Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) beschouwt een aantal toekomstscenario’s van het wereldwijde energieverbruik in haar World Energy Outlook. Volgens een scenario dat gebaseerd is op huidig beleid en dat een projectie maakt van de energievraag, zouden CO2-emissies in 2023 kunnen pieken. Maar, ondertussen hebben veel landen nog steeds plannen om de productie van fossiele energie op te schroeven, aldus een andere bron: het Production Gap Report. Dat verschil tussen vraag en aanbod zou de emissiepiek kunnen opschuiven naar 2030! Beide projecties zijn overigens niet in lijn met de doelen uit het Parijsakkoord. Daarvoor zou de productie van fossiele energie in 2030 moeten worden gehalveerd.
Fossiel verbruik piekt, maar niet snel genoeg voor Parijsdoelen
Carbon Brief presenteert een uitstekende samenvatting van de World Energy Outlook (WEO) van 2023, die al jarenlang elke herfst door het IEA wordt gepubliceerd. Het rapport baseert zich vooral op wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van het verbruik van en de vraag naar energie, en presenteert een aantal scenario’s voor de toekomst van het energiesysteem, op basis van beleid en beloftes. In het kort concludeert het rapport dat het totale verbruik van fossiele brandstoffen rond 2025 zal pieken (en mogelijk dus in 2023 al), én dat het verbruik van zowel kolen, olie en gas naar verwachting vóór 2030 zal pieken onder huidig beleid.
Het pieken van fossiel wordt grotendeels veroorzaakt door een enorme groei in duurzame energie, en dan vooral het feit dat duurzame energie economisch gezien steeds goedkoper is en dus meer en meer wegconcurreert. De IEA noemt die groei in duurzame energie “unstoppable”. Dat is veelbelovend, maar het moet benoemd worden dat eigenlijk geen enkel waarschijnlijk scenario momenteel genoeg is om de opwarming van de aarde tot 1,5 °C te beperken. De reden wordt ook in het State of Climate Action 2023 rapport (óók net verschenen) herhaald: de mondiale opschaling van koolstofvrije energiebronnen vordert snel, maar de uitfasering van fossiele brandstoffen (nog) niet.
Specifiek presenteert het IEA drie verschillende scenario’s: een net-zero scenario in 2050, dat in lijn is met het 1,5 °C doel, een aangekondigde beloftes scenario, en een scenario dat huidig beleid volgt. Het verschil tussen die laatste twee is het verschil tussen wat een overheid zegt (targets en doelen) en wat een overheid doet (daadwerkelijk beleid en plannen). Bij het beleid-pad zouden we uitkomen op een opwarming van 2,4 °C aan het eind van de eeuw. Bij lange na niet genoeg om de Parijs doelen te halen dus.
Het beloftes-pad zou overigens wel in lijn zijn met het Parijsakkoord, en leiden tot een opwarming van 1,7 °C in 2100. Dat is een stuk optimistischer dan de schatting van de Climate Action Tracker (CAT), die op basis van de wereldwijde klimaatbeloftes en targets een opwarming van zo’n 2,0 °C verwacht aan het eind van deze eeuw. Het enige verschil tussen die twee schattingen dat ik zo snel kan vinden, is dat de laatste CAT-update van November 2022 afkomstig is, en daarmee een jaar aan mogelijk nieuwe wereldwijde klimaatbeloftes ‘mist’. Echter zou het beloftes-scenario van het IEA-rapport uit 2022 ook tot 1,7 °C leiden, aldus deze samenvatting van vorig jaar. Het verschil met de CAT ‘thermometer’ komt dus waarschijnlijk uit de manier van berekenen, en waar de grens tussen beleid en belofte precies wordt getrokken.
Terwijl vraag stagneert, wordt fossiele productie opgevoerd
Iets na het verschijnen van de World Energy Outlook werd ook het ‘Production Gap’ rapport gepubliceerd, dat wordt uitgebracht door een samenwerking van onder meer het Stockholm Environment Institute en het VN-milieu programma (UNEP). Het onderzoek richt zich specifiek op de geplande productie van fossiele energie, en verschilt daarmee van de WEO, dat zich richt op de vraag en het verbruik. Het Production Gap rapport volgt net als de WEO een aantal scenario’s, waaronder ook het beleid-pad en het beloftes-pad, maar voegt daar nog een extra scenario aan toe: het fossiele plannen-pad.
Voor zover ik het begrijp volgt dat extra scenario uit het feit dat meerdere overheden plannen hebben om nieuwe fossiele productie te ondersteunen, zowel via directe overheidsplannen als via subsidie of andere soorten steun. Het lijkt een beetje vreemd dat dat wat anders oplevert dan alleen kijken naar beleidsplannen, maar – niet geheel verrassend – overheden zeggen wel eens iets, maar doen toch iets anders. Wereldwijd gezien stroken aangekondigde plannen voor fossiele productie dus niet met klimaatbeleid, zorgt datzelfde klimaatbeleid niet voor het halen van de gestelde klimaatbeloftes, en zijn die klimaatbeloftes niet genoeg om de opwarming tot 1,5 °C te beperken.
Het Production Gap rapport bekijkt ook specifiek welke landen voornamelijk voor die overmatige fossiele productieplannen verantwoordelijk zijn. Het blijkt dat India stevig bovenaan staat in termen van plannen voor meer kolenproductie. Saudi-Arabië plant de meeste olieproductie. En Rusland heeft nog plannen voor extra olie, gas, én kolen. Maar ook de Verenigde Staten, het land dat historisch gezien wereldwijd verantwoordelijk is voor de meeste broeikasgasemissies, heeft nog plannen om nog meer olie te produceren. Bij de 20 landen die nu de meeste fossiele brandstoffen produceren (samen verantwoordelijk voor 84% van de CO2 uitstoot in 2021) zijn er slechts vier waarbij de emissies door fossiele producties in 2030 dalen: het Verenigd Koninkrijk, China, Noorwegen en Duitsland.
Klimaatramp of ‘stranded assets’?
Zijn die plannen voor nieuwe fossiele productie een regelrechte klimaatramp? Alleen al de geplande kolenproductie in 2030 is 460% (!) meer dan in een scenario waarin de opwarming tot 1,5 °C wordt beperkt. Als de plannen tot uitvoering worden gebracht, dan zou dat bijzonder negatieve gevolgen hebben voor het leefbaar houden van onze planeet. De vraag is alleen of die geplande productie daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden. De IEA verwacht namelijk een vraag naar fossiele energie die een stuk lager ligt dan dat geplande aanbod. Dat zou kunnen leiden tot ‘stranded assets’, oftewel een deel van die productie zou niet worden gebruikt. Het is dus niet in het economisch voordeel voor deze landen om al die extra fossiele productie daadwerkelijk uit te voeren, en dat is hopelijk een overtuigende drijfveer om de productieplannen af te schalen (een ander, mogelijk, risico is natuurlijk dat die fossiele productie in overmaat tegen lage prijzen van de hand wordt gedaan).
Daarnaast wordt het jaartal waarin de vraag naar fossiele energie piekt in elke World Energy Outlook naar voren bijgesteld. Met andere woorden, in de afgelopen jaren is de prognose van de toekomstige vraag naar fossiele energie telkens naar beneden bijgesteld. Dat is op zichzelf een positieve gedachte. Maar daarbij dient gezegd te worden dat de laatste prognose – zowel op basis van beleid én beloftes – nog steeds zou leiden tot een opwarming van de aarde die ver boven de 1,5 °C uitkomt. En terwijl duurzame energiebronnen snel opkomen en fossiel in feite wegconcurreren, schalen we fossiel veel te traag af, én wordt de productie zelfs nog opgevoerd! We hebben dus nog een lange weg te gaan, maar wel weinig tijd om die weg te bewandelen…
Klimaatverandering 
Arthur,
“Bij het beleid-pad zouden we uitkomen op een opwarming van 2,4 °C aan het eind van de eeuw.” Dit zal gebaseerd zijn op modellen neem ik aan. De beperking van modellen is dat zij geen ‘bekende onvoorspelbaarheden’ kunnen meenemen (?). Zijn de gebruikte modellen in dit specifieke geval gebaseerd op ‘lineair’, of toch ook rekening houdend met feedback? Weet je dat toevallig?
Indien ‘lineair’: misschien zou aan die 2,4 nog een voorbehoud moeten worden toegevoegd, betrekking hebbende op feedback. En dat voorbehoud kan dan niets anders suggereren dan ‘hoger dan’ bij het inwerking treden van feedback aangezien alle bekende feedback de opwarming zullen versterken?
LikeLike
Dag Jaap,
Goeie vraag. Ik wist het ook niet helemaal dus heb het een beetje uitgezocht. Voor de IEA projecties geldt dat dat met hun ‘in house’ model is uitgevoerd, de Global Energy and Climate model: https://www.iea.org/reports/global-energy-and-climate-model/about-the-global-energy-and-climate-model
Inputs zijn dan oa historische data van de energiemarkt en het model is volgens mij grotendeels een economie + energiestromen model. De output is o.a. emissies. De grafieken die worden gepresenteerd (en die ik ook in de blog laat zijn) zijn daarom ook in een energie per jaar maat, en niet in opwarming, want dat is geen directe output van het model.
Volgens mij is het IAE net zero scenario gebaseerd op cijfers van het resterende koolstofbudget (waarover mijn vorige blog ging https://klimaatveranda.nl/2023/11/02/nog-6-jaar-uitstoten-en-15c-wordt-waarschijnlijk-bereikt/). De methodes van de Climate Action Tracker (die oa de State of Climate Action rapport meeschreef) zijn ook dat ze het MAGICC model gebruiken wat ik in mijn vorige blog kort beschreef. Dat is dus wel een klimaat en koolstofcyclus model (input: emissies, output: opwarming). Ik denk dat ook de IEA en in het Production Gap report en dus zo wordt gewerkt: economisch model + klimaat model.
Dat zijn wel klimaatmodellen van ‘intermediate complexity’ dus de complexiteit van bepaalde feedbacks en kantelpunten zit daar volgens mij niet echt in, nee. Bepaald dynamisch gedrag van de koolstofcyclus is dus wel enigszins meegenomen, maar dynamisch gedrag van het klimaat (bijv AMOC tipping) denk ik niet. Maar het is dus ook niet helemaal lineair, denk ik.
LikeGeliked door 1 persoon
Arthur, ik heb je link gelezen. Indrukwekkend hoe complex het GEC-model van het IEA in elkaar steekt, gebruik makend van vele andere modellen. Wat betreft de temperatuurstijging maakt het IEA (enkel) gebruik van het MAGICC-klimaatkoolstofcyclusmodel, vaak gebruikt door het IPCC om haar analyses van de relatie tussen broeikasuitstoot/ -budgetten met de gemiddelde mondiale temperatuurstijging te onderbouwen, zo lees ik.
Op iiasa.ac.at/models-tools-data/magicc-reduced-complexity-earth-system-model staat vermeld:
“De belangrijkste input van MAGICC is de uitstoot van antropogene emissies die van invloed zijn op het klimaatsysteem, voornamelijk broeikasgassen, maar ook precursoren van aerosolen en emissies die andere gascycli beïnvloeden, zoals koolmonoxide. Op basis van deze input levert MAGICC projecties van een aantal belangrijke grootheden, waaronder de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer, de effectieve stralingsforcering voor verschillende soorten, temperatuurverandering, de opname van warmte door het aardsysteem en de stijging van de zeespiegel. Mondiaal gemiddelde hoeveelheden zijn de belangrijkste output, maar outputs op hemisferisch niveau kunnen ook worden gebruikt in meer gespecialiseerde toepassingen.”
Uiteraard is elk model inputafhankelijk. Ik stel me zo voor dat het IPCC meerdere modellen in ogenschouw neemt. Klopt dat? Ik kan me ook voorstellen dat het IEA wat betreft temperatuurstijgingen enkel dit specifieke klimaatkoostofcyclusmodel gebruikt, gezien de specifieke rol van het IEA op het gebied van antropogene koolstof(equivalent)-uitstoot. Klopt dat?
Indien dat klopt, dan zou die 2,4 graden opwarming (gerelateerd aan huidige beleidpad) voor mijn gevoel nog weleens een onderschatting kunnen zijn.
LikeLike
Arthur ik heb nog een paar aanvullende vragen.
Je schrijft dat Climate Action Tracker (CAT) op basis van de wereldwijde klimaatbeloftes en targets een opwarming van zo’n 2,0 °C verwacht. De schatting van CAT op basis van huidig beleid, daarvan zeggen zij: “Het huidige beleid zal volgens onze gecombineerde schatting in 2100 leiden tot een opwarming van 2,7°C (met een range van 2,2 tot 3,4), maar zal ook na die datum blijven stijgen. Dit betekent dat het huidige beleid de opwarming niet beperkt tot het niveau van 2,7°C. Alleen al rekening houdend met de hoge schatting van onze huidige beleidsprojectie zou dit leiden tot een opwarming van 2,9°C en een stijging, terwijl de lage schatting resulteert in een gemiddelde opwarming in 2100 van 2,6°C en een stijging.”
Ik veronderstelde dat CAT mogelijk ook andere modellen mee zou nemen: dat is niet zo. (Het IPCC mogelijk wel? Zie mijn voorgaande vragen) Zij gebruiken ook het koolstofcyclus-/klimaatmodel (MAGICC6 ) .
Arthur je zegt: “Het verschil [tussen IEA] met de CAT ‘thermometer’ komt dus waarschijnlijk uit de manier van berekenen, en waar de grens tussen beleid en belofte precies wordt getrokken. Is het dan niet zo dat het verschil NIET uit de manier van berekenen kan komen omdat zij hetzelfde model gebruiken (misschien tenzij IEA de inmiddels nieuwe versie MAGICC7 heeft gebruikt). ‘Waar de grens tussen beleid en belofte precies wordt getrokken’ zou dan (enkel?) betrekking kunnen hebben op een verschil aan input?
LikeLike
Jaap,
Je stelde je vragen aan Arthur, maar ik ben zo vrij al kort te antwoorden.
Het IPCC baseert zich op de volledige wetenschappelijke literatuur en dus zeker niet op één enkel model. Projecten als het World Coupled Model Intercomparison Project (beter bekend als CMIP), waaraan tientallen modellen meedoen, zijn belangrijke bronnen van informatie. De timing van die projecten wordt afgestemd op de IPCC-cyclus, zodat rapporten gebruik kunnen maken van modelensembles die allemaal dezelfde gestandaardiseerde simulaties hebben uitgevoerd.
En als ik het goed begrijp geldt eigenlijk ook zoiets voor een model als MAGIC6 of 7. Dat zijn relatief eenvoudige modellen (vergeleken met die uit CMIP), waarin de resultaten van de meer complexe modellen als het ware zijn samengevat in wiskundige vergelijkingen. Die samenvatting zal dan ook gebaseerd zijn op modelensembles, zoals CMIP.
LikeGeliked door 1 persoon
Dag Jaap,
Ik sluit me aan bij Hans; het IPCC ‘gebruikt’ zelf eigenlijk niet een model maar verzamelt de gepubliceerde literatuur. De stap maken van broeikasgassen naar stralingsforcering (en dan naar opwarming) lukt het beste met zo’n koolstofcyclus model (wordt overigens meer in meegenomen dan alleen de (im)balans van koolstofjes). Maar de stap van stralingsforcering naar klimaatimpacts, oa hoe warm het regionaal precies wordt, temperatuur en regenval extremen, etcetera, daarvoor is een gekoppeld klimaatmodel zoals in CMIP ensembles worden gebruikt meer geschikt. Die modelleren de oceaan, atmosfeer, land interacties, zee ijs, .. maar niet echt een complexe koolstofcyclus.
Over die 2,4C opwarming; ja, dat zou best een onderschatting kunnen zijn, omdat positieve klimaatfeedbacks in dat koolstofmodel niet echt worden meegenomen. Ook negatieve feedbacks niet (waardoor het koeler kan uitvallen) maar daar zijn er minder van. Of laat ik het zo zeggen; die 2,4C is waarschijnlijk een best estimate. Er is een kans dat – met dat zelfde emissiepad – er een lagere temperatuur wordt bereikt, maar er is een waarschijnlijk grotere kans (door de onzekerheden van de feedbacks) dat er een hogere temperatuur wordt bereikt. Of de kans is misschien niet echt groter, maar de kansverdeling is scheef verdeeld.
LikeLike
Over de CAT vs IEA schatting: ja, de modelversie van MAGICC zou ook een rol kunnen spelen. Dat is een beetje verwarrend want op 1 webpagina van de CAT staat dat ze MAGICC6 gebruiken, en op een andere MAGICC7… Dat zou dus wel uitmaken, afgaande op mijn vorige blogpost. Maar de grens trekken tussen beloftes en beleid kan ook een verschil maken. Ik denk bijvoorbeeld aan het NLse klimaatbeleid: wij hebben een klimaatwet die een belofte uitspreekt (60% CO2eq reductie in 2030 tov 1990), maar niet een volledig beleidspakket dat die belofte waarmaakt. Zo’n wet is een grijs gebied; het is meer dan alleen een (loze) belofte of uitgesproken doel, het is een wettelijk bindende afspraak, waar de overheid verantwoordelijk voor kan worden gehouden als ze het niet halen. Is dat dan een ‘belofte’, of noem je dat ‘beleid’ ..? Ik kan me voorstellen dat die nuance interpreteren – per landelijke plannen, beloftes, beleid – best lastig kan zijn!
LikeLike
(ik heb de Carbon Action Tracker gemaild met de vraag welke MAGICC versie ze eigenlijk gebruiken… en wanneer de CAT thermometer weer wordt geupdate)
LikeLike
Arthur, je zegt “Ik kan me voorstellen dat die nuance interpreteren – per landelijke plannen, beloftes, beleid – best lastig kan zijn!” Ik heb nu gelezen: carbonbrief.org/qa-what-is-the-global-stocktake-and-could-it-accelerate-climate-action. (Jij zult het vast al gelezen hebben) Een mondiale inventarisatie over hoe het er voorstaat met plannen, beloftes, etc. In en vooral tussen de regels door rijst een beeld op over hoe lastig en complex dat is. En ook, voor mij althans: weinig (lees nul!) vertrouwenwekkend. Enkele tekstdelen:
“Naties verminderen de uitstoot niet snel genoeg, ze zijn niet voldoende voorbereid op klimaatgevaren.”
“De informatie die in de GST- inventarisatie werd ingevoerd, omvatte meer dan 170.000 pagina’s aan documenten van regeringen, het bedrijfsleven en maatschappelijke groeperingen… “
Een ingewijd persoon wordt aangehaald, die zegt: “Veel geïnteresseerde partijen over de hele wereld – of het nu NGO’s, activisten of bedrijven zijn – zullen niet langer onder de indruk zijn van de herhaling van eerder aangekondigde dingen, of van het omzeilen van enkele realiteiten van waar we ons nu duidelijk bevinden.”
“De inventarisatie zou zich tijdens deze COP in de politieke fase bevinden, maar de tekst voor een ministeriële verklaring is “bij lange na niet zo volledig” dat de afgevaardigden deze snel kunnen afronden”, waarschuwt een andere ingewijde
“Het opvoeren van de druk op staten om doel na doel te stellen, is als het bouwen van een kaartenhuis.”, vertrouwt iemand CarbonBrief toe.
Een ander deskundige zegt: “We zullen niet komen waar we moeten zijn zonder ons bezig te houden met een breder landschap van actie en actoren, …”
Mocht het zo zijn dat jij hier een meer gedetailleerde kijk op hebt, dan hoor/horen ik/wij dat graag.
LikeLike
Arthur,
“Zo’n wet is een grijs gebied; het is meer dan alleen een (loze) belofte of uitgesproken doel, het is een wettelijk bindende afspraak, waar de overheid verantwoordelijk voor kan worden gehouden als ze het niet halen. Is dat dan een ‘belofte’, of noem je dat ‘beleid’ ..?”
Het is m.i. juridisch gezien niet een grijs gebied, het is immers een wettelijk bindende afspraak die indien niet nagekomen als ‘falend beleid’ en ‘gevaarzetting door de overheid’ gekwalificeerd kan/moet worden.
Mij lijkt dat het voor de ontwerpers van scenario’s en modellering-strategie ondoenlijk is om met dergelijke bestuursrechtelijke kwesties rekening te houden. En als ze het wel doen leidt dat m.i. vooral tot verbreding van onzekerheidsmarges. Of zie ik dat niet goed?
Persoonlijk ben ik van mening dat klimatologische scenario ontwerpers zich verre moeten houden van ‘seepage’ van politieke en economische fantasie/voornemens in hun analyses. Wellicht ben ik out of joint maar mij lijkt het adagio ook voor klimatologen ‘schoenmaker blijf bij je leest’. Fysicfa.
LikeLike
Goff,
Natuurwetenschappelijke klimaatonderzoekers maken en gebruiken fysische modellen. Beleidsonderzoekers gebruiken de resultaten daarvan dan weer om het beleid te analyseren. Daar lijkt me in principe niks mis mee: allemaal schoenmakers die bij hun eigen leest blijven. En het is wel degelijk belangrijk om in beeld te brengen in hoeverre beleidsplannen wel of niet voldoen om doelstellingen te halen. Zelfs als zulke inschattingen een behoorlijke onzekerheid hebben.
Als alle voorgenomen plannen onvoldoende zijn om de afgesproken doelen te halen, dan zal iemand dat moeten constateren. Ook juridisch is dat van groot belang. In lopende rechtszaken draait het voor een belangrijk deel om de vraag: wie wist wat op welk moment?
LikeLike
Jaap,
Ik denk niet dat een meer gedetailleerde blik kan bieden… Ik ben namelijk geen klimaat beleid onderzoeker (mijn onderzoek richt zich op klimaat fysica en dynamica). Ik blog wel over klimaatbeleid maar kan niet pretenderen dat dat mijn (wetenschappelijke) expertise is; dus de bronnen van CarbonBrief zijn ongetwijfeld meer geinformeerd.
Eerlijk, ik heb er ook weinig vertrouwen in dat we de Parijsdoelen gaan halen. Ik ben in ieder geval niet optimistisch. Ik put wat hoop uit sociale kantelpunten; de mogelijkheid dat bepaalde klimaatactie en beleid etc toch sneller gaan dan we denken, doordat er in de samenleving bepaalde kantelpunten worden bereikt. Er zijn wel aanwijzingen dat die kantelpunten bestaan, maar er is weinig onderzoek naar gedaan, en wordt dus niet in future projections meegenomen. Verder haal ik hoop uit mijn activisme. Met mensen de straat op gaan, of het gesprek over klimaatactie aangaan met collega’s en vrienden, daar haal ik wel hoop uit. Maar optimisme, dat niet echt …
LikeGeliked door 1 persoon
en Goff,
Ik sluit me aan bij Hans. De rapporten waar ik in de blog naar verwijs (World Energy Outlook, Production Gap report & State of Climate Action) zijn niet door (enkel) klimatologen geschreven. Het State of Climate Action rapport is door een groot team met verschillende expertises geschreven (oa van Climate Action Tracker, New Climate Institute, Climate Analytics, World Resources Institute). Daar zullen ongetwijfeld experts bij zitten die veel van (klimaat)beleid af weten, en misschien weer niet van klimatologie.
Overigens ook goed om te benoemen dat ik in feite een beetje gis over het verschil tussen de IEA en Climate Action Tracker opwarming projecties op basis van beloftes. Ik denk dat het verschil in hoe je beloftes en beleid onderscheid wel een deel van het verschil in de temperatuur projecties kan betekenen. Of toch de model versie. Of hoe vaak ze het model hebben gerund. Of …. Het antwoord is vast uit te zoeken. Ik heb Climate Action Tracker gemaild of zij misschien weten wat het verschil zou kunnen veroorzaken.
LikeLike
Hans, Arthur
dank voor de toelichting. Ben wel benieuwd naar een evt. reactie van Climate Action Tracker op Arthurs vraag aan hun.
LikeLike
Arthur zegt: “Ik put wat hoop uit sociale kantelpunten; de mogelijkheid dat bepaalde klimaatactie en beleid etc toch sneller gaan dan we denken, doordat er in de samenleving bepaalde kantelpunten worden bereikt”.
Arthur, ik kan me voorstellen dat je hoop wilt zien.
Hans, je zegt: “allemaal schoenmakers die bij hun eigen leest blijven.” Betrekking hebbend op de twee terreinen: fysisch en beleid.
Goff, je hebt het over: fantasie/voornemens in hun analyses. En ook over schoenmakers die bij hun leest dienen te blijven’.
Ik wil wat dit betreft een problematische kant benoemen die we niet uit de weg kunnen gaan. De werkelijkheid zelf confronteert ons er namelijk mee. (Dit is overigens min of meer hetzelfde punt wat ook in ‘open discussie 2023’ wordt besproken.)
Dit heeft betrekking op: wie is deskundig (lees: wie kan bij zijn leest blijven) wanneer hij aannemelijkheid wenst op het gebied van socio-ontwikkelingen en socio-tipping points in relatie tot de klima-eco-ontwikkelingen en tipping-poits in de HUIDIGE ongekende ontwikkelingen?
De wereld maakt iets mee wat ongekend is en nadert onbekend terrein. Dit relateert en relativeert in ieder geval drie dingen:
– een beroep doen op autoriteit daar waar het gaat om mondiaal-existentiële zaken (er is wat dat betreft geen eerde schoenmaker er is geen vergelijkbare leest)
– aanwijzingen uit het verleden zonder meer doortrekken naar de toekomst
– de uitstekend wetenschappelijke benaderingen op fysisch en biotisch terrein (met alle knappe statistische methoden erbij) zonder meer doorvoeren op socio-terrein. Dat zou sciëntisme zijn.
LikeLike
Jaap,
terechte opmerkingen.
Wat betreft ‘bij de leest blijven’ lijkt het me voor klimatologen niet zo moeilijk. Relevante structuurelementen/compartimenten van het globale klimaatsysteem zijn te observeren, te meten, te vergelijken met hun toestand 30 jaar, 300 jaar 30.000 jaar geleden etc. De bevindingen zijn duidelijk: het warmt historisch snel globaal op, dat komt vooral door disruptie van de millennia stabiele koolstofcyclus, de structuurelementen verschuiven in rap tempo, en nog zo een en ander. En uiteraard dat het voor de wereldbevolking (flora, fauna en homo sapiens) riskant/gevaarlijk is. Allemaal gedegen handwerk van de klimatologische beroepsgroep.
Mijns inziens komt dat gedegen handwerk in gedrang als van de klimatologische werkgemeenschap gevraagd wordt naar toekomstige klimatologische ontwikkelingen te kijken middels als/dan-scenario’s. En zeker als in die scenario’s beleidskwesties meegewogen moeten worden. Artur zei al dat hij weliswaar over beleidkwesties blogt maar dat het zijn klimatologisch métier is.
Full disclosure: mijn irritatie/ongemak bij deze thematiek is dat de klimatologische info al decennialang méér dan voldoende reden voor beleidmakers was om aan hun bellen te trekken. Vergeefs. En nu draven klimatologen braaf op om mee te werken aan de luidsterkte van de diverse (lees: scenario’s) bellen. Jakkes.
LikeLike
Goff,
Je duidt precies op die problematische psycho-socio-kant. Je kan behalve ‘irritatie/ongemak’ en ‘jakkes’ er ook vragen bij stellen: wat is nou de ‘logica’ dat dit gebeurt? Wat zegt dat over hoe de mens kennelijk in elkaar steekt (condition humaine)? En wat zegt dat mogelijk over de toekomst?
LikeLike
Dat “aanwijzingen uit het verleden zonder meer doortrekken naar de toekomst” raakt overigens best wel mijn onderzoeksveld. Ik doe onderzoek naar de dynamica van het klimaat in periodes in het verre verleden (vooral het Plioceen, +-3 miljoen jaar terug). Ik houd me daarbinnen ook bezig met de vraag in hoeverre klimaten in het verleden (of processen daarin) analoog kunnen zijn aan klimaat toestanden en processen in de toekomst. Dat is met collega’s af en toe ook een beetje een semantische discussie, want je kunt wiskundig gezien een analogie definieren, maar analogie heeft ook een meer filosofisch / epistemische betekenis, en die twee zijn niet per se hetzelfde..
LikeGeliked door 1 persoon
Overigens, Goff, hetgeen dat jou lijkt te irriteren, is (als ik het goed begrijp) voor mij misschien juist mijn motivatie om -als wetenschapper- activistisch te zijn. In elk geval het feit dat decennialang wetenschap beoefenen en dat proberen te communiceren naar beleidsmakers niet tot voldoende beleidsveranderingen heeft geleid. Moeten we dan misschien ook andere methodes – zoals demonstraties – gebruiken om de ernst en urgentie van de situatie door te laten dringen? Ik vind dat ondertussen wel geoorloofd. Ik begrijp dat sommige wetenschappers dat niet zien zitten, omdat je zogenaamd neutraal zou moeten zijn. Maar als ‘neutraal zijn’ betekent dat ik geen waardeoordeel aan de leefbaarheid van de aarde mag plakken, wat moet ik dan wel zijn? Een robot? Of staan wij als wetenschappers niet in dienst van de maatschappij?
Enfin, nu dwaal ik misschien een beetje af. Ik weet niet of we het kunnen veroorloven om hele harde grenzen te stellen aan wanneer je ‘expert genoeg’ bent om over bepaalde zaken mee te praten (bijvoorbeeld: klimatoloog over klimaatbeleid). Aan de andere kant ligt daar wel een risico dat mensen die af en toe wat googlen op hun zolderkamer zich ook als ‘expert’ kunnen opwerpen (ik denk dat aan een Maurice de Hond in covid tijden…). Dat lijkt me óók niet wenselijk. Lastig, lastig
LikeGeliked door 1 persoon
Arthur, die dynamica, die fysische lijnen doortrekken naar de toekomst, dat lijkt me niet het punt te zijn. “… de vraag in hoeverre klimaten in het verleden (of processen daarin) analoog kunnen zijn aan klimaat toestanden en processen in de toekomst” blijft nog steeds binnen het fysische gebeuren. Toch?
Maar wat je zei was: “Ik put wat hoop uit sociale kantelpunten; de mogelijkheid dat bepaalde klimaatactie en beleid etc toch sneller gaan dan we denken, doordat er in de samenleving bepaalde kantelpunten worden bereikt. Er zijn wel aanwijzingen dat die kantelpunten bestaan, …” Mag ik hier duiden op een (wezenlijk) verschil?
Aanwijzingen dat psycho-socio-kantelpunten de andere kant op gaan dan de klima-eco-kantelpunten, of juist in dezelfde elkaar wederzijds beïnvloedende versterkende richting, dat is dan de vraag.
Deze kwestie zou ons allen te boven kunnen gaan, zou kunnen, maar we hebben en krijgen er zonder meer mee te maken.
Maar goed, ik dwaal ook richting ‘off topic’, dus ik laat het hier maar bij.
LikeLike
Arthur,
om misverstand te voorkomen: ik heb niets tegen publiek activisme van klimatologen. In tegendeel.
Mijn genoemde irritatie/ongemak betreft de ‘seepage’ van beleidstechnische factoren in klimatologische projecten zoals het opstellen van als/dan scenario’s. Dat is wat ik bedoelde met “in het gedrang komen van het gedegen handwerk van de klimatologische werkgemeenschap.” Maar wellicht loop ik achter op ontwikkelingen in de klimatologische praxis/methodologie en dat beleid als een structuurelement van het klimaatsysteem wordt geconcipieerd.
Overigens vind ik het ‘afdwalen’ (jouw woorden) interessant en informatief. Dat het afdwalen van je blog-onderwerp zou zijn bestrijd ik. Het blogstuk gaat immers over het mondiale piekmoment in de vraag naar fossiele brandstof. En om dat piekmoment te bepalen zijn klimatologen er kennelijk niet uit (consensus) hoe het structuurelement ‘beleid’ gecalculeerd zal/moet worden: op basis van beloftes of op basis van wettelijk bindende afspraken.
LikeLike
Goff, je hebt moeite met “beleidstechnische factoren in klimatologische projecten zoals het opstellen van als/dan scenario’s.” Begrijp ik dat goed?
Ik heb niet veel verstand van modellen, maar ik vermoed dat er modellen zijn waarbij je met de input kan variëren, afhankelijk van beleid. Je kan dan een model laten berekenen: ALS (de wereld, een land) zijn klimaatbeleid versnelt of vertraagt, of bau laat wat DAN het uitstooteffect en temperatuureffect zal zijn. Hetzelfde kan je denk ik doen met prognoses omtrent bevolkingsaantallen.
LikeLike
Dag Jaap en Goff,
Ik denk dat ik jullie beide niet helemaal goed begreep! Lezen is ook een kunst..
Ik denk dat ik wel op jullie beide tegelijk kan reageren. Jaap; je hebt gelijk dat we fysische kantelpunten kunnen ‘toetsen’ door naar oa meetseries en simulaties van het verleden te kijken. Met sociale kantelpunten kan dat niet, en dus is dat minder goed begrepen, en daarmee minder goed te voorspellen.
Maar er is ongetwijfeld een mogelijke uitwisselingen tussen sociale en fysische dynamica; denk aan media coverage na een zware overstromingen dat weer strenger beleid aanzwengelt waarmee de opwarming een beetje wordt beteugeld. Of veel negatieve aandacht door jarenlange protesten tegen de fossiele industrie waardoor er minder mensen willen werken en ze hun businessmodel een beetje moeten aanpassen, en de fossiele productie langzaam afschaalt… Ik noem maar wat dingen. Die interacties zijn lastig in kaart te brengen, denk ik.
In de Integrated Assessment Models (IAMs) wordt er dus wel een poging gedaan om beleid en fysica samen te brengen. Via de IAMs worden die IPCC scenario’s een beetje ontworpen; wat zou een logische en soort van waarschijnlijke route zijn die interactie tussen beleid en klimaat mee neemt ..? Goff; daar komt dus dat beleid en klimatologie wel samen. Maar klimaatwetenschappers zoals ik werken gewoon met de scenario’s hoe ze zijn aangeleverd. Ik probeer geen waarde te hechten aan een scenario an sich. Maar ik kan door middel van mijn analyses wel zeggen dat de wereld heter, extremer, en minder leefbaar wordt bij de hoge uitstoot scenario’s, vergeleken bij minder uitstoot. Daar kan ik dan wel weer een waarde aan vast hangen.
Overigens kun je dus best kritiek hebben op die scenario’s. De SSPs zijn ‘beter’ dan de oudere RCPs omdat de RCPs alleen een radiatief forcerings pad simuleren (hoeveelheid uitstoot) en de SSPs ook een socioeconomisch pad (oa demografische verschuivingen). Voor impacts maakt dat wel uit. Ik geloof dat wetenschappers momenteel ook weer bezig zijn om een nieuwe set scenario’s te ontwikkelen, voor de volgende fase van het IPCC (rappot AR7, en de model generatie CMIP7 )
LikeLike
Jaap,
“Ik heb niet veel verstand van modellen, maar ik vermoed dat er modellen zijn waarbij je met de input kan variëren, afhankelijk van beleid.”
Uiteraard wordt met de input gevarieerd in klimatologische modellen. Mijn punt was/is dat introductie van ‘beleid’ als variabele van de input fysisch irrelevant is… tenzij klimatologen beleid als structuurelement van het klimaatsysteem dat ze bestuderen incorporeren. En dat lijkt me geen goed want verwarrend idee. Dat is wat ik bedoelde met ‘schoenmaker blijf bij je leest’. Nogmaals: Arthur laat in zijn stuk over prognose van het piekmoment in de fossielvraag precies zien waar het probleem ligt: hoe definieer je ‘beleid’? Op basis van beloftes van deze en gene beleidmaker of op basis wettelijk bindende (inter)nationale afspraken. Er is voor klimatololgische modelbouwers niet uit te komen.
Over je bruggetje naar bevolkingsaantallen en Malthus zie Open Discussie
LikeLike
Goff, volgens mij zit het voor de projecties die ik in de blog behandel dus als volgt:
– klimaatbeleid of beloftes (bijv: kolencentrales dicht in 2030) dienen als *input* voor een soort energie en economie model (bijv de Global Energy and Climate model die de IEA gebruikt). De *output* daarvan is oa jaarlijkse emissies, waarmee je dus per jaar (of maand) de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer weet.
– Die emissies dienen vervolgens als *input* voor zo’n klimaat-koolstof model (bijv MAGICC die de IEA en ClimateActionTracker onder meer gebruiken). Die berekenen op basis van de uitstoot een uiteindelijke opwarming per jaar. De *output* daarvan is dus opwarming.
Daarmee kun je dus van beleidsplannen een projectie maken van de uiteindelijke opwarming. Uiteraard gebruik je modellen dus zijn er mitsen en maren. Maar is dit geval is het klimaatbeleid dus geen variable of output, maar enkel een input. Wel een input die dus jaarlijks varieert; omdat in zowel beloftes als beleidsplannen jaartallen worden genoemd.
LikeLike
Arthur,
dank voor je toelichting.
Ik begrijp eruit dat klimaatbeleid (verscil tussen beloftes en afspraken effe daargelaten) voor ieder jaar ‘input’ is en geen model-variabele. Ik begrijp er ook uit dat de input van jaar tot jaar variabel is. Goed begrepen zo? Zo ja dan heb ik te doen met de berekenaars van projecties en prognoses. De jaarlijkse variabileit van de beleid-input lijkt me een hels en interessant karwei om jaarlijkse te volgen. Het voordeel van deze methodologische opzet is natuurlijk wel dat in de tijdlijn van opeenvolgende jaren info zit die zoniet voor beleidmakers dan toch voor volgers van beleidmakers (politicolgen bij voorbeeld) relevant is.
LikeLike
Wat wil je precies van het beleid? Hoe duurzaam is het om ‘duurzame energie’ in een versneld tempo, de plaats te willen laten innemen van de fossiele energievoorziening? Minder energie gebruiken is minder uitstoot. Een beleid die daar de focus legt haalt in een exponentieel tempo sneller de doelstellingen dan een beleid die, bv. elektrische auto’s subsidieert.
LikeLike
Beste ‘Klimaatkraker’,
Minder energie gebruiken is één onderdeel van het beleid. Bijvoorbeeld door betere woningisolatie, warmtepompen (die de meeste energie uit de buitenlucht halen) en door efficiëntere processen in de industrie. Maar dit is lang niet voldoende. We zullen namelijk nog véél meer energie nodig gaan hebben, wereldwijd.
Daarom dienen ook de CO₂-emissies per eenheid energie (per kWh of Joule) sterk te gaan dalen. Deze ‘carbon intensity’ is één factor in de zogeheten Kaya-identity, die in dit blogstuk al eerder besproken is:
CO₂ staat hier voor de totale uitstoot aan CO₂. Die is niet alléén het product van de hoeveelheid energie, maar vooral ook van CO₂/energy. En deze factor breng je zeer sterk omlaag door de energie op te wekken met nucleair en hernieuwbaar, i.p.v. fossiel.
LikeLike
Bob, je zegt:
“Daarom dienen ook de CO₂-emissies per eenheid energie (per kWh of Joule) sterk te gaan dalen.” Je ziet een knop om aan te (kunnen) draaien, middels nucleair en hernieuwbaar.
“We zullen namelijk nog véél meer energie nodig gaan hebben, wereldwijd.” Die toenemende energievraag, kunnen we die ook afremmen of laten dalen?
In de formule doet ook mee: population. De nog steeds groeiende wereldbevolking: moeten we dat zonder meer zien als een gegeven? (Het staat volgens mij op geen enkele agenda van klimaatbijeenkomsten, als zijnde een knop om aan te draaien, en de paus is ziek heb ik begrepen …)
LikeLike