voer voor fact checkers?
LikeLike
Zie ter vergelijking ook deze speech van Jan Terlouw voor het D66-congres van afgelopen 1 nov:
https://d66.nl/publicaties/congresspeech-jan-terlouw/
Maar Terlouw is natuurkundige en Van Dam niet.
LikeLike
“Of misschien 1 artikel per jaar? Om te laten zien dat wetenschap nooit 100% zekerheid kan geven?”
Dat laatste bestrijd ik alvast: zeg nooit nooit. Ik ben heus wel 100% zeker van de grondslagen relativiteitstheorie bijvoorbeeld en die zien we vanzelfsprekend ook werkelijk elke seconde werken.
Het quotum van die artikelen mag hoger maar er moeten dan NIEUWE dingen ingebracht worden. Daar is het klimaatrevisionisme net zomin toe in staat als bijvoorbeeld de tabakslobby. En dus kan het quotum gerust naar zero.
“Alleen over de precieze inschatting en afweging van die risico’s (en daarmee samenhangende belangen) kun je nog serieus in discussie, tot op zekere hoogte, en dat is ook hard nodig om tot goed afgewogen politieke actie te komen c.q. de politieke wil daartoe te organiseren.”
Zeker. Heel belangrijk. Maar dus niet met klimaatrevisionisten. Die hebben hun tijd en sabotageperiode dik gehad.
Waarom moppert Bert niet over mijn censuurvoorstel? Wie zwijgt, stemt toe, Bert? Ik wil zo graag terugkomen met wat motivatie van wat ik wens, bijvoorbeeld de neiging van klimaatrevisionisten om de wetenschap de mond te snoeren, zoals boekverbrander Harper in het Verlichte Canada doet enzo! Of zoals James Delingpole, die ons immers voor een Nurembergtribunaal wil hebben. Of…
LikeLike
Lennart, Remco
wat betreft het kritisch zijn & blijven waarop Lennart zinspeelt:
Om kritisch te blijven bij stukken waar ik het in principe mee eens ben, ben ik zelf skeptisch genoeg, daar heb ik geen pseudoskeptische steun-in-de-rug voor nodig.
Wat betreft Remco’s suggestie:
Het probleem waar ik als redacteur / moderator van dit blog mee zou zitten om habituele twijfelaars over / ontkenners van de IPCC et al. analyses te blokkeren is het verwijt dat ik confrontatie uit de weg zou gaan. No way. Om die reden zou ik 1 keer per maand een gastblog reserveren voor zich aandienende twijfelaars/ontkenners. Op die wijze zou ik voorkomen dat de draadjes achter mijn eigen blogstukken bezet worden door steeds dezelfde talking points.
LikeLike
Welke confrontatie? Met constant dezelfde leugens?
Wil je nou zeggen dat al die media die het verrekken om nonsens van de tabakslobby te publiceren ‘de confrontatie mijden’? Is het verwijderen van dat gelieg uit je eigen milieu ‘de confrontatie mijden’? Of is het gewoon gezond zuiveren?
Je kan na twee posts/reacties de klimaatrevisionisten direct van de leergierigen onderscheiden. BTDT al vele jaren, heb de procesjes alleen al op NuJij al honderden keren gezien. De bona fide twijfelaars zie je heel snel en hun eigenschap is dat ze leren, dat ze vooruit, dat ze NIEUWE vraagstukken aanbrengen als ze zijn ingelicht re hun vorige twijfelpunt. Zulk gedrag is bij klimaatrevisionisten volkomen uitgesloten en dat heeft als reden: revisionisme.
‘Sou’ en Rabett hebben een heel mooi hokje voor ze waar ze blij kunnen spelen verder. Daardoor blijven die blogs het lezen meer dan waard. Het afval wordt daar, zoals het behoort, naar de kliko verwezen.
Ze hebben dan even hun kans op het hoofdblog gehad en natuurlijk mag dat. Éven. Two strikes is out wat mij betreft.
LikeLike
“Om kritisch te blijven bij stukken waar ik het in principe mee eens ben, ben ik zelf skeptisch genoeg, daar heb ik geen pseudoskeptische steun-in-de-rug voor nodig.”
Wat mij betreft: juist bij stukken waar ik het mee eens ben, kan de neiging bestaan wat minder kritisch te zijn, en ook ben ik niet van elke detail even goed op de hoogte, dus dan kan het helpen als iemand daar op wijst, of het nu vanuit een oprechte kritische blik is of vanuit pseudo-scepsis. En meelezers zullen altijd meer of minder deskundig zijn, dus het kan de minder deskundigen helpen weer wat deskundiger te worden.
Maar inderdaad willen pseudo-sceptici natuurlijk de discussie afleiden van waar het werkelijk om gaat, met hun al tig keer weerlegde, maar toch voortdurend herhaalde en elkaar opvolgende talking points. Dus een maandelijks gastblog waar ze die punten nog eens opsommen, zodat ze die niet onder elk ander blogstuk hoeven te noemen, lijkt me een creatief idee en misschien vergelijkbaar met het voorbeeld dat Remko geeft hoe ze dat op sommige andere blogs oplossen.
LikeLike
Bert vroeg om de discussie te verbreden. Een mooie aanleiding om het NRC stuk (van Sebastien Valkenberg) dat aan het begin van deze draad in een reactie werd genoemd er nog even bij te halen. Hoeveel er ook op dat stuk aan te merken is, ik vind het niet te vergelijken met dat van Dijkstra, of met de tweets waarin Rutenfrans dat stuk verdedigt. De invalshoek van Valkenberg is namelijk: welke consequenties verbinden wij, de maatschappij, aan de kennis van de wetenschap over klimaatverandering. Daarmee draagt hij bij aan het maatschappelijk debat dat gevoerd moet worden, in tegenstelling tot degenen die alleen maar bezig zijn met het verdraaien, ontkennen of verdacht maken van de wetenschap. Die ontwijken dat maatschappelijk debat, of ze saboteren het zelfs.
De argumentatie van Valkenberg rammelt en hij is, meen ik, zo hier en daar wat slordig met de feiten, dus je zou je nog altijd af mogen vragen of een kwaliteitskrant zo’n stuk moet plaatsen. Maar als het NRC zou zeggen dat deze (dwarse) opinie aandacht verdient, zou ik me daar wel wat bij voor kunnen stellen. Mijn indruk (daar moet ik het mee doen, want ik lees niet alle kranten en er zijn bij mijn weten geen onderzoeksgegevens over) is dat de “Lomborg-opinie” inderdaad maar zelden aan bod komt in de Nederlandse media. Veel minder dan degenen die de wetenschap aanvallen.
Overigens is mijn indruk ook dat het andere uiterste – degenen die met onwetenschappelijke doemscenario’s strooien, de McPhersons en Wadhamsen – vrijwel volledig buiten beeld blijven. Dat uiterste blijft beperkt tot een enkel stuk met wat Valkenberg-achtige slordigheden. Waardoor er een onevenwichtig beeld ontstaat, waarbij veel mensen het werkelijke midden als één van de uitersten van het debat zien. Ook daar zouden media bij stil moeten staan.
Tenslotte, @cRR Kampen: wie zich aan onze huisregels houdt, of probeert te houden, is en blijft welkom. En we overwegen geen huisregel die mensen die het niet met ons eens zijn verbiedt te reageren.
LikeLike
“En we overwegen geen huisregel die mensen die het niet met ons eens zijn verbiedt te reageren.”
Natuurlijk niet. Maar dit gaat niet zomaar om ‘mensen die het niet met ons eens zijn’. Het gaat hier om mensen die klinkklare feiten ontkennen en dat gedrag heeft allang niks meer met ‘een mening’ te maken. Ik heb niet voor niets de Pi-Sekte opgericht 🙂
Ik heb overigens mijn opinie daarover gegeven, maar zeker geen verzoek aan de beheerders van dit blog gericht. Dat ga ik ook helemaal niet doen.
LikeLike
Trouwens, re die ‘onwetenschappelijke doemscenario’s’ – neem er toch maar nota van. Literatuur:
http://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/3693423/Weitzman_OnModeling.pdf?sequence=2
Stel dat we in 2005 hadden voorspeld wat er nu in de Levant gebeurt. Hoe zou daarop gereageerd zijn?
De vraag is inderdaad retorisch.
LikeLike
Remco,
ik zeg dat het VERWIJT om confrontatie te vermijden voorkomen kan worden. En dat is ongetwijfeld de reden dat Sou en Rabett die kliko hebben geïnstalleerd : )
LikeLike
Over huisregels gesproken: in één van die regels vragen we onze reageerders om on-topic te blijven 🙂
LikeLike
Hans,
ja dat heb ik hierboven (november 12, 2014 om 21:33) gedaan maar aangezien er geen hond op reageert …. : )
LikeLike
Huisregels, het gaat hier in feite wel degelijk om de rol van de media in casu de ruimte die ze geven aan klimaatrevisionisme. Meer, dit blog is deel van die media.
Re ‘VERWIJT’, als je op elk verwijt zou ingaan had je binnen een uur geen blog en binnen anderhalf uur geen leven meer. Van een hol verwijt trek je je heus helemaal niets aan, dus waarom hier wel?
LikeLike
“Mijn indruk (daar moet ik het mee doen, want ik lees niet alle kranten en er zijn bij mijn weten geen onderzoeksgegevens over) is dat de “Lomborg-opinie” inderdaad maar zelden aan bod komt in de Nederlandse media.”
Ik kan me herinneren dat enkele jaren terug geregeld op de opiniepagina van NRC te vinden was, maar heb het niet exact bijgehouden.
Zoeken op Lomborg via de NRC-site levert 64 hits op sinds januari 2006:
http://zoeken.nrc.nl/?q=Bj%C3%B8rn+Lomborg&start_date=2006-01-01&end_date=2014-11-13
De vraag is hoeveel van die stukken van Lomborg zelf zijn en hoeveel over of tegen hem.
LikeLike
Overigens verdraaide ook Lomborg vaak genoeg de feiten, zoals over de snelheid en risico’s van zeespiegelstijging. Rahmstorf ging daar een paar jaar terug nog flink tegenin.
LikeLike
Lennart,
Dat is meer Lomborg in NRC en NRC-next dan ik dacht. Het tijdlijntje bij je zoekopdracht is ook interessant: vooral in de 2 jaar van begin 2009 tot begin 2011 werd hij blijkbaar vaak genoemd. Vanaf 2013 helemaal niet meer, tot het stuk van Valkenberg van deze maand.
Het klopt inderdaad dat Lomborg in zijn evenwichtsoefening – balancerend op het ene uiterste van het maatschappelijk debat – nog wel eens een misstap maakt. Misschien was “Lomborg-opinie” niet zo’n gelukkige woordkeus in mijn eerdere reactie.
LikeLike
Lennart,
Mijn opmerking over Tinkebell versus Dijkstra was iets te kort door de bocht. Laat ik het verduidelijken. Dijkstra’s verhaal rammelt aan alle kanten, maar de impact op het lezerspubliek is klein, temeer omdat het snel is rechtgezet. In Tinkebell’s statement zit een (begrijpelijke en kleine) onjuistheid, maar de impact is mogelijk groter. Vandaar mijn reactie.
Of ik mij geroepen voel om op Marcel van Dam te reageren? Nee, want ik ken de formule van het programma. Als volgt. Van Dam schrijft – als intro – een overdreven paniekverhaal (‘Klimaatramp is niet meer tegen te houden’). Zijn verhaal zal vanavond door wijze mensen, met het IPCC-rapport in de hand, worden weerlegd met ‘indien we bereid zijn tot een forse CO2-reductie, is het niet te laat’. Aan het eind van het programma zal Van Dam zijn ongelijk bekennen en opgelucht adem halen. Een vooropgezet één-tweetje, briljante strategie. Zullen we er een goede fles wijn onder verwedden?
LikeLike
Nou Bert, zou best kunnen, maar of Marjan Minnesma en Jeroen vd Veer het zomaar eens zullen zijn over het benodigde en mogelijke tempo van CO2-reductie moet ik nog zien.
LikeLike
“Aan het eind van het programma zal Van Dam zijn ongelijk bekennen en opgelucht adem halen.”
Ik denk het niet.
Integendeel.
Zelfs zijn voorstelling van toekomstzaken is mild.
Casus #1: http://climateandsecurity.org/2012/02/29/syria-climate-change-drought-and-social-unrest/ .
Inb4: water mismanagement, schietende dictator.
LikeLike
Lennart,
wat nieuws of een detail leren kennen via of van pseudo-sceptici ging bij mij een kleine periode goed. Tot ik merkte dat ze wel invloed hadden op mijn studie-agenda maar niet meer op de inhoud. Vanwege de eenvoud en eenzijdigheid van hun stellingname raken hun ideeën uitgeput. Wil je toch wat nieuws leren dan is het volgen van de wetenschap veel boeiender. En tegenwoordig kan dat via Internet net zo goed en zelfs beter dan via de geschreven pers.
LikeLike
Pieter,
spijker op de kop!
LikeLike
Bert Amesz,
Van Dam heeft in zijn Vk stuk te kennen gegeven dat hij van zijn geloof (in een stap-voor-stap betere wereld) is gevallen -dat zijn zijn letterlijke woorden. Er staat ook dat hij geen enkele mogelijkheid ziet tot *democratische* oplossing van het probleem klimaatverandering. Het is wat je zegt een paniek-verhaal. En terecht, zowel wat betreft de opwarming als wat betreft de politieke implicaties. Snap je wel?
En ik geef je op een briefje om een kist (niet een fles) wijn dat hij op het eind niet opgelucht adem zal halen, zoals je zegt. De man is van zijn voortgangsgeloof gevallen en gelooft niet meer in de democratie. Raar dat je dat niet hebt opgemerkt.
LikeLike
Pieter,
Inderdaad, ik zou m’n studieagenda ook niet door pseudo-sceptici laten bepalen. Uiteindelijk is alles wat we met enige mate van zekerheid weten ontdekt door de experts en leren we per definitie het meest van hen.
LikeLike
Hi Goff,
Marcel van Dam staat wel bekend om zijn ietwat ehhh… uitgesproken wijze van discussiëren, hij is bepaald geen muurbloempje. 🙂
De opzet van het programma is om e.e.a. in de vorm van dilemma’s en tegenstellingen te vangen, en dat verdoezelt wellicht ook het zicht op combinaties van oplossingen. Eerlijk gezegd ben ik meer geïnteresseerd in wat o.a. Marjan Minnesma, Jeroen van der Veer en prof. Appy Sluijs ervan zeggen.
Ik ga straks eerst maar ’s dat programma bekijken:
Nederland 2 – 20:25
http://www.npo.nl/artikelen/de-achterkant-van-het-gelijk-over-het-klimaat
Jeroen van der Veer en Shell als geheel zijn altijd heel geporteerd geweest voor CCS. In Nederland zijn daar ook wel bovengemiddeld veel mogelijkheden toe (o.a. de lege gasvelden in de Noordzee), ben benieuwd hoe van der Veer dit gaat brengen.
LikeLike
Bert schrijft over het NPO programma De Achterkant van het Gelijk.
Of ik mij geroepen voel om op Marcel van Dam te reageren? Nee, want ik ken de formule van het programma. Als volgt. Van Dam schrijft – als intro – een overdreven paniekverhaal (‘Klimaatramp is niet meer tegen te houden’). […]
Heb net de uitzending gezien en kan zeggen: Jammer, Bert, geen fles wijn voor jou.
LikeLike
De Achterkant ging gelukkig vooral over de toekomst.Dus over morele aspecten en – in balans hiermee – de technologische mogelijkheden.
De burger heeft grote belangstelling voor deze balans. Kunnen we het echt?
Is het te doen? De burger snapt wel dat het 30-40 jaar vergt.
Zelf zit ik nog met een kwantitatieve vraag. Er is toch wel voldoende fossiel om de renewable systemen te bouwen? (Windturbines, zonnepanelen en biomassa-verwerkingsinstallaties?)
LikeLike
“Er is toch wel voldoende fossiel om de renewable systemen te bouwen?”
vroeg Pieter. Volgens mij zit er genoeg in al het asfalt dat overbodig wordt, in elk geval als brandstof. Met het grint kan je dijkjes bouwen.
LikeLike
Het was een uitstekend programma. Uiteraard werd het in kort bestek besproken maar in die korte tijd kwamen er vele aspecten en invalshoeken ter sprake — briljante deelnemers.
Herman Philipse heeft de ‘wickedness’ van het probleem prima samengevat en ik ben zeer te spreken over de heldere inbreng van Ed Nijpels, Marjan Minnesma en Appy Sluijs. En Jeroen van der Veer deed — althans deze keer — geen pogingen om CCS te verkopen. 😉
Hi Pieter,
Het barst ervan. Zoals Lucia van Geuns heel terecht aangaf, is er zoveel steenkool en gas dat we het in honderden jaren niet op kunnen maken. Wel zullen de kosten voor Exploratie & Productie toe gaan nemen en zal petroleum (olie) eerder schaars worden dan de andere fossielen. Dat is één van de redenen waarom m.i. ook ondergrondse opslag (CCS) een onderdeel van de mix dient te worden.
Overigens is de hoeveelheid fossiel die in de bouw van bijv. windturbines gaat zitten vrij beperkt. Als je naar de complete levenscyclus kijkt, is de ‘fossiele investering’ binnen 3 á 6 maanden operatie weer terugverdiend. De Lifecycle Assessment studies (‘LCA studies’) zijn in detail besproken hier:
Windenergie zorgt wel degelijk voor vermindering CO2 uitstoot
Een ander aspect is dat deze studies er (deels) van uitgaan dat de constructie met fossiele energie plaatsvindt. Naarmate de energiemix zélf minder CO2 per kWh gaat genereren, gaat ook de ‘fossiele investering’ in de constructie van nieuwe renewable systemen geleidelijk afnemen.
LikeLike
Prima uitzending ja. Complimenten aan allen, zeker ook aan Van Dam.
Vier opmerkingen:
– geopolitiek cruciale rol VS bleef dacht ik onbenoemd (wel Rusland, China)
– klimaatzaak is gebaseerd op democratisch gemaakte afspraken die niet nagekomen worden; dit kwam m.i. niet helemaal uit de verf
– de klimaatwetenschappers wilden toch niet echt hun burgerpet opzetten, ook niet na uitdaging door Philipse e.a.
– Kuijken benoemde geen risico op meer dan 85cm zeespiegelstijging in 2100 en nog veel meer daarna, terwijl dat toch echt wel relevant lijkt
Maar rollen overheid en markt werden goed weergegeven en Vd Veer gaf eigenlijk uitstekend aan waarom veel sterker beleid nodig is: om die rampen nog zoveel mogelijk te voorkomen.
LikeLike
Eigenlijk bedoelde ik of er ruimte zit in het toegestane carbon budget in de transitiefase om de transitie mogelijk te maken. Anders gezegd we moeten de oude vorm (fossiel) eerst driftiger gaan gebruiken om de nieuwe vorm aan het werken te krijgen. We moeten in verdienen.
LikeLike
Pieter,
Ja, inderdaad. Ik begrijp wat je bedoelt.
Het goede nieuws is dat hernieuwbaar fossiel uitspaart nadat de er in geïnvesteerde fossiele brandstof is ‘terugverdiend’. Bijvoorbeeld een windfarm: de eerste 6 maanden aan opgewekte kWh’s zijn inderdaad nodig om het equivalent te leveren van de fossiele brandstof die aan het maken van de windfarm besteed is.
Na de 6 maanden begint echter een periode waarbij je kWh’s krijgt uit je windfarm zonder daarvoor fossiele brandstof te hoeven verstoken — die spaar je dan uit, uit het ‘carbon budget’ (dat kan je dan ergens anders voor besteden, bijv. vrachtvervoer).
Stel dat die windfarm nog 19,5 jaar werkt na de eerste 6 maanden. Dan spaar je 19,5 jaar * de jaaropbrengst uit aan fossiele brandstoffen.
Tijdens de gehele gebruiksduur (bijv. de 20 jaar) heb je natuurlijk wel wát fossiele brandstof die er gebruikt wordt: onderhoudsschepen, het vervoer voor monteurs naar de site, vervoer reserve-onderdelen, etc.
De ISO-normen voor het maken van een LCA-studie schrijven voor dat AL deze operationele fossiele brandstoffen, voor de *gehele* verwachte ‘life cycle’, meegenomen worden en aan de terugverdientijd (bijv. de eerste 6 maanden) toegerekend worden. Zelfs de verwarming in de fabriekshallen waar de windturbines gemaakt worden, vervoer van werknemers, monteurs en directie, vervoer van materiaal etc. moet meegerekend zijn.
Het slechte nieuws is dat je dit alleen helpt om binnen het totale ‘carbon budget’ te blijven — en fossiel uit te sparen — als je hier tijdig in investeert. Zit je al aan de grens van het ‘budget’ dan helpt het uitsparen van die 19,5 jaar aan fossiel (daartoe) niet meer.
LikeLike
Pieter,
Carbon Brief heeft de IPCC-cijfers over het carbon budget mooi op een rij gezet en in beeld gebracht:
http://www.carbonbrief.org/blog/2014/11/six-years-worth-of-current-emissions-would-blow-the-carbon-budget-for-1-point-5-degrees/?utm_content=buffer2dba4&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer
Bij de huidige uitstoot is het budget voor een 66% kans onder de 1,5 graad te blijven over 6 jr op.Voor zo’n kans op 2 graden is het over 21 jr op. Er is dus nog maar heel weinig tijd.
En of zulke budgetten voldoende zijn om de hele energieinfrastructuur om te bouwen naar fossielvrij? Goeie vraag, ik heb eigenlijk nog geen cijfers gezien hoeveel uitstoot nodig c.q. onvermijdelijk is voor die operatie.
LikeLike
Erg goede uitzending inderdaad. Ik heb er lustig op los lopen tweeten tijdens het kijken, zie de timeline van ons groepstwitteraccount @KlimaatVeranda.
Lennart, je hebt gelijk denk ik dat veel wetenschappers nogal een aversie hebben om politiek of zelfs morele uitspraken te doen. Dat komt natuurlijk omdat in de perceptie van hun peers en wellicht ook een deel vh publiek dat hun geloofwaardigheid zou aantasten. Die perceptie wordt natuurlijk stekr gevoed door beschuldigingen van alarmisme en activisme die je om het minste en geringste naar je hoofd geslingerd krijgt (zelfs van de chef wetenschap van een Nederlandse kwaliteitskrant).
Appy Sluijs maakte daarin een belangrijk onderscheid: Aan publiek debat deelnemen doen steeds meer wetenschappers (hij zelf ook, op een uitstekende manier), maar dat is wat anders dan politieke uitspraken doen. Dat past een wetenschapper niet, vind ik ook, maar het is erg subtiuel en er zijn voors en tegens bij beide posities. Ethische aspecten benoemen van de bevindingen van de wetenschap lijkt me juist wel weer iets dat wetenschappers zouden moeten kunnen doen zonder dat dat hun geloofwaardugheid aantast; integendeel. Maar politiek uitspraken over wat we er precies aan zouden moeten doen (bijv voor een specifieke oplossing gaan lobbyen) kunnen wetenschappers beyter niet doen; dat tast hun geloofwaardigheid wel degelijk aan.
Zie ook http://ourchangingclimate.wordpress.com/2013/12/23/gavin-schmidt-and-judith-curry-on-science-advocacy/ en https://ourchangingclimate.wordpress.com/2009/12/11/the-public-role-of-scientists/
LikeLike
Bob en Lennart,
Dank voor verdere uitleg en nieuwe overzichten rond het carbon budget.
Feitelijk is de transitie al begonnen. En inderdaad de fossiele resources zijn beschikbaar. Nu maar afwachten of de productiecapaciteit wereldwijd groot genoeg is om al de metalen, kunststoffen en beton te verwerken voor de nieuwe equipment van windturbines en zonnepanelen met hun electronische sturing en omvorming.
Ik zal eens zoeken in bedrijfstak- en sector-rapporten wat de industrie hier zelf over zegt. Want nu zijn de ingenieurs aan zet!
LikeLike
Bart,
Over wetenschappers in hun rol als wetenschapper en in hun rol als op hun terrein best geinformeerde burgers: als wetenschapper kunnen ze de risico’s van voortgaande opwarming in beeld brengen, maar inderdaad geen oordeel over de mate van gevaar of beste beleidskeuze geven. Dat is een politieke afweging. Als burger kunnen ook wetenschappers m.i. best aangeven hoe zij die risico’s en beleidsopties beoordelen, als ze maar aangeven dat ze dat als burger doen.
Er zijn volgens mij diverse voorbeelden van wetenschappers die dat doen zonder daarmee hun wetenschappelijke geloofwaardigheid aan te tasten. Denk aan Jim Hansen en Kevin Anderson als prominente voorbeelden.
Natuurlijk proberen pseudo-sceptici wetenschappers ervan te weerhouden hun rol als burger uit te oefenen, omdat ze dat als bedreiging voor hun belangen zien, zoals ze het wetenschappers ook moeilijk proberen te maken hun rol als wetenschapper te vervullen als die wetenschap hen niet goed uitkomt. De voorbeelden van Jim Hansen en Michael Mann zijn misschien het sprekendst.
Ik kan me overigens wel voorstellen dat niet iedere wetenschapper zich ook als burger wil uitspreken of profileren, omdat het inderdaad veel reactie oproept en daar moet je mee om kunnen en willen gaan. Als die reactie te sterk is, is het ook niet effectief om daar je energie in te stoppen en gaat het ten koste van je wetenschappelijke werk, lijkt me.
Maar als wetenschappers zich voldoende organiseren en elkaar ondersteunen bij de uitoefening van hun rol als burger, dan kunnen ze denk ik een grote rol spelen in het verder brengen van de klimaatdiscussie. In mijn ogen vervullen mensen als Hansen, Anderson en ook Schellnhuber die rol met verve en krijgen ze gelukkig ook steeds meer navolging. Ook in Nederland kunnen we meer van zulk soort wetenschappers m.i. goed gebruiken. Het is ook hun land en wereld die risico loopt. Maar de afweging om die rol wel of niet te nemen en in welke mate is natuurlijk altijd een persoonlijke.
Vanochtend zag ik deze TEDx-lezing van een wetenschapper en moeder uit en in Miami over het risico van zeespiegelstijging voor haar stad:
Erg indrukwekkend en pijnlijk, en motiverend om te doen wat we kunnen de risico’s nog zoveel mogelijk te beperken, wat mij betreft.
LikeLike
Wetenschappers dragen al veel bij aan de bewustwording van de klimaatproblematiek. Dit gaat veelal via het onderwijs, publieke lezingen en symposia. Als ik aan jonge mensen vraag hoe ze over klimaatverandering denken, blijkt vaak dat ze dat als een gegeven beschouwen. In hun optiek worden de felste publieke discussies (vrijblijvend?) gevoerd door de mensen die er het minst last van zullen krijgen. Maar toch, de oproep voor een meer actieve, publieke stellingname van wetenschapper heeft me aan het denken gezet. Misschien moeten we dat doen. Alleen de manier waarop…. De meeste wetenschappers die ik ken hebben geen zin in oeverloze discussies.
LikeLike
Beste Herman Russchenberg,
Oeverloze discussies wil denk ik niemand, behalve degenen die daar een belang bij hebben om sterk klimaatbeleid zo lang mogelijk uit te stellen. Doubt is our product, dus hoe kunnen we een einde maken aan die met opzet geproduceerde en ongerechtvaardige twijfel?
Zonder de discussie aan te gaan zal dat moeilijk gaan, en misschien is verdergaande geweldloze actie nodig, mogelijk tot aan burgerlijke ongehoorzaamheid toe, zoals iemand als Jim Hansen al heeft gedemonstreerd.
Zonder al het werk van talloze wetenschappers wisten we nu nog niets, dus dat is inderdaad de kern van de wetenschappelijke bijdrage. Persoonlijk heb ik bijvoorbeeld ook veel geleerd van enkele bijeenkomsten georganiseerd door het Delft Climate Institute. Veel dank daarvoor.
De manier waarop wetenschappers ook als burger het beste kunnen bijdragen aan de maatschappelijke klimaatdiscussie zal waarschijnlijk per persoon verschillen. Op lokaal niveau in Den Haag hebben mensen als Bart Strengers, Rob van Dorland, Klaas van Egmond, Maarten Hajer, Hans Opschoor, Jan Rotmans, Marjan Minnesma bijgedragen aan discussies die het urgentiegevoel hebben helpen vergroten.
Ook op nationaal en Europees niveau, om niet te spreken van de VS, zal dit nodig zijn om voldoende sterk klimaatbeleid te kunnen ontwikkelen. Dat proces kan oeverloos lijken, maar dan wellicht op eenzelfde manier als de strijd tegen slavernij of apartheid een lange adem vergden. Zij bv ook de deze zinnen uit dit artikel van Hansen et al 2013:
http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0081648
“Broad public support is probably needed to achieve the changes needed to phase out fossil fuel emissions. As with the issue of slavery and civil rights, public recognition of the moral dimensions of human-made climate change may be needed to stir the public’s conscience to the point of action.”
LikeLike
Dag Herman Russchenberg,
Dank voor je reactie!
Het lijkt me zeker verstandig om, wellicht meer dan nu al het geval is, te werken aan bewustwording van de klimaatproblematiek. M.i. wordt het nog te vaak gezien als een abstract probleem van de (verre) toekomst. De uitzending van gisteravond door Marcel van Dam onderstreept dat.
De lange ‘lead times’, traagheden in het klimaatsysteem en in technische en maatschappelijke veranderingsprocessen, dragen er aan bij. Ik heb iemand wel ’s horen beweren dat het klimaat ca. 60 jaar aan vertraging kent voordat er een nieuwe evenwichtstoestand benaderd wordt + 60 jaar vertraging in maatschappelijke veranderingen = 120 jaar vooruit denken is nodig.
Eens, welles/nietes-discussies zijn m.i. zinloos.
Wellicht is er interesse in méér ‘outreach’, inderdaad lezingen o.i.d. waar men het daadwerkelijke klimaatonderzoek een beetje over het voetlicht kan brengen? Dan krijgen mensen meer gevoel bij wat er nu onderzocht wordt, hoe dat gebeurt en hoe relevant het is voor de nabije/verdere toekomst.
Vermoedelijk gaat het werken aan stellingname het beste vanuit de eigen expertise — dus over het eigen specialisme en onderzoeksterrein vertellen en het expliciet vermelden als er vragen komen die ver van de eigen expertise liggen, maar die ook niet geheel uit de weg gaan. Misschien ook bijna letterlijk de andere ‘burger-pet’ opzetten indien dit nadrukkelijk gevraagd wordt?
LikeLike
Remko Kampen, wellicht ten overvloede, maar op de NRC-blog ga ik in op een probleem dat je hier en elders enkele malen hebt gesignaleerd: de droogte in Syrië.
http://www.nrc.nl/klimaat/2014/11/03/de-invloed-van-de-mens-staat-glashelder-vast/#comment-33031
LikeLike
De Ombudsvrouw van de Volkskrant heeft zich er intussen ook over gebogen en komt tot de volgende conclusie:
Ik heb een naschrift toegevoegd aan het blogbericht met nog een aantal citaten en onze reflecties daarop.
LikeLike
Pingback: Media, bericht over duurzaamheid in plaats van klimaatverandering | Niels Hagen