In haar jaarlijkse “weergoden-column” spreken Louise Fresco’s weergoden de mensheid weer eens vermanend toe. Ze verwijten ons zelfoverschatting. Het wordt tijd dat deze goden eens in de spiegel kijken. Want het is duidelijk dat zij het zicht op de mensheid – in elk geval op dat deel van mensheid dat klimaatverandering als een groot en urgent probleem beschouwt – zijn kwijtgeraakt. Fresco’s weergoden spreken die mensen niet aan op hun visie, of op hun probleemanalyse, maar op een nogal versimpelde karikatuur daarvan. De weergoden beweren dat wat vroeger weer heette, nu klimaatverandering wordt genoemd. Je zou toch wat meer basale natuurkundige kennis van weergoden mogen verwachten. IJs smelt nu eenmaal bij 0°C en die temperatuur wordt in een warmer klimaat vaker overschreden. Dat er in een warmer klimaat meer water verdampt is ook een gegeven en dat dat van invloed is op droogtes en op extreme neerslag dus ook. De invloed op orkanen zit wat ingewikkelder in elkaar, maar een effect is heel aannemelijk. Het effect van klimaatverandering op extreem weer wordt overigens ook alweer enkele decennia wetenschappelijk aangetoond via attributie-onderzoek.
De meeste kritiek van de weergoden bestaat in feite uit twee argumenten, die in verschillende varianten worden herhaald.
Het ene argument gaat over onzekerheid. De suggestie is dat klimaatonderhandelaars, en de klimaatwetenschappers die hen adviseren, geen oog zouden hebben voor allerhande onzekerheden in de wetenschap, of in de internationale politiek. Wie zich enigszins in de klimaatwetenschap heeft verdiept weet dat dat een volledig onterecht verwijt is. De suggestie dat er blind vertrouwen zou zijn in modellen, of tot dat wetenschappers zouden beweren tot op achter de komma te kunnen bepalen wat het effect van maatregelen is, komt zelfs gevaarlijk dicht in de buurt van de bekende retoriek van Amerikaanse, door de fossiele brandstofindustrie gefinancierde denktanks. De IPCC-rapporten, die een wetenschappelijk basis vormen onder de onderhandelingen, gaan uitgebreid in op onzekerheden en leemtes in kennis die er nog zijn. Die zijn er nu eenmaal altijd in de wetenschap.
Wat de weergoden van Fresco niet lijken te begrijpen is dat onzekerheden niet noodzakelijk een reden zijn om geen besluit te nemen. Politiek neemt altijd besluiten op basis van afwegingen van risico’s en kansen. Omdat we de toekomst nu eenmaal niet kennen. En er zitten altijd twee kanten aan onzekerheid: het kan meevallen, en het kan tegenvallen. Als de mogelijke gevolgen heel ernstig zijn, kan dat reden zijn om het zekere voor het onzekere te nemen. Dat is bijvoorbeeld de gedachte achter de veiligheidscriteria die we in Nederland toepassen voor onze kustverdediging. De weergoden van Fresco willen blijkbaar liever gokken op “onbekende variabelen” die altijd een rol zouden spelen. En dat zou dan reden moeten zijn om alles in te zetten op adaptatie. Dweilen en dan maar hopen dat er ergens een onbekende variabele de kraan dichtdraait, is blijkbaar de gedachte.
Het tweede argument is de suggestie dat pleiten voor klimaatmitigatie gelijk staat aan doemdenken. Niets is minder waar. De bekende Amerikaanse klimaatwetenschapper Michael E. Mann, een fervent voorstander van het slagvaardig aanpakken van broeikasgasemissies, trekt in zijn laatste boek bijvoorbeeld flink van leer tegen doemdenkers. Doemdenken is net zo verlammend als probleemontkenning. Beide staan een constructieve houding ten opzichte van oplossingen van het probleem in de weg.
Waarschijnlijk zullen de weergoden volgend jaar weer een column schrijven. Ze hebben dus een jaar de tijd om zich wat beter in de materie te verdiepen en zo wat meer nuances te vinden. Hopelijk komen ze volgend jaar dan wat beter beslagen ten ijs.
Klimaatverandering 
Dank voor deze heldere uiteenzetting. Ik las deze tenenkrommende weergoden column met afgrijzen. Die draagt op geen enkele wijze bij aan een beter begrip van de problematiek, en zou inderdaad door de vele misleidende suggesties op een website van een een fossiele lobby website niet misstaan. Een columnist heeft veel vrijheid zaken scherp te formuleren maar van een wetenschapper zou je toch mogen verwachten dat in ieder geval de basale feiten correct zijn, helaas is daar hier weinig sprake van zoals jullie goed laten zien.
LikeLike
Lijkt wel of Fresco steeds extremistischer wordt: “alleen investeren in adaptatie”. Hoe komt ze daar nu bij? En die angst voor een planeconomie. Lijkt wel of ze in een soort koude-oorlog denken is blijven hangen cq teruggevallen. Zou ze in het netwerk van Labohm zitten/terecht zijn gekomen? Wat een dieptepunt…
LikeLike
Ik had nog nooit gehoord van deze column maar ik lees de NRC zelden of nooit. Niet mijn soort krant.
LikeLike
‘Kunnen jullie ‘je eigen rol’ niet relativeren?’ is de boodschap achter die ‘weergoden’. Ik vond de column stroef lopen, alsof ze vast zat in haar eigen ironie. Ze heeft betere geschreven, oa de vroegere ‘weergoden’ en ook andere columns, maar er zitten er tussen ‘als een tang op een varken’.
Vooral als het erop lijkt dat ze haar eigen boodschap, nl adaptatie, en mitigatie is doemdenken, daarmee wil overbrengen.
Ze is schrijfster, hanteert dus bepaalde stijlfiguren.
Ze is niet echt op de hoogte van klimaatwetenschap, en zet de ene appel voor het andere konijn. Meer wetenschappers doen zo mee met dat pseudosceptische betoog, en ik vraag mij af of we zo wel verder komen.
LikeLike
Frank
“Meer wetenschappers doen zo mee…”
Effe de punten op de i want je geeft des-informatie.
Louise Fresco heeft weliswaar een academische bul maar ze is al lang is geen wetenschapper. Ze is al heel lang consulent en bestuurder. Na haar proefschrift (1986) is alles wat ze heeft gepubliceerd een resultaat van haar persoonlijke opinie en niet van wetenschappelijk onderzoek.
LikeLike
Goff,
Dat klopt niet, Fresco is na haar promotie hoogleraar geweest in Wageningen. En later in Amsterdam. In Google Scholar zijn er, naast veel opiniërende stukken, ook de nodige wetenschappelijke publicaties te vinden waar ze aan heeft meegewerkt.
En zou je alsjeblieft wat minder kwistig willen strooien met zware kwalificaties als “desinformatie”?
LikeLike
Hans
“…In Google Scholar zijn er, naast veel opiniërende stukken, ook de nodige wetenschappelijke publicaties te vinden waar ze aan heeft meegewerkt.”
Je bedoelt dat aan de publikaties van wetenschappelijk onderzoek haar naam is toegevoegd als schrijver van voorwoord en anderszins als niet-praktiserende onderzoeker. LF is bestuurder in allerlei gremia en daar is niks mis mee maar met wetenschappelijk onderzoek heeft dat niet te maken. Als jij mij aantoont dat LF recent zelf wetenschappelijk onderzoek heeft gedaan (hypothese, data verzameling, etc. de standaard procedure) trek ik mijn kwalificatie ‘desinformatie’ in die ik op mijn reactie hierboven aan Frank bezigde.
LikeLike
Ik moest onwillekeurig denken aan het boekje Het klimaatdebat als lachspiegel, van Jurgen Tiekstra. Het vertrekpunt van zijn boek is de gestelde grote onzekerheden in de klimaatwetenschap. Vervolgens is dat het fundament voor de rest van het boek.
https://www.bol.com/nl/nl/p/het-klimaatdebat-als-lachspiegel/9300000072014624/?s2a=
LikeLike
Het boekje van Tiekstra ken ik niet. Maar ik heb eens wat rondgekeken in enkele opiniestukken van hem en die vind ik niet zo sterk. Natuurlijk verschijnt er zo hier en daar wel eens een artikel dat de risico’s of gevolgen van klimaatverandering overdrijft. Over dat soort verhalen schrijven we hier ook wel eens. Maar Tiekstra suggereert dat die verhalen representatief zouden zijn voor hoe er over het klimaat wordt gedacht. Dat vind ik niet zo overtuigend.
Hij strooit ook nogal rijkelijk met zogenaamde stropoppen. Bijvoorbeeld door te beschrijven hoe “we” naar het klimaat zouden kijken en die kijk vervolgens te weerleggen of te nuanceren. Het vertrekpunt is dan nogal eens tamelijk karikaturaal, zoals de suggestie dat we CO2 als “onrein” zouden beschouwen. Dat idee ben ik in realiteit nog nooit tegengekomen.
Kortom, zo hier en daar heeft hij misschien een punt, maar de opiniestukken zijn in hun geheel wel heel erg eenzijdig. Ik weet natuurlijk niet of dat ook voor het boek geldt.
LikeLike
Je verwoordt het prima Hans.
LikeLike