Stropop, cherry-pick, ad ignorantiam: een retorisch standaardrecept

In de argumentatie van pseudosceptici komen nogal wat drogredenen voorbij. En er is een vast patroon van drie drogredenen dat heel regelmatig terugkomt. Het kan handig zijn om dat patroon te herkennen. Het patroon gaat als volgt: eerst een stropop, dan een cherry-pick en tenslotte een ad ignorantiam.

De verhalen bij de grafiekjes van Baudet volgen steeds weer dat patroon. Dat is goed te zien in de toelichting op die grafieken van de hand van Marcel Crok, die inmiddels op de site van het FvD is verschenen. Een weerlegging van onze kritiek op die grafieken is het allerminst. Het is eerder een herhaling van de onwetenschappelijke retoriek waar we op wezen. Retoriek die steeds weer als volgt is opgezet.

Stropop. Dit is een verzonnen “alarmistische” claim, die zonder bronvermelding, meer of minder expliciet wordt gepresenteerd. De suggestie is dat die claim een algemeen geaccepteerd en belangrijk onderdeel is van de wetenschappelijke kennis over de menselijke invloed op het klimaat. In werkelijkheid is het in het beste geval een van alle nuances ontdane karikatuur van wat de wetenschap zegt en in het slechtste geval een bewering die maar bar weinig met de echte wetenschap te maken heeft. Veel voorkomend voorbeeld: de verwachting van iets dat in de loop van deze eeuw zou kunnen gebeuren wordt gepresenteerd als een voorspelling die nu al waarneembaar zou moeten zijn.

Cherry-pick. Uit alle beschikbare wetenschappelijke literatuur en data wordt precies dat ene stukje gepikt dat het meest in tegenspraak is met de stropop. Alle andere beschikbare kennis en informatie wordt simpelweg genegeerd.

Ad ignorantiam. Dat de stropop niet bevestigd wordt door de cherry-pick wordt gepresenteerd als hard bewijs dat er niets aan de hand is, of als bewijs van het tegenovergestelde van de stropop. Terwijl het simpele feit dat iets niet bewezen wordt in een bepaald onderzoek natuurlijk niet automatisch betekent dat het uitgesloten kan worden. Ofwel: afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid.

De truc wordt steevast uitgehaald met onderwerpen waarover veel onzekerheid is. Omdat ze moeilijk te meten zijn, of omdat de variabiliteit groot is, of omdat het gebeurtenissen zijn die zelden voorkomen, bijvoorbeeld. De cascade van drogredenen wordt gebruikt om die onzekerheid één kant op te redeneren. Terwijl er in werkelijkheid twee kanten aan onzekerheid zitten: het kan mee- en het kan tegenvallen.

De individuele beweringen in zo’n redenering zijn op zich vaak niet onwaar, maar de conclusie die er (impliciet of expliciet) uit wordt getrokken is vaak wel misleidend en in strijd met de wetenschappelijke logica. Retorisch is het misschien handig, maar wetenschappelijk is het waardeloos.

24 Reacties op “Stropop, cherry-pick, ad ignorantiam: een retorisch standaardrecept

  1. Fred Lupker

    Met alle respect voor de samenstellers van deze zienswijze kan ik er niets mee;
    Kritiek op beleid,wetenschap is vrijwel nooit foutloos volgens deze normen.
    Het ware beter als er constructief met kritiek omgegaan zou worden.
    Ook de term pseudosceptici doet geen goed aan een evenwichtige discussie.
    Los van het onderwerp geeft het gewoon geen pas als we kritiek of critici in een hoek duwen en hun kritiek op voorhand al afschrijven door de schrijver dezes al een negatief vignet op te spelden.
    Sterker; dat is een wetenschappelijk onwaardige methode
    .
    Het argument dat er al vaak genoeg op gereageerd is en dat sommigen blijven zeuren is enerzijds begrijpelijk maar eigenlijk een non valide argument,niemand is verplicht om te reageren op kritiek die in zijn of haar ogen onzinnig is.

    De discussie rondom het klimaat wordt teveel op basis van emoties gevoerd,dat is geen goede uitvalsbasis om tot gewogen conclusies te komen.
    Het diskwalificeren van mensen die deelnemen aan de discussie is een teken van zwakte maar kan ook,nog erger, voortkomen uit een kokervisie die schadelijk is.

    Like

  2. Hans Custers

    Fred Lupker,

    Kritiek op beleid,wetenschap is vrijwel nooit foutloos volgens deze normen.

    Waar haal je dat vandaan? Dit heeft werkelijk niets te maken met wat ik in mijn blogstuk zeg, of met wat we op dit blog schrijven.

    Het ware beter als er constructief met kritiek omgegaan zou worden.

    Hoe ga je constructief om met kritiek, als die gebaseerd is op drogredenen, of op halve waarheden of hele waarheden? Volgens mij kan dat maar op een manier: die kritiek met argumenten weerleggen. Dat is wat wij hier regelmatig doen. Ik zou niet weten hoe het nog constructiever zou kunnen.

    Maar voor een constructief gesprek zijn er twee partijen nodig. Als er nooit een antwoord komt op beargumenteerde weerleggingen, wat valt er dan nog constructief te bespreken?

    niemand is verplicht om te reageren op kritiek die in zijn of haar ogen onzinnig is.

    Maar we moeten toch constructief omgaan met kritiek? Of geldt dat alleen voor ons en niet voor degenen die er andere opvattingen op na houden?

    Like

  3. Fred Lupker

    Hoi Hans

    Dank voor je reactie,

    Je geeft in je reactie eigenlijk al een beeld van hetgeen ik probeer duidelijk te maken, het komt mij een beetje over dat er een soort vijand beeld nodig is als er opmerkingen in de vorm van een mening worden geformuleerd.
    Dit is volgens mij geen aanval en zeker niet op jou.

    Nergens beweer ik dat jij ,of andere schrijvers, op dit blog een gerichte poging doet tot ondermijning van een andere mening, ik geef aan dat het methodisch omverwerpen van kritiek niet goed is, dat is mijn mening, waar komt die vandaan? Welnu uit mijzelf.Het is zeker niet persoonlijk bedoeld, indien je dat wel zo hebt gelezen biedt ik daarvoor mijn excuses aan.

    Constructief omgaan met meningen die op onkunde of halve waarheden berusten is niet makkelijk maar kan wel; simpelweg de feiten benoemen maar ook ontkrachten wat er scheef zit in de beeldvorming van een ander.
    In elk geval is het ridiculiseren van mensen of meningen geen optie.

    Als je het gevoel hebt dat je argumentatie geen effect heeft kun je dat ook gewoon benoemen lijkt me, en is het aan jou of je daar dan mee verder gaat.
    (Een discussie bevat behalve het opsommen van feiten vaak meer zaken die kunnen van heel persoonlijke aard zijn en daar ben jij niet verantwoordelijk voor, maar mocht dit het geval zijn dan werkt het diskwalificeren van mensen en meningen juist averechts..)

    Je hebt volkomen gelijk als je stelt dat dit ook van mensen met een andere opvatting mag worden verwacht,
    In mijn optiek zit daar de achilleshiel van de klimaatdiscussie;je kunt geen discussie voeren als er geen sprake is van een normaal respect tussen deelnemers en dat behoort van twee kanten te komen.

    Like

  4. Hans Custers

    Fred,

    Je begint je vorige reactie zo:

    Met alle respect voor de samenstellers van deze zienswijze kan ik er niets mee;

    En dan beweer je nu dat die reactie niet aan mij was gericht? Kijk nou eens in de spiegel. Als je zo opent, hoe kun je dan van mij verwachten dat ik denk dat de kritiek niet aan mij is gericht?

    Zeker als je tweede zin een absurde verdraaiing is van de strekking van dit stuk en je in je derde zin nadrukkelijk suggereert dat het niet constructief zou zijn. Het druipt er van af.

    Like

  5. Fred Lupker

    Wederom dank voor je reactie Hans,

    Als ik stel dat ik met een zienswijze niets kan is dat, in tegenstelling tot jouw aanname, geen uitspraak over jou.
    Het zegt precies wat ik bedoel; met deze gedachtegang kan ik niet veel in mijn werk bijvoorbeeld.

    Als ik zeg dat ik dat niet op jou richt dan is dat zo en ik bied mijn excuses aan mocht jij dat er uit afleiden, hierbij nogmaals mocht dat niet overgekomen zijn.

    Ook denk ik dat ik nergens de inhoud van jouw schrijven verdraai; ik ben het er niet mee eens ,dat is iets anders.
    UIt je reactie haal ik niet goed wat er van mij afdruipt,ik hoop dat mijn toelichting in mijn reactie voor meer duidelijkheid heeft gezorgd.

    Ik heb het genoegen al jaren voor klassen te staan waarin ik veelvuldig wordt geconfronteerd met allerlei meningen over exacte onderwerpen, dat zou eigenlijk niet moeten kunnen omdat er veelal maar een uitkomst mogelijk is.

    Toch heeft dat een meerwaarde; het leidt tot een scherper inzicht en helpt mij ook om het beter of anders aan te pakken indien de boodschap niet overkwam.
    Daarbij moet gezegd worden dat de uitkomst van een discussie niet altijd hoeft te leiden tot een gezamenlijke visie maar als nuttig product kan opleveren dat je meer inzicht krijgt in beweegredenen,achtergronden en beeldvorming.

    Like

  6. G.J. Smeets

    @Fred Lupker,
    je gepalaver heeft niets te maken met de thematiek van dit blogstuk.

    Like

  7. Fred Lupker

    Oke,
    Ik geef slechts mijn mening, jij hoeft daar niets mee te doen.

    Like

  8. G.J. Smeets

    Blijf on topic s.v.p.

    Like

  9. Fred Lupker

    G.J.Smeets.
    Als je mijn gepalaver nog eens doorleest zul je merken dat ik duidt op de wijze waarop er met kritiek omgegaan wordt en hoe dit dan ,aldus het blog, te plaatsen is in de achtergrond van pseudosceptische meningen.Het patroon.Dat is right on topic!

    Daarbij ben ik niet erg gediend van een neerbuigend toontje,ook niet van jou.
    Als je me niet begrijpt ben ik graag bereid om mijn onduidelijkheid weg te nemen.

    Like

  10. G.J. Smeets

    @Fred Lupker
    Blijf s.v.p on topic. En de topic is drogredenering.

    Like

  11. Fred Lupker

    Daar zeg je iets;
    Wat is drogredenering en wat is gemeende ,mogelijk onterechte , kritiek
    Zo beschouwd herhaal ik; right on topic..

    Like

  12. Hans Custers

    Wat is drogredenering en wat is gemeende ,mogelijk onterechte , kritiek

    Drogredenering en gemeende (onterechte) kritiek sluiten elkaar niet uit. Dit is dus een drogreden: een valse tegenstelling.

    Misschien moet je het blogstuk even lezen, Fred? Dat gaat namelijk over veel voorkomende drogredenen. En er wordt nergens in beweerd dat degenen die zulke drogredenen gebruiken ze zelf niet zien als gemeende kritiek.

    Like

  13. Eergisteren 7 februari 2019 23:00
    https://evajinek.kro-ncrv.nl/node/5194/embed
    Na het bekijken van debat over het klimaat tussen Jetten en Baudet waarin Baudet de rol van CO2 in de opwarming van de Aarde pure speculatie noemde, bekeek ik ook even het fragment met LuckyTV-maker Sander van de Pavert.
    In dat fragment blijkt Baudet zich niet te realiseren dat hij zojuist naar een creatie gekeken heeft van een tafelgenoot. Sander reageert…
    https://evajinek.kro-ncrv.nl/node/5196/embed

    Soms is humor het beste argument.

    Like

  14. Fred Lupker

    @ Hans,
    Eens Hans, in mijn optiek wordt de discussie teveel geleid door politieke standpunten te weinig door feiten
    Ik sluit me wat dat betreft volledig aan bij Lucas Bergkamp:
    (citaat):
    In de klimaatdiscussie is er gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing, waardoor besluiten voornamelijk politiek zijn. Dat vindt Lucas Bergkamp, emeritus hoogleraar internationaal milieuaansprakelijkheidsrecht.

    Ik denk dat we het niet oneens zijn over dit gegeven, mijn persoonlijke mening over het omgaan met kritiek heb ik gegeven .
    Uiteindelijk zie ik meer in het open houden van de discussie al valt dat zeker niet altijd mee,
    Dat bedoel ik geenszins verwijtend naar jou of anderen toe.

    Like

  15. Fred Lupker,

    `In de klimaatdiscussie is er gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing, waardoor besluiten voornamelijk politiek zijn. Dat vindt Lucas Bergkamp, emeritus hoogleraar internationaal milieuaansprakelijkheidsrecht.´
    (Fred Lupker)

    Volgens mij is dit geen debat plek. Voor debat ga je naar andere sites.
    Het gaat hier vooral om het delen van wetenschappelijke kennis en hier is juist geen gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing. Misschien wel bij sommige reageerders (ik) maar niet bij de schrijvers van dit blog. Voor discussie moet je bij de politiek zijn (zie mijn bovenstaande reactie). Als je nieuwsgierig bent naar wetenschappelijke info ben je hier aan het juiste adres.

    Like

  16. Ah, zo vindt Lucas Bergkamp. Deze Lucas Bergkamp:

    Openstaande vragen aan jurist Lucas Bergkamp


    Het lijkt erop dat Bergkamp toch vooral in de spiegel aan het kijken is, want wetenschappelijke onderbouwing van zijn claims zijn ver te zoeken. Nou ja, hij lijkt een bepaalde “natuurkundige van Princeton” nogal geloofwaardig te vinden. Die natuurkundige van Princeton is William Happer, die welgeteld nul wetenschappelijke publicaties heeft op het gebied van de klimaatwetenschap.

    Like

  17. Hamburg3
    februari 10, 2019 om 00:22
    “Volgens mij is dit geen debat plek. Voor debat ga je naar andere sites”
    debat

    Betekenis van debat:
    debat n nt ( pl -ten ) openbare discussie
    Er is hier ook een afdeling :open discussie,dus Fred is op de goede site.

    Like

  18. @ Hamburg3

    Bedankt voor je advies, is wat vreemd als ik hier de diverse topics bekijk maar ik trek me er ook niets van aan .

    Like

  19. Fred, je hebt gelijk. Mijn reactie kan wat mij betreft gewist worden.

    Like

  20. G.J. Smeets

    In het profiel dat de Groene Amsterdammer onlangs van ‘Klimaatverandering’ maakte (op deze site besproken d.d. 25 febr. 2019) wordt blogger Jos Hagelaars geciteerd met zijn attent en doeltreffend epistemologisch lobje:
    “Pseudosceptici blijven dezelfde drogredeneringen herhalen. Voor mensen die niet zo duurzaam zijn aangelegd recyclen ze eigenlijk best veel.’

    Zijn mede-blogger Hans Custers vraagt zich daarbij af:
    “We hebben het er onderling vaak over hoe we daarmee moeten omgaan. Willen we telkens al die beweringen weerleggen? Moet je je laten meeslepen in discussies op Twitter? Ik denk dat je beter een patroon kunt blootleggen.’

    Over dat patroon gaat bovenstaand blogstuk. Als vaste ingrediënten van dat patroon worden er drie soorten drogredenering geïdentificeerd: de stopop, de cherrypick en de ad ignoratiam. Het blogstuk eindigt met een kwalificatie van dat patroon:
    “Retorisch is het misschien handig, maar wetenschappelijk is het waardeloos.”

    Mijn collega epistemoloog Quassim Cassam (hier een interview met hem: https://www.3ammagazine.com/3am/vices-of-the-mind-fake-news-conspiracy-theories-bullshit-etc/?fbclid=IwAR1fI4-8DN-qe_LrhocZQvd-G24SWKlOd-ZSZWl_g9xcHcHVGFrHIKAWhVY ) zei er dit over: “rebut where possible, otherwise ignore.”

    Kortom, verwijzing naar bovenstaand blogstuk volstaat om persistente pseudoscepitici van repliek te dienen. Dat is wel zo efficiënt aan de lopende band van de pseudo’s.

    Like

  21. Ik moet toegeven dat ik het zeer interessant vind om dit artikel te lezen en vervolgens de eerste reactie.

    “Met alle respect voor de samenstellers van deze zienswijze kan ik er niets mee;”
    > Hiermee wordt, met alle respect natuurlijk, het artikel zonder enige onderbouwing (de rest van de reactie geeft ook geen expliciete onderbouwing) naar de prullenmand verwezen. Om niet onrespectvol over te komen is het beter om danwel dit als laatste zin te gebruiken na de inhoud van een artikel finaal weerlegd te hebben, danwel kort aan te geven waarom dit het geval is. Een uitleg als “ik kan er niets mee, omdat naar mijn idee dit artikel niet op waarheden berust.” komt ook hard over, maar het 1. Geeft een uitleg die verder uitgewerkt en onderbouwd kan worden en 2. Geeft de schrijver de mogelijkheid om tegenwerpingen in te brengen.

    “Kritiek op beleid, wetenschap is vrijwel nooit foutloos volgens deze normen.”
    > Welke normen precies? Er wordt geen enkele norm genoemd in dit artikel, het gaat over drogredeneringen, wat niet eens een feit is, het is de benoeming voor incorrecte logische redeneringen. Ik zie niet hoe kritiek op beleid en wetenschap onmogelijk wordt met deze ‘normen’, dit is zeer zeker nog mogelijk zolang deze goed onderbouwd wordt.

    “Het ware beter als er constructief met kritiek omgegaan zou worden.
    Ook de term pseudosceptici doet geen goed aan een evenwichtige discussie. Los van het onderwerp geeft het gewoon geen pas als we kritiek of critici in een hoek duwen en hun kritiek op voorhand al afschrijven door de schrijver dezes al een negatief vignet op te spelden. Sterker; dat is een wetenschappelijk onwaardige methode.”
    > Een van de belangrijkste kenmerken van drogredeneringen is dat ze aantoonbaar incorrect zijn. Er wordt inderdaad geimpliceerd dat ‘pseudosceptici’ deze redeneringen vaak gebruiken, wat inderdaad een ‘negatief vignet opspelden’ is. Het is echter op te merken dat ‘pseudosceptici’ en ‘klimaatsceptici’ geenszins een synoniem zijn of als synoniem worden bedoeld, wat in jouw antwoord wordt geimpliceert. In het artikel spreken ze ook geheel niet over klimaatsceptici, de enige referenties naar het klimaat zijn te vinden in de voorbeelden, en hun uitzettingen zijn toepasbaar voor pseudosceptici in andere vakgebieden. Critici moeten inderdaad niet in een hoek geduwd worden, wat hier ook niet gebeurd.

    “Het argument dat er al vaak genoeg op gereageerd is en dat sommigen blijven zeuren is enerzijds begrijpelijk maar eigenlijk een non valide argument,niemand is verplicht om te reageren op kritiek die in zijn of haar ogen onzinnig is.”
    > Niemand is inderdaad verplicht om te reageren om ‘onzinnige kritiek’, maar door niet te reageren lijkt het voor leken alsof degene die niet in discussie gaat geen tegenwerpingen heeft in te brengen, wat in het voordeel is van degene die onzinargumenten inbrengt. Dus, hoewel het inderdaad waar is dat in discussie gaan niet verplicht is, is het wel noodzakelijk. Bij een privégesprek is het ingaan op onzinargumenten niet nodig, maar bij een gesprek op openbare sites of op televisie betekent het niet erop ingaan dat de mensen die meekijken mogelijk een verkeerd beeld krijgen.

    “De discussie rondom het klimaat wordt teveel op basis van emoties gevoerd,dat is geen goede uitvalsbasis om tot gewogen conclusies te komen.”
    > Dit is zeker waar, maar niet relevant met betrekking tot dit artikel. Emotionaliteit in discussies is geen reden om de feiten terzijde te schuiven, het is juist een goede reden om ze erbij te halen om een objectief element toe te voegen aan de discussie. Ook, met betrekking tot dit artikel, is het nodig om mensen te onderwijzen in technieken die mensen gebruiken om het zand in andermans ogen te strooien. Met kennis van drogredeneringen kunnen de argumenten van zowel voor- als tegenstanders beter beoordeeld worden.

    “Het diskwalificeren van mensen die deelnemen aan de discussie is een teken van zwakte maar kan ook,nog erger, voortkomen uit een kokervisie die schadelijk is.”
    > Het diskwalificeren van ware sceptici is inderdaad een teken van zwakte en kokervisie, net als het diskwalificeren van goede argumenten van mensen die normaal pseudoscepticisme bedrijven. Echter, in dit artikel wordt slechts gesproken over drogredeneringen en pseudoscepticisme, welke vooral goed zijn voor het zaaien van verwarring en het versterken van pseudoscepticisme onder anderen. Door pseudoceptici serieus te nemen en ze een podium te geven zorgt men dus voor meer verwarring, en niet voor een betere discussie.

    Like

  22. Bewijs voor het klimaatsprookje zou beter zijn, i.p.v. mensen die het feit dat het bewijs ontbreekt naar voren schuiven, aan te vallen.

    Like

  23. G.J. Smeets

    Petra,
    Jezelf goed inlezen in de klimatologie zou beter zijn dan hier het sprookje vertellen dat “ontkenners worden aangevallen”.

    Like

  24. Als Petra ook maar een klein beetje open zou staan voor informatie die niet in haar ideologische plaatje past, dan had ze even op deze site rondgekeken, en een heleboel blogs gevonden waarin dat bewijs wordt aangeleverd.

    In plaats daarvan zet ze een reactie op een oude blog (hij staat niet eens meer in de lijst van meest recente berichten) dat verklaart hoe je de drogredenaties van pseudosceptici kunt herkennen. Wat is er mis, Petra? Kan je het niet hebben als je nieuwe grote held wordt ontmaskerd?

    Like

Plaats een reactie