Gebieden waar bomen kunnen groeien op een aarde met minimale menselijke activiteit
Er was gisteren nogal veel te doen over het artikel in Science, waarin werd gesuggereerd een aanzienlijk deel van de historische menselijke CO2-emissies uit de atmosfeer te halen door het planten van een biljoen bomen. Ofwel een miljard hectare bos. Zo hier en daar werd gesuggereerd dat dit de oplossing voor klimaatverandering zou zijn, en dat beperken van toekomstige emissies dus niet nodig zou zijn.
Wetenschappers constateerden al snel dat de auteurs een belangrijk aspect van de koolstofcyclus over het hoofd hadden gezien.
Het bos zou niet twee derde, maar slechts bijna een derde van de totale historische menselijke emissies vastleggen. Cumulatieve emissies bedragen tot nu toe ongeveer 640 gigaton koolstof, waarvan het bos er 200 zou opnemen. Het lijkt erop dat de auteurs van het Science artikel er geen rekening mee hebben gehouden dat ongeveer de helft van onze CO2-emisies is opgenomen door de natuur en de oceanen. Dat gebeurt via omkeerbare processen, dus als er CO2 uit de atmosfeer wordt gehaald, komt ongeveer de helft van wat er wordt verwijderd weer terug vanuit de oceanen en de biosfeer.
Nog belangrijker, als er niets zou worden gedaan om de emissies terug te dringen, zouden die in de loop van deze eeuw alleen maar blijven groeien. Die biljoen bomen leggen alleen een derde van de historische emissies vast en dus niets van de toekomstige emissies. Uiteindelijk zou dat bos dan aan het eind van deze eeuw niet zo gek veel bijdragen aan het beperken van de opwarming. Ruim onvoldoende om die onder de 1,5 of 2°C te houden.
Een beetje perspectief kan ook geen kwaad. Er zou een miljard hectare, ofwel tien miljoen vierkante kilometer, nodig zijn voor het bos. Dat is 2% van het hele aardoppervlak. Of, meer relevant want bos groeit niet op de oceaan, 7% van het totale landoppervlak. De titel van het Science artikel maakt duidelijk hoe de auteurs naar die 7% kijken: “The global tree restoration potential”. Ze pretenderen geen concreet plan te leveren voor het planten van een biljoen bomen, maar kijken naar het potentieel. 7% van het landoppervlak is geschikt voor het aanplanten van bos. Op dit moment. Want ze wijzen er ook op dat het potentieel af zal nemen als het klimaat verder opwarmt.
Maar stel dat we het toch zouden doen en dat we er 30 jaar voor uit zouden trekken. Dan zou er vanaf nu elke dag 900 vierkante kilometer bos aangeplant moeten worden. Ongeveer twee derde van het oppervlak van de provincie Utrecht. Elke dag. Geen idee wat dat kost, maar het lijkt me een flink bedrag. Waarschijnlijk zouden sommigen die dit plan graag als wonderoplossing omarmen heel snel van mening veranderen als ze het prijskaartje zouden zien.
Het Science artikel illustreert vooral hoe enorm onze CO2-emissies zijn. En het toont aan dat het onmogelijk is om al die emissies te compenseren via bosaanplant. Zelfs als we alles op alles zouden zetten en overal waar dat mogelijk is bomen planten, is dat nog niet voldoende.
Waarmee ook weer niet gezegd is dat het planten van bos een slecht idee is. Dat is het zeker niet. Bos kan erosie tegen gaan, het kan productiehout leveren, gunstig zijn voor de biodiversiteit en de hydrologische cyclus, om maar wat voordelen te noemen. En het vastleggen van koolstof helpt natuurlijk ook. Maar een wonderoplossing is het niet. En een makkelijk te realiseren oplossing is het net zo min. We leven immers nog steeds in een wereld waarin er vooral veel bos verdwijnt, ondanks dat wetenschappers al jaren op de nadelen daarvan wijzen.
Klimaatverandering 
Nog iets over de kosten. In het nieuwsbericht hierover van Science noemt Tom Crowther, een van de auteurs van het artikel, een bedrag van 30 dollarcent per boom, of 300 miljard dollar in totaal.
Dat zou inhouden dat je voor 300 dollar een hectare bos aan zou kunnen leggen. Dat lijkt mij erg onwaarschijnlijk. Maar ik moet wel bekennen dat ik nog nooit ergens een hectare bos heb gekocht, dus ik zou niet weten wat een realistisch bedrag zou zijn.
LikeLike
Dag Hans,
Zie ook: https://www.sciencemag.org/news/2019/07/adding-1-billion-hectares-forest-could-help-check-global-warming
Het is natuurlijk een fantastisch verhaal, want de landen zijn in feite niet bereid tot zo’n bosaanplant en tot zulke investeringen. Als theoretische mogelijkheid heeft het toch wel een belang, denk ik. Het grootste euvel daarvan is echter dat ze het, althans in deze berichten niet duidelijk maken hoe en hoeveel van de opgenomen CO2 ook werkelijk in de bodem wordt vastgelegd door vervening. Er gaat in natuurlijke processen altijd een groot deel van de CO2 in het hout, de takjes en bladeren weer terug naar de atmosfeer door de activiteit van organismen als bacteriën en insecten. Van belang is dat de stofwisseling van deze afbrekende organismen in de tropen het hele jaar door veel actiever is dan in gebieden met een gematigd klimaat, waardoor het conserveren van het CO2 in de bodem in de tropen moeilijker is. Mensen kunnen die vervening wel bevorderen en dat zou dan ook onderwerp van studie moeten zijn, want de gewone natuurlijke evenwichten leiden niet gemakkelijk tot aanzienlijke CO2 opname.
In principe leidt de opname van de CO2 uit de atmosfeer nu niet tot verplaatsing van CO2, afkomstig uit emissies uit het verleden, vanuit de oceanen naar de atmosfeer, vanwege de nog steeds stijgende CO2 concentraties in de atmosfeer door de emissies, ook als al deze bomen geplant zouden worden.
Niettemin is dit idee en bosaanplant, met CO2 conservering in de bodem, in het algemeen van groot belang voor de toekomst. Vanwege het probleem dat bij een volledige duurzame (CO2 neutraal) energie productie in de toekomst de CO2 in de atmosfeer vanwege de natuurlijke evenwichten voor zeer lange tijd erg hoog blijft, waardoor de opwarming nog enkele eeuwen doorgaat en waardoor het pool ijs nog duizenden jaren blijft smelten, zodat de zeespiegel uiteindelijk tientallen meters kan gaan stijgen. Dat is alleen te stoppen als je iets hebt om de CO2 actief uit de atmosfeer te halen. Dat moeten we nu dus al gaan ontwikkelen.
LikeLike
Willem,
Volgens mij is het je al eens eerder uitgelegd, in een andere context, maar het gaat hier helemaal niet om het vastleggen van koolstof in de bodem. En al helemaal niet om vervening. Het gaat om hoeveel koolstof er wordt vastgelegd in het levende ecosysteem van een bos. Het simpele feit is dat er in een boom een hele hoop koolstof zit. Die die boom bij het groeien uit de atmosfeer heeft gehaald. Uiteindelijk zal een bos, als het ecosysteem in evenwicht is, geen CO2 meer opnemen, maar voor het zover is wordt er wel veel koolstof opgeslagen. Dat is het onderwerp van dit verhaal.
LikeLike
Wederom een lekker verhelderend blog. Wat ik mis in het artikel (althans wat ik in diverse media erover gelezen heb) is dat je bos niet aan hóeft te planten. De natuur kan dat prima zelf. Je moet het alleen niet omhakken, The billion dollar question is hoe je dat voorkomt. Daar zijn we niet goed in. De recente geluiden uit de Amazone zijn iig niet hoopgevend.
Daarnaast sla ik als econoom aan op de genoemde dertig dollarcent per boom. Zitten daar wel de kosten van de grond in? Want daar kun je verder niet zo heel erg veel meer mee als er eenmaal bos op staat dan doorheen wandelen. Bosbouw vindt nu al plaats en de vraag naar haar producten wordt niet ineens veel hoger als je bos bij plant. Anyway, bosgrond kost in NL pak ‘m beet vijf (?) Euro, dus vijftigduizend Euro per hectare. Natuurlijk is het in veel gebieden veel lager, maar 300 dollar per hectare (inclusief plantjes, zetters en mensen die voorkomen dat de reeën de stekjes opeten) steekt daar schril bij af.
LikeLike
Hans,
Om het CO2 in de atmosfeer te doen afnemen is het niet voldoende om die CO2 in levende materie op te slaan, omdat de organismen de CO2 immers ook weer voor een belangrijk deel weer in de atmosfeer terug brengen. Als je hiermee geen rekening houdt in je studie ben je erg onvolledig en verwarrend bezig.
LikeLike
Willem,
Het is echt niet zo moeilijk te begrijpen. Een hectare bos bevat veel meer biomassa dan bijvoorbeeld een hectare grasland. Dus als je van een hectare grasland een hectare bos zou maken wordt daar extra koolstof opgeslagen. Die opname van koolstof stopt als het bos volgroeid is.
Er wordt in het Science artikel dan ook helemaal niet beweerd dat bos permanent koolstof op blijft nemen. Integendeel, ze maken juist duidelijk dat er een plafond zit aan wat er opgenomen kan worden: 200 GtC.
LikeLike
Hans, is het echt zo dat een volgroeid bos netto geen koolstof meer opneemt? Ik kan me voorstellen dat de humuslaag nog steeds koolstof opslaat.
LikeLike
Michel,
Vuistregel lijkt me dat een volgroeid ecosysteem (het gaat dus om meer dan alleen volgroeide bomen) in evenwicht is. Er gaat evenveel koolstof in dan er uit komt. Dat zal niet altijd helemaal zo zijn en er kan dus in bepaalde gevallen wel wat koolstof accumuleren in de bodem. Maar de snelheid waarmee dat gebeurt is veel lager dan de snelheid waarmee een onvolgroeid bos koolstof opneemt.
Als je ook nog rekening houdt met de effecten van het veranderende klimaat en CO2-fertilisatie wordt het nog een stuk gecompliceerder, overigens.
LikeLike
Hans,
Wat er fysisch gebeurt is dat er ook tijdens de groeifase in het bos steeds CO2 wordt opgenomen en ook (minder) weer wordt afgegeven aan de atmosfeer. Je kan dan zeggen aan het gewicht van de bomen aan het eind van de groeitijd wordt bepaald hoeveel C er in de groeitijd in totaal is opgenomen en dat is dan 200 gigaton koolstof. Je bent dan echter niet eerlijk over wat er dan verder met die koolstof in de bomen gebeurt. Tenzij je alle bomen onmiddellijk na de kap diep onder de grond stopt, zal er in alle situaties een flink deel van die 200 gigaton C weer terug naar de atmosfeer gaan. Dit mag door de onderzoekers niet onvermeld blijven.
Als de onderzoekers hierover gaan praten komen ze uit bij conservering in de bodem en vervening. Ook wat de mensen uiteindelijk doen met afvalhout is dan van belang.
LikeLike
Willem,
Niemand beweert dat je dat volgroeide bos zou moeten kappen. Je reageert op beweringen die helemaal niet worden gedaan in mijn blogstuk of het Science-artikel.
LikeLike
De getallen zullen verschillend bekeken worden
Maar een nieuw groter bos aanplanten zal altijd een tegenwicht geven.
Ik lees het vooral als een optimistische kijk naar de levensgrote problemen waar wij nu mee te maken hebben.
Vriendelijke groet,
LikeLike
Hans,
Ik beweer toch niet dat je de bomen moet kappen, alleen dat kappen en diep onder de grond stoppen de enige mogelijk is om (bijna) alle koolstof uit de bomen te conserveren, of om te voorkomen dat de deze CO2 weer terug in de atmosfeer komt. Dat is uiteraard geen praktisch plan. Daardoor is het onvermijdelijk dat een groot deel van die 200 GtC weer terug in de atmosfeer komt en dat moeten ze vermelden, want het is direct verbonden met wat ze beweren.
Hoe dan ook ik vind het toch een positieve studie, gezien het grote belang voor de toekomst. Immers de vraag: Hoe halen wij straks (of nu al) die CO2 weer uit de atmosfeer is zeer belangrijk.
LikeLike
Willem,
Zolang dat volgroeide bos er staat zit daar koolstof in opgeslagen. Je hoeft het niet te kappen en het lost ook niet ineens zomaar weer op in de atmosfeer. Zo simpel is het. En nu ben ik er wel klaar mee.
LikeLike
Hans, Michel
het bedrag van 30 dollarcent per boom is de inkoop prijs van 1 plantje.
Ik ben ervaringsdeskundige. Met alle toeters en bellen eromheen schat ik dat je dat bedrag mag vertienvoudigen. Toeters en bellen zijn onder meer: grondprijs, leges, arbeid, machines en brandstof, handmatig onderhoud en bescherming van de aanplant, irrigatie systematiek, periodiek onderhoud en bescherming van de volgroeiiing, brandverzekering, proceskosten bij verandering van lokaal of regionaal bestemmingsplan.
En dan reken ik de kosten van slapeloze nachten door al die toeters en bellen maar niet mee.
30 dollarcent per boom is een kantoorfantoom.
LikeLike
Als je een stuk grond lang genoeg laat braak liggen, ontstaat er vanzelf een bos. Je moet het alleen niet omhakken.
LikeLike
Pieter,
Ik denk dat dat wel klopt. Maar ik vermoed dat je op veel plekken wel heel lang moet wachten tot je een bos hebt dat die naam een beetje waardig is.
LikeLike
Wat een negatieve invalshoek dit keer jongens! Ik verbaas me over de blikvernauwing: klimaat = €; klimaat = CO2, bomen = CO2; kosten = kosten in Nederland en nog een paar meer. Ik had vrijdag nét mijn verhaaltje voor de vaak klaarstaan toen het bericht uit Science me bereikte. Het kwam net iets te laat. https://tomovervanalles.wordpress.com/2019/07/06/klimaatakkoord-en-watercyclus/
LikeLike
Bomen planten is een perfect idee dat zeker bijdraagt aan het klimaat. Of het genoeg is? Nee, maar elke bijdrage is mooi. Die 30 cent? In mijn tuin staan een aantal kastanjes, beuken en eiken. Elk jaar kan ik meer dan honderd (!) stevige stekken uitdelen aan wie ze wil hebben. Die groeien vanzelf (gratis) uit de gevallen eikels, beukennootjes en kastanjes. Dus als je gewoon een flink stuk land met rust laat, dan staat er over tien jaar een bos op (zo zijn de Oostvaardersplassen ook ontstaan). Het gaat pas mis als mensen zich er mee bemoeien (‘onderhoud’, noemen ze dat). Nergens voor nodig, dat doet de natuur zelf heel goed.
Het echte probleem is dat we niets te vertellen hebben. Wij kunnen niet zorgen dat ze in Brazilië en Afrika stoppen met houtkap (in Nederland lukt niet eens). Wij kunnen niet voorkomen dat er deze week weer miljoenen mensen op Schiphol staan om voor hun vakantie meer tonnen CO2 uit te stoten dan alle huishoudens bij elkaar. Laten we ophouden met net doen alsof.
LikeLike
Hierboven lees ik een aantal keren de misvatting:
– “Dus als je gewoon een flink stuk land met rust laat, dan staat er over tien jaar een bos op.”
Dat is onjuist. Het geldt soms wel, maar lang niet in alle klimaatzones. Er zijn veel gebieden op Aarde waar de natuurlijke vegetatie geen bos is maar bijvoorbeeld tundra of grasland (zoals de prairies van Mongolië en Noord-Amerika). Dat hangt samen met de beschikbaarheid van water en in hoeverre het verspreid over de seizoenen valt, de ondergrond (zand vs. klei etc.), de hoogte en weersomstandigheden zoals temperatuur, wind en sneeuwbedekking.
In de studie waar het hier over gaat, wordt er nadrukkelijk aangenomen dat:
1. ook land dat ‘van nature’ andere vegetatie kent, veranderd wordt in bos;
2. de mens actief de watervoorziening gaat regelen, bomen gaat planten en het bos ook gaat beheren.
Als dit beheer achterwege blijft krijg je geen bos met een hoge dichtheid maar dikwijls grasland met struiken en wat verspreide bomen: een aanzienlijk geringere ‘carbon sink’ dan het bos waar het in deze studie over gaat.
LikeGeliked door 1 persoon
Alle kleine beetjes helpen. Maar er is een mix van maatregelen nodig. Herbebossing waar dat nuttig en mogelijk is (Nederland),reductie van emissies, meer renewables (inclusief biomassa uit de nieuwe bossen). Energie besparing (daar is nog heel veel te bereiken). Bos is ook mooi e nuttig als doel op zich.
LikeLike
Een ander misverstand is het idee dat in Europa en Nederland de hoeveelheid bos af zou nemen.
Het tegendeel is waar: vanaf ca. 1900 is er in Europa grootschalig aan (her)bebossing gedaan. Dat is actief beleid van de overheid en daarnaast een lucratieve economische sector: er is immers veel vraag naar hout en houtproducten. Dat is een ‘economic incentive’ voor het aanplanten en beheren van bos.
De (her-)bebossingsprogramma’s van de jaren 1910 en 1920 en na WO II hebben ertoe geleid dat de hoeveelheid bos in Europa aanzienlijk is toegenomen ook in de jaren 1990 en na 2000. Bekijk daartoe deze animatie uit de studie van Fuchs et al. 2015 (Wageningen).
Je ziet dat er veel grasland en ‘cropland’ is vervangen door bos. Even aanklikken voor een grotere weergave:
Wereldwijd neemt de hoeveelheid bos nog steeds af (hoewel in een trager tempo dan bijvoorbeeld in de eerste decennia na WO II). Dat verlies aan bos vindt voornamelijk in (sub)tropische gebieden plaats, zoals in Indonesië en in Midden- en Zuid-Amerika.
Nog een intuïtieve aanname die dikwijls niet opgaat, is dat ‘urbanisatie’ (verstedelijking) persé slecht zou zijn voor bos en voor natuurherstel. Dat hoeft niet altijd zo te zijn. De studie van Fuchs laat zien dat één van de oorzaken van de toename van bos in Europa, is: relatief minder mensen wonen op het platteland en relatief meer mensen in de stad. Daardoor is er land vrijgekomen buiten de stad (ook voormalig grasland en ‘cropland’), waar dan meer ruimte is voor bos.
LikeLike
Misschien ook aardig om te vermelden: in de Nationally Determined Contributions (NDC’s) die ieder land na het Klimaatakkoord van Parijs heeft ingediend, wordt dikwijls al ‘afforestation’ en ‘reforestation’ beloofd. De NDC’s per land staan hier:
https://www4.unfccc.int/sites/NDCStaging/Pages/All.aspx
Met name India en China doen aan (her)bebossing in hun toegezegde bijdragen aan ‘Parijs’:
“In 2009, China announced internationally that by 2020 it will […] increase the forested area by 40 million hectares and the forest stock volume by 1.3 billion cubic meters compared to the 2005 levels.”
China has nationally determined its actions by 2030 as follows: […]
• To increase the forest stock volume by around 4.5 billion cubic meters on the 2005 level.
[…]
• To vigorously enhance afforestation, promoting voluntary tree planting by all citizens, continuing the implementation of key ecological programs, including protecting natural forests, restoring forest and grassland from farmland, conducting sandification control for areas in vicinity of Beijing and Tianjin, planting shelter belt, controlling rocky desertification, conserving water and soil, strengthening forest tending and management and increasing the forest carbon sink;
• To strengthen forest disaster prevention and forest resource protection and to reduce deforestation-related emissions;”
LikeLike
Sorry Hans,
Ik wil toch nog even terugkomen met mijn betoog dat je bosaanplant vanwege CO2 sink, of met het doel onttrekking van CO2 uit de atmosfeer door opname in levende planten niet los kan zien van koolstof vastleggen in de bodem. Deze studie zegt eigenlijk in essentie: We hebben 1 biljoen bomen geplant en na ca 40 jaar zijn ze volgroeid. Voilá daar staat ons bos, het bevat 200 GtC en die koolstof hebben we uit de atmosfeer onttrokken, hoewel misschien iets minder omdat er eerst ook al wat struikjes stonden op die grond, maar dat verschil is marginaal. Het grote probleem is echter dat dit project een open einde heeft. Je moet dan immers voor altijd de grond voor dat bos beschikbaar houden en dat bos blijven beheren. Zonder beheer wordt het bos weer grasland met struikjes. Kappen om de grond vrij te maken is er helemaal niet bij. Hierdoor keert de 200 GtC weer geheel of grotendeels terug in de atmosfeer. Toekomstig generaties kunnen dus ook geen nieuwe bosaanplant doen op dit oppervlak om met bomen opnieuw CO2 uit de atmosfeer te halen, want dan moeten ze eerst het oude bos kappen en dus beginnen ze dan met CO2 in de atmosfeer te brengen. CO2 opname door bosaanplant is dus eenmalig, tenzij je ook kijkt naar wat er aan koolstof uiteindelijk definitief in de bodem terecht komt.
LikeLike
Ha Hans,
Mooie samenvatting, goed dat je hier aandacht aan besteedt, en goed gezien van die 300/600 GtC, dank. Om toch een paar misverstanden die ik veelvuldig zie opduiken even te lijf te gaan:
-Het is iets te kort door de bocht dat ze mogelijkheden zien voor ‘1 miljard hectare bos’, zoals je schrijft. Ze vinden 1,7-1,8 miljard ha bruikbaar oppervlak op gronden ‘with low human activity that are not currently used as urban or agricultural land’. Let op die formulering: er vallen toendra’s onder, maar ook bijvoorbeeld (in Nederland) boerenland waar in feite niks meer mee gebeurt, en géén zaken als moeras. Dat areaal kan 0,9 miljard ha aan ‘boomtoppen’ (canopy) herbergen, omdat bomen in verschillende klimaatzones meer of minder dicht opeen staan. Daar *bovenop* identificeren ze nog eens 1,4 miljard hectare die wel in stedelijk gebied of landbouwgebied ligt, maar die toch geschikt is voor bomenaanplant: 0,7 miljard ha bladerdek. Ze komen dus uit op 1,6 miljard ha aan aaneengesloten bladerdek, waarbij ze zelf de nadruk leggen op de 0,9 ha als ‘laaghangend fruit’.
-Die 1 miljard ha komt in feite uit IPCC SR15, als een van de te nemen maatregelen om de 1,5-gradendoelstelling te halen, nog *bovenop* zaken als mitigatie, uitbreiding kernenergie, uitbreiding biomassa-areaal en industriële CCS. Je kent de systematiek van SR15: een soort a la carte menu, en die bomen zitten in de meer realistische scenario’s (vind ik althans) waarbij we nog een tijdje vast blijven zitten op de huidige koers, RCP8.5/RCP6.0. Er is dus niemand die beweert dat die bomen ‘in plaats komen’ of ‘afleiden’ van andere maatregelen, een kaart die milieuactivisten nu spelen.
-Wel is er een kanttekening: volgens de experts die ik sprak zit Crowter met zijn 205 GtC voor 0,9 miljard ha canopy wat aan de hoge kant. Een minstens zo belangrijke kanttekening (zie mijn artikel erover in de Volkskrant, https://www.volkskrant.nl/wetenschap/onderzoek-herstel-van-bossen-is-in-theorie-genoeg-om-opwarming-van-de-aarde-te-keren~bfc9d008/) is dat de bosbouw lang niet overal ook echt mogelijk is (veel ligt bv in onherbergzaam gebied) en dat je onderhoud nodig hebt, omdat zo’n bos anders toch weer verpietert of wordt gekapt.
-Bij jullie discussie over C-opslag in bomen laten jullie de rhizosfeer wat onderbelicht. Tientallen procenten van het opgenomen koolstof kunnen daarin weglekken, door afscheiding suikers, opname door ondergrondse bacteriën, wormen etc. Een klein deel verdwijnt zelfs voorgoed uit de kringloop, door mineralisatie. De details verschillen zéér per vegetatiezone, bodemsoort en plantensoort, maar daar gaan jullie ongetwijfeld binnenkort een goed overzichtsstuk over schrijven. 😉 Bottom line is dat het niet zo simpel is van ‘koolstof in, koolstof uit’.
-Gun je me een persoonlijke reflectie? Bomenaanplant is een van die klimaatmaatregelen waar iedereen min of meer op één lijn zit. Iedereen houdt van bomen en bossen, natuurvrienden kunnen het aanklampen als redmiddel van de biodiversiteit, alterneuten experimenteren met voedingsbossen, en de meer liberaal ingestelde medemens kan de economische productiekant benadrukken. Mijn nieuwsartikel was twee dagen lang het meest opgevraagde artikel van de Volkskrant en, best uniek, ik kreeg enthousiaste mailtjes van zowel klimaatactivisten als klimaatsceptici. Alleen al om die reden denk ik dat dit een ontzettend belangrijke, hoopgevende studie is die nog lang gaat doorklinken in het beleid.
-Opgewonden raak ik van dit artikel van mijn collega George van Hal, over hightech-toepassingen van hout in oa de bouw: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/de-boom-als-basis-voor-alles-hoe-hout-het-materiaal-van-de-toekomst-kan-worden~b96560e0/. Dat is toch een ideale route van carbon storage? CO2 opslaan in hout en er bouwmateriaal van maken. Zeker nu bouwmaterialen als cement, zand en metalen onder druk komen te staan, geloof ik hier sterk in.
LikeLike
Beste Willem Schot,
Het dringt eindelijk tot je door wat Hans uitlegt, en ook wat de auteurs van deze studie, Bastin et al, heel helder aangeven?
• de extra 0,9 miljard hectare bos zou éénmalig ca. 205 gigaton koolstof aan (bruto, cumulatieve) emissies schelen.
Let wel: éénmalig. Dan zeg je: “Het grote probleem is echter dat dit project een open einde heeft. Je moet dan immers voor altijd de grond voor dat bos beschikbaar houden en dat bos blijven beheren. Zonder beheer wordt het bos weer grasland met struikjes. Kappen om de grond vrij te maken is er helemaal niet bij. Hierdoor keert de 200 GtC weer geheel of grotendeels terug in de atmosfeer.”
Kappen kan wel degelijk. Daarna dien je, in die percelen waar er gekapt is, uiteraard nieuw bos aan te planten. Dat onttrekt tijdens de groei weer koolstof aan de dampkring (een overeenkomstige hoeveelheid als wat er vrijkomt bij verbranding of wegrotten van het gekapte bos).
De auteurs van de studie geven duidelijk aan dat een dergelijke ‘global tree restoration’ eenmalig tot 205 GtC in mindering zou kunnen brengen op de ca. 640 GtC die de mens tot dusver heeft uitgestoten. Dat is bepaald aanzienlijk (maar dan bijna 1/3e i.p.v. de 2/3e die elders geclaimd is).
LikeLike
Beste Maarten Keulemans,
Ja, het korte blogstuk hierboven gaat vooral over de ‘2/3e van de totale historische menselijke emissies’ misvatting.
Je zegt: “Bij jullie discussie over C-opslag in bomen laten jullie de rhizosfeer wat onderbelicht. Tientallen procenten van het opgenomen koolstof kunnen daarin weglekken, door afscheiding suikers, opname door ondergrondse bacteriën, wormen etc. Een klein deel verdwijnt zelfs voorgoed uit de kringloop, door mineralisatie.”
Inderdaad, maar de studie van Bastin et al. in Science gaat ook niet in op zaken zoals "de rhizosfeer' en een aantal andere effecten die bij dit potentieel aan extra bos mee gaan spelen:
• Albedo-effect. Het 'donkere bos' heeft doorgaans een lagere albedo dan de lichtere ondergrond die het vervangt, zoals toendra en grasland. Daardoor daalt de reflectie van het inkomende zonlicht (de albedo) en treedt er opwarming op… dat een deel van de uitgespaarde opwarming door minder CO2 in de dampkring weer teniet doet.
Onderzoek wijst erop dat bijvoorbeeld 17% – 24% van het mondiale temperatuur-effect van extra bos (door minder CO2 in de atmosfeer) teniet gedaan kan worden door een lagere albedo:
Klik om toegang te krijgen tot 27145786.pdf
Klik om toegang te krijgen tot bg-13-6015-2016.pdf
• Evapo-transpiratie. Extra bladerdak zal meer verdamping van water veroorzaken. Dit geeft dan lokaal verkoeling, bijvoorbeeld: http://www.cern.ac.cn/manage/ewebeditor/uploadfile/200991610583167.pdf Deze latente warmte komt dan elders weer vrij door condensatie van de waterdamp.
• Vrijmaken van koolstof uit de 'soil', doordat de bodem geopend wordt door extra boomwortels: https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00883273/document
Allemaal aspecten die in Bastin et al. in Science ook niet meegenomen zijn.
LikeLike
“Een biljoen bomen doen in één klap de totale wereldwijde uitstoot over tien jaren teniet.”
In onderstaande, al wat oudere “NRC checkt”, van 10 april word duidelijk gemaakt dat een biljoen bomen ongeveer 10 jaar CO2 uitstoot kan opvangen. Jelmer Mommers gaat uit van een jaarlijkse uitstoot van ongeveer 41 miljard ton CO2 in de atmosfeer ( als je alle 8 miljoen personenauto’s in Nederland op een weegschaal zou zetten, zouden ze samen nog maar 0,01 miljard ton wegen, schrijft hij).
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/04/10/nrc-checkt-biljoen-bomen-doen-tien-jaar-uitstoot-teniet-a3956340
Uit het artikel:
“We vragen het Eric Arets, onderzoeker bosecosystemen van Wageningen UR, hoeveel koolstof een gemiddelde boom vastlegt. Zijn antwoord, na beraad met collega’s: ongeveer 120 kilo. Crowther rekent met 130 kilo koolstof per boom. Arets: „Dat lijkt dus een realistische orde van grootte, ook gezien de grote variatie wereldwijd.”
Als je Crowthers gemiddelde omrekent naar de hoeveelheid CO2 die uit de lucht wordt gehaald door een biljoen bomen kom je uit op ruwweg 490 gigaton CO2. In 2017 waren de mondiale emissies van broeikasgassen gelijk aan 51 gigaton CO2. Arets: „Je kunt dus stellen dat in een biljoen nieuw aangeplante bomen voor tien jaar aan door mensen veroorzaakte emissies vastleggen.”
Mijn vraag is dan: hoelang doet de gemiddelde boom erover om 120 kilo CO2 vast te leggen en als je er vandaag 1 biljoen van plant en ondertussen elk jaar 51 gigaton CO2 uitstoot (Jermer zat er kennelijk vele nederlandse wagenparken naast) dan is dat toch dweilen met de kraan open? Dweilen is niet nutteloos als je erger kunt voorkomen maar het heeft meer effect als je de kraan dicht draait.
LikeLike
Wat hier vergeten word is, dat je hout kunt vergassen (pyrolyse). Dat zou, afhankelijk van hoe je dat doet, per 100 kilo hout, 33 kilo houtskool opleveren en 5 kilo teer. Die houtskool sla je op. Van de teer maak je olie en plastics en zo. Hebben we altijd nog nodig. Het betekend, de juiste bomen planten die snel groeien. Echter de bedragen om de grond beschikbaar te maken en bomen te planten is niet reeel. Die 7 procent grond zal waarschijnlijk nodig voor voedsel voor de groeiende wereldbevolking. Of je moet zorgen dat die bomen ook voedsel opleveren voor mens en dier. Dat kan van alles zijn, fruit, meel, groente, veevoer en zelfs plantaardige melk.
LikeLike
Rijkert Vlasblom,
Dweilen is niet nutteloos als je erger kunt voorkomen maar het heeft TOCH meer effect als je de kraan dicht draait?
LikeLike
Er hoeft niet zoveel geplant te worden. Bossen breiden zichzelf uit, al duurt dat wat langer. Als ze maar eens ophouden met het kappen van hele oerwouden. Ik denk dat dat heel belangrijk is.
En wat voor een invloed hebben die duizenden(?) satellieten in de ruimte voor een invloed op de CO2? En als alles straks op elektra (o.a. straling) moet wat voor een invloed heeft dat op de CO2? Dit is weer een andere onderwerp dan bomen, maar toch……
LikeLike
“…dus als er CO2 uit de atmosfeer wordt gehaald, komt ongeveer de helft van wat er wordt verwijderd weer terug vanuit de oceanen en de biosfeer.”
Ik blijf moeite houden met deze ‘berekening’. De biljoen zojuist aangeplante bomen nemen CO2 op, daar is iedereen het over eens. Dit nieuwe bos maakt ook deel uit van de biosfeer. Het lijkt alsof er vanuit wordt gegaan dat het nieuwe bos CO2 opslaat, maar tegelijkertijd ook weer afstaat want het CO2 ‘komt…terug vanuit de oceanen en de biosfeer’. Er wordt iets dubbel gerekend, dat klopt niet.
De bedenkingen over de albedo vind ik wat eenvoudig, wat direct. Binnen een bos is het meestal erg koel, als het er niet te vochtig is. Zet je daar een thermometer neer dan geeft die waarschijnlijk 3 tot 4 °C minder aan dan een thermometer dicht bij de bebouwd kom of op een open veld. Ik kan me voorstellen dat dit invloed heeft op de globale temperatuur
LikeLike
Marleen,
Nee, het CO2 dat vrijkomt uit de oceanen en de biosfeer wordt niet afgestaan door het nieuwe bos. Het wordt afgestaan door de oceanen en de biosfeer.
Het is, in de basis, vrij simpel. Ongeveer de helft van de menselijke CO2-emissies wordt opgenomen door oceanen en biosfeer. Tussen atmosfeer enerzijds en oceanen en biosfeer anderzijds zijn er dynamische evenwichten. Als er meer CO2 in de atmosfeer komt wordt een deel daarvan opgenomen door oceanen en biosfeer, en als er CO2 wordt onttrokken aan de atmosfeer gebeurt het omgekeerde. Zo werken dynamische evenwichten.
Wat de albedo betreft. In een bos is het koel, vanwege de schaduwwerking van het bladerdek en mogelijk ook vanwege evapotranspiratie. Dat staat los van de albedo: de hoeveelheid zonlicht die door het bladerdek wordt geabsorbeerd, of in de winter door de bodem. Dat bos een vrij laag albedo heeft is bij mijn weten onomstreden.
LikeLike
Dank voor je reactie Hans,
Het nieuwe bos maakt deel uit van de biosfeer, dat is mijn punt. Je kunt dus niet stellen dat de biosfeer CO2 afstaat en het nieuwe bos niet. Je kunt dus niet én berekenen dat het nieuwe bos CO2 opneemt én afstaat (de biosfeer staat CO2 af zeg je) zonder dat op een of andere manier om te rekenen.
Ik kan het niet omrekenen want heb daar geen know how voor.
LikeLike
Marleen,
Dat ongeveer de helft van het door het nieuwe bos opgenomen CO2 weer vrijkomt is een ruwe indicatie, geen gedetailleerde berekening. Zoals de hoeveelheid CO2 die het bos opneemt volgens het Science artikel ook een ruwe indicatie is. En natuurlijk is in dit geval de biosfeer de rest van de biosfeer en dus niet het nieuwe bos.
Het gaat dus niet om een detail-berekening, maar om de grote lijnen.
LikeLike
Beste Marleen,
Het is zoals Hans al aangeeft.
In de praktijk zal het niet zo zijn dat er plotsklaps (bruto) 205 gigaton koolstof aan de atmosfeer onttrokken wordt, als de “0.9 billion hectares” aan extra bos er zou komen.
De 900 miljoen hectare realiseren zou vele decennia (wellicht eerder enkele honderden jaren) duren. In de praktijk zou je dan geleidelijk de 205 GtC in mindering gaan brengen op de 640 GtC + de toekomstige emissies. Dat geeft iets meer tijd om onze emissies naar nul te gaan reduceren (ruwweg 20 jaar).
Het albedo-effect is regelrecht gemeten o.b.v. verschillende soorten bomen in combinatie met verschillende ondergronden. Deze studie geeft in o.a. tabel 1 een overzicht: https://www.biogeosciences.net/13/6015/2016/bg-13-6015-2016.pdf
Op basis van die ‘study plots’ is vervolgens berekend wat de lagere albedo aan extra (mondiale) opwarming met zich brengt. Een lagere albedo beïnvloedt in elk geval wél de stralingsbalans (extra warmte in het klimaatsysteem).
Lokaal (!) is het koeler onder het bladerdak zelf door extra verdamping en door schaduwwerking. Dat is een vorm van ‘adaptatie’ waar je vooral plezier van hebt indien er mensen wonen in/nabij dat extra bos. In principe denk ik dat de extra waterdamp dan elders condenseert: extra evapo-transpiratie verplaatst dan de warmte binnen de atmosfeer maar beïnvloedt niet de mondiale stralingsbalans. E.e.a. zal ik nog eens nalezen.
Per saldo blijft het een prima idee om grootschalig aan (her)bebossing te doen. Zie de combinatie van voordelen die Maarten Keulemans al aangeeft. Maar o.a. het albedo-effect kan zomaar 24% afknabbelen van de reductie aan klimaatverandering die het idee van Bastin et al. beoogt. 🙂
LikeLike
Hier een calculatie op het bierviltje voor de aanplant van een biljoen bomen. Laten we zeggen dat de gemechaniseerde aanplant van 1 plant door de bank genomen (inclusief alle bureaucratische, wettelijke en logistieke toeters en bellen er omheen) 1 seconde werktijd in beslag neemt. Dat resulteert in ruim 277 miljoen uren van gemechaniseerde aanplant. Is er een consortium internationale aannemers in de zaal die de klus oppakt en die 277 miljoen werkuren verdeelt?
1 seconde per aanplant van 1 plant is een conservatieve slag in de lucht gebaseerd op de aanname van globaal machinaal toegankelijk terrein. En gebaseerd op afwezigheid van logistieke complicaties. En gebaseerd op … etc.
1 biljoen bomen aanplanten is een idee dat de grijze cellen aan het werk zet. Niet meer en ook niet minder.
LikeLike
Nogmaals dank Hans en ook Bob, ik ben benieuwd naar wat je nog kunt vinden over evapo-transpiratie en de stralingsbalans
Beste G.J. Smeets, ik zag een mooie foto van een hond die erop getraind was om bepaalde routes te rennen over verbrande bosgronden. Hij had een halfopen zakje zaad aan zijn rug, waar de zaden langzaamaan uitgeschud werden. Je ziet dat het niet bij werk van grijze cellen hoeft te blijven.
LikeLike
Leuke foto. Stond er ook de foto naast van de miljoen mieren die met die zaadjes op de loop gaan? En van de duizend muizen die op de verbrande bosgrond niks te eten vinden behalve die zaadjes?
LikeLike
Bob,
“extra evapo-transpiratie verplaatst dan de warmte binnen de atmosfeer maar beïnvloedt niet de mondiale stralingsbalans. ”
Er komt extra waterdamp in de atmosfeer, en dat is een broeikasgas. Dus verwacht een effect op de stralingsbalans,
Nu zou je kunnen denken dat dat extra waterdamp meer wolken geeft, maar er zijn aanwijzingen dat de relatieve vochtigheid, ondanks de tot nu toe gerealiseerde opwarming, constant is gebleven. Maar dan rijst de vraag weer of dat ook geldt als je direct meer waterdamp in de lucht brengt (door bebossing), of alleen als je dat indirect doet (door opwarming krijg je meer verdamping). En het effect van bewolking op de stralingsbalans is ook weer afhankelijk van vele zaken (hoogte van de wolken, dag/nacht/zomer/winter enz)
Zoals altijd, naarmate je dieper graaft wordt het probleem groter.
LikeLike
Gerard,
evapo-transpirartie is niet hetzelfde als wolkenvorming, het is een van de factoren erin.
Overigens brengt bebossing niet *meer* waterdamp in de lucht, ook zonder bos verdampt elke neerslag, zij het in een ander tempo. Bos is een factor in de dynamiek van het globale watercircuit. Voor de stralingsbalans lijkt me veel bos of weinig bos niet relevant.
LikeLike
Goff,
Ik denk dat bos wel degelijk meer waterdamp in de lucht kan brengen. De wortels van bomen reiken dieper dan die van andere vegetatie. En dus kunnen bomen grondwater “oppompen” dat anders niet zou verdampen, maar langzaam richting een rivier of de zee zou stromen. Niet alle neerslag verdampt weer.
Ik denk dat het klopt wat Gerard zegt. Het totale klimaat-effect van bos is erg complex, zelfs als je de opname van CO2 niet meeneemt.
LikeLike
Beste G.J.,
1. Ik hoop niet dat ik de suggestie heb gewekt dat evapo-transpiratie hetzelfde is als wolkenvorming.
Evapo-transpiratie brengt extra waterdamp in de lucht (zie punt 2). Bij meer waterdamp verwacht je meer wolkenvorming (tenzij, zoals ik al schreef, de temperatuur ook omhoog gaat, zodat de relatieve vochtigheid misschien toch niet toeneemt).
2. Niet meer waterdamp door bos?
Zonder bos zal een groter deel van de neerslag wegstromen in plaats van evapo-transpiratie. Bovendien wortelen bomen dieper, zodat ook dieper grondwater voor evapo-transpiratie beschikbaar is. Ik weet niets van biologie of bossen, maar ik kan me niet voorstellen dat deze processen niet tot meer verdamping zouden leiden.
LikeLike
Hans, Gerard
effe terug naar naar de fysisch correcte opm. van Bob hierboven dat evapo-transpiratie de mondiale stralingsbalans niet beïnvloedt. Wel of geen bos is relevant voor calculatie van verdamping-snelheid van neerslag. Maar niet voor de stralingsbalans.
LikeLike
Goff,
Zelfs Bob vergist zich wel eens. Niet vaak, maar deze keer wel, denk ik.
De atmosfeer boven een bos zal lang niet altijd verzadigd zijn met waterdamp en dus kan het bos dan extra waterdamp aan de atmosfeer toevoegen. Door de diepe wortels en, als ik me niet vergis, ook nog omdat de dikke humuslaag veel water vast kan houden. Die verdamping beïnvloedt de stralingsbalans dan op 3 manieren:
– verdamping onttrekt warmte aan het oppervlak die hoog in de atmosfeer weer vrijkomt als waterdamp daar condenseert;
– versterking van het broeikaseffect;
– vorming van wolken.
En dan is er nog het effect op de albedo.
Er zijn dus opwarmende én afkoelende effecten. Wat er netto overblijft zal sterk afhangen van de locatie, vermoed ik.
LikeLike
Hans,
Je stelt “Niet alle neerslag verdampt weer.”
Jawel, alle neerslag anno 2019 verdampt, overal van de arctische cirkel tot Antarctica.
LikeLike
Goff,
Dat er (wereldwijd) evenveel water verdampt als er neerslag valt is natuurlijk waar. Maar dat zegt niet zoveel over de specifieke situatie bij een bos.
LikeLike
Beste Gerard Cats,
Op hoofdlijnen ben ik het eens met wat je hierboven zegt:
Ja, precies. Op mondiale schaal is het merkwaardig genoeg zo dat de relatieve luchtvochtigheid constant blijkt (of lijkt) te zijn. Dat is niet a-priori het geval, maar het blijkt tot dusver wel uit de waarnemingen:
– naarmate de mondiaal gemiddelde temperatuur toeneemt, is er méér waterdamp in de atmosfeer. Echter, de relatieve luchtvochtigheid blijft constant.
Bijgevolg klopt het ook wat jij aangeeft: hogere T -> grotere absolute luchtvochtigheid -> versterkende feedback door het broeikaseffect van deze extra waterdamp. Er is o.a. door prof. Isaac Held en Brian Soden veelvuldig geschreven over dit verschijnsel: een constante relatieve luchtvochtigheid (op mondiale schaal):
Held et al. 2012- Using Relative Humidity as a State Variable in Climate Feedback Analysis
Soden & Held 2005 – An Assessment of Climate Feedbacks in Coupled Ocean–Atmosphere Models
Uit de laatstgenoemde publicatie: “Water vapor is found to provide the largest positive feedback in all models and its strength is consistent with that expected from constant relative humidity changes in the water vapor mixing ratio.” In tegenstelling tot wat Hans aangeeft, denk ik dan ook niet dat lokaal extra verdamping, door meer bos, op mondiale schaal tot een verandering van deze empirische bevinding zal leiden.
Kort gezegd: het is uitsluitend T die, op mondiale schaal, de absolute hoeveelheid waterdamp in de dampkring bepaalt.
LikeLike
Bob,
Feedback van waterdamp en het (hypothetische!) effect van meer bos op de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer zijn twee totaal verschillende dingen. Je moet die niet met elkaar verwarren.
Als de wereld warmer wordt en verder blijft alles hetzelfde is het inderdaad aannemelijk, op basis van natuurwetenschappelijke logica die bevestigd wordt door waarnemingen, dat de relatieve vochtigheid min of meer hetzelfde blijft.
Maar dat zegt niets over wat er zou gebeuren in een hypothetische wereld waar een hele hoop bos wordt geplant. We hebben in dat opzicht ook niks aan waarnemingen, want in de echte wereld verdwijnt er juist nog steeds bos. Bos kan wel degelijk extra waterdamp in de atmosfeer brengen door evapotranspiratie. Want de lucht boven een bos is niet altijd verzadigd. En door de diepe wortels en de dikke humuslaag is er water beschikbaar dat er zonder het bos niet zou zijn. Het lijkt me heel aannemelijk dat bos zo extra waterdamp in de atmosfeer brengt.
LikeLike
Hallo Hans,
Niet met je eens:
1) de feedback van waterdamp is het effect waar Gerard Cats op doelt (en jij haalt het hierboven óók aan, in je reactie van 23:45: “– versterking van het broeikaseffect;”
2) het verplaatsen van warmte (latente warmte) door extra evapo-tranispiratie. Waterdamp die noodzakelijkerwijs elders weer condenseert, waarbij dezelfde warmte weer vrijkomt binnen het klimaatsysteem (mogelijk wat hoger in de troposfeer);
Ik haal deze effecten dus niet door elkaar, maar bevestig wat Gerard Cats hierboven al meldt over 1). Ik begrijp verder heus wel dat: "de lucht boven een bos is niet altijd verzadigd." Deze constante relatieve luchtvochtigheid, op mondiale schaal, is echter niet gebaseerd op Clausius-Clapeyron maar is een gevolgtrekking uit de empirische waarnemingen + de General Circulation Models.
Verder zeg je: "We hebben in dat opzicht ook niks aan waarnemingen, want in de echte wereld verdwijnt er juist nog steeds bos.” Die gevolgtrekking klopt niet: volgens jouw hypothese zou het dan immers zo moeten zijn: MINDER bos (want dat “verdwijnt”) -> minder evapo-transpiratie -> minder waterdamp -> dalende relatieve luchtvochtigheid.
De waarnemingen laten dat laatste nou juist niet zien. Vandaar de merkwaardige empirische constatering waar Gerard Cats al op doelt (en die gaat in menig opzicht tegen de intuïtie in): relatieve luchtvochtigheid is, op mondiale schaal, constant.
LikeLike
Bob,
Een versterkt broeikaseffect door meer waterdamp is niet per definitie een feedback. Je zit hier echt op een dwaalspoor. Als ik een enorme waterleiding naar het midden van een woestijn zou aanleggen en daar met sproeiers (of zo) al dat water zou laten verdampen versterkt dat daar het broeikaseffect. Maar het is helemaal geen feedback. En als ik er in plaats van sproeiers een bos neer zou zetten dat voor die verdamping zorgt is het nog steeds geen feedback.
Een feedback is het pas als die extra waterdamp in de atmosfeer komt ten gevolge van opwarming door een initiële forcering.
En ik heb nergens beweerd dat het effect van extra bos (of ontbossing) heel groot zou zijn. Dat is waarschijnlijk niet het geval. Het feedback-effect zal waarschijnlijk groter zijn.
Het blijft dus, op basis van simpele logica, best aannemelijk dat bos voor extra verdamping zorgt. Niet zo veel op mondiale schaal, mogelijk, maar lokaal zou het best een merkbaar effect kunnen hebben.
LikeLike
Hallo Hans,
We praten langs elkaar heen. Waar ik op doel is: hogere T -> meer waterdamp -> versterkt broeikaseffect. Dat is de versterkende feedback.
Het verschijnsel dat jij hier suggereert, blijkt in werkelijkheid niet te bestaan: “Als ik een enorme waterleiding naar het midden van een woestijn zou aanleggen en daar met sproeiers (of zo) al dat water zou laten verdampen versterkt dat daar het broeikaseffect.”
Nee, niet op mondiale schaal. Waarom niet? Omdat een dergelijke hypothetische actie op mondiale schaal géén effect heeft op de luchtvochtigheid. Dat is nou juist het uiterst curieuze verschijnsel waar Gerard Cats op doelt: het blijkt in de meteorologie, dat de relatieve luchtvochtigheid, op mondiale schaal, constant is ongeacht wat je uithaalt qua verdamping.
Met andere woorden: op mondiale schaal is het écht alleen de T die bepaalt hoeveel waterdamp er in de lucht zit. Extra evapo-transpiratie of een waterleiding naar het midden van een woestijn verandert er niks aan, volgens de waarnemingen en ook volgens de modellen.
Zoals ik al zei: dat is contra-intuïtief. Maar het is wat men tot dusver gevonden heeft.
PS: En nu ga ik pitten. 🙂
LikeLike
“Het verschijnsel dat jij hier suggereert, blijkt in werkelijkheid niet te bestaan”
Volgens mij blijkt dat alleen maar niet te bestaan omdat dit soort ingrepen die merkbaar effect op mondiale schaal hebben helemaal nooit zijn uitgevoerd.
“Extra evapo-transpiratie of een waterleiding naar het midden van een woestijn verandert er niks aan, volgens de waarnemingen en ook volgens de modellen.”
Nee, natuurlijk niet volgens waarnemingen. Die zijn er namelijk helemaal niet. Het is nooit gebeurd. En over welke modelexperimenten heb je het? Ik betwijfel of er ooit modelsimulaties zijn uitgevoerd waarin dit soort ingrepen (met veel extra verdamping boven land) is onderzocht.
LikeLike
Dag Bob,
‘– naarmate de mondiaal gemiddelde temperatuur toeneemt, is er méér waterdamp in de atmosfeer. Echter, de relatieve luchtvochtigheid blijft constant.’
Ik krijg dan echter de indruk dat dit komt doordat water vrijwel overal op aarde onuitputtelijk aanwezig is. Zo kan er dan door verdamping meer waterdamp in de lucht komen bij temperatuurstijging waardoor de relatieve vochtigheid constant blijft. De verdamping wordt uiteraard versterkt bij temperatuurstijging, maar deze vermindert bij een hogere relatieve vochtigheid. Daarin zit dus een feedback waardoor de verdamping steeds zorgt voor een constante relatieve vochtigheid. Dat is echter in gebieden met maar zeer beperkte verdamping, zoals woestijnen niet het geval. Daar zien we dan ook bij de aanzienlijke temperatuur verschillen tussen dag en nacht ook grote verschillen in relatieve vochtigheid. De woestijn gebieden nemen echter maar een relatief klein deel in van het totale aardoppervlak, zodat de invloed daarvan op de mondiale gemiddelden beperkt is. Bovendien is de invloed van die woestijnen constant. Ook in savanne en steppe gebieden is de verdamping beperkt en zijn er verschillen in de relatieve vochtigheid tussen dag en nacht. Als je in dergelijke gebieden bomen plant, wat hier het plan is, neemt de verdamping toe. De relatieve vochtigheid zal vooral overdag toenemen en er komt meer regen. Dat laatste is natuurlijk ook de hoop van de planters. In totaal zal de relatieve vochtigheid over de gehele aarde dan iets toenemen door het planten van bomen al dan niet met irrigatie, maar dat is toch relatief erg weinig, zelfs bij zo’n enorm groot bos.
LikeLike
In Skinner et al. 2018 wordt gesteld dat, vooral in de gebieden waar al veel bomen staan, zoals de tropen en op middel tot hoge breedtegraad, door de aanwezigheid van bomen die hun stomata sluiten als gevolg van de hitte en hoog CO2, deze hitte versterken omdat transpiratie belemmerd wordt.
Enkele citaten:
“The increase in photosynthesis and subsequent enhanced biomass production due to the non-radiative effects of higher CO2 is known as CO2 fertilization15,16. The closing of stomata and subsequent reduction in stomatal conductance and transpiration (evaporation of water from the leaf interior) due to the non-radiative effects of higher CO2 is known as CO2 physiological forcing17,18. While the magnitudes of the fertilization and physiological responses vary by plant species and under different environmental conditions, including water, light, and nutrient availability, observational and modeling evidence suggests that the two effects have opposing influences on climate”
“We find that even without consideration of the radiative effects of CO2, heat wave frequency will increase in vegetated regions as a consequence of vegetation’s direct response to rising atmospheric CO2 concentrations. Despite greater leaf area index (LAI) from higher CO2, reductions in stomatal conductance from CO2 physiological forcing reduce warm season transpiration, limiting surface evaporative cooling, thus shifting both summer mean and extreme temperatures upward.”
Zie: https://www.nature.com/articles/s41467-018-03472-w
Ik kan niet bij de referenties in het onderzoek van Bastin et al. 2019 in Science (waarover dit blogbericht gaat) en vraag me af of deze resultaten meegenomen zijn in hun publicatie.
Het lijkt erop dat het aanplanten van bomen niet altijd het gewenste effect zal hebben.
LikeLike
Ik zit nog met een vraag. Als planten het rode spectrum van licht absorberen en het blauw/groene weer terugsturen, hoe kun je dan beweren dat bossen, omdat ze donkerder zijn dan weiden bijv., zonlicht absorberen en daarmee het oppervlak opwarmen. Ze absorberen immers alleen rood en blauw licht.
Donkere, zwarte oppervlakken, zoals roet op sneeuw of asfalt, absorberen alle frequenties en dus ook infrarood en warmen daarom sterk op, maar groen?
LikeLike
Marleen,
Volgens onderzoek dat hiernaar is gedaan kan het precieze effect van bos op de albedo in verschillende situaties sterk variëren, maar is het gemiddelde effect (op wereldschaal) een lagere albedo. Daar zullen allerlei factoren in meespelen. Ik heb niet alle details paraat, maar ik kan wel wat factoren verzinnen die een rol zouden kunnen spelen:
– bos dat in de winter zijn blad verliest zal in die periode donkerder zijn dan andere soorten begroeiing;
– in koude gebieden zal een bos minder snel bedekt zijn met sneeuw dan lagere planten;
– in droge perioden kan bos mogelijk langer groen blijven dan andere begroeiing, omdat het bij het diepere grondwater kan;
– ik heb de indruk (maar weet dat niet zeker) dat het bladerdek van bomen vaak wat donkerder is dan veel andere planten.
In deze richting moet je het zoeken, denk ik.
LikeLike
Dag Marleen en Hans,
Op basis van de dagelijkse ervaring:
Onder een boom is er schaduw. De boom heeft dus zonlicht tegengehouden. Het groene deel is gereflecteerd, de andere golflengten zijn in principe geabsorbeerd. Dus bomen verlagen het albedo.
Planten zetten een klein deel van de geabsorbeerde energie om in suikers, de rest wordt dus warmte.
LikeLike
Hartelijk dank Hans en Gerard,
Gerard,
Zonlicht tegenhouden is volgens mij niet echt hetzelfde als licht absorberen; een wit scherm geeft ook schaduw, maar absorbeert vrijwel geen licht.
Eens met Hans.
Toch zou ik het mooi vinden als er wat meer naar biologische systemen gekeken werd, want met alleen fysica wordt het lastig realistische modellen te maken of beoordelingen te maken over in dit geval het albedo van bomen (zolang ze blad hebben). Intussen heb ik dit artikel gevonden, wat vrijwel uitsluitend over absorptie frequenties van chlorofyl gaat:
Uit het abstract:
“most of the near infrared radiation is unabsorbed and heat stress is greatly reduced. The incident solar radiation is too strong to be utilized for photosynthesis under the current CO2 concentration in the terrestrial environment. Therefore, the photon absorption of a whole leaf is efficiently regulated by photosynthetic pigments with low spectral absorptance in the highest irradiance waveband and through a combination of pigment density distribution and leaf anatomical structures.”
Dit geeft aan dat de warmte frequentie (IR) nauwelijks geabsorbeerd wordt. Wat dat betreft is een boom niet heel verschillend van een witte ijslaag.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5897488/
LikeLike
Marleen,
Waar baseer je de suggestie op dat er niet (of weinig) naar biologische systemen gekeken zou worden? We hebben in dit draadje inmiddels naar diverse onderzoeken verwezen die daar juist wel naar kijken. Er blijkt dus wel degelijk aandacht voor te zijn. Veranderingen van de albedo worden gewoon meegenomen in klimaatanalyses. Maar het effect van veranderingen in landgebruik daarop is relatief klein. Dat een effect vrij klein is betekent niet dat het niet is onderzocht.
Dat IR nauwelijks wordt geabsorbeerd betekent dat een boom niet bijdraagt aan het broeikaseffect. Uitgaande straling bestaat immers uit IR, en voor inkomend zonlicht is dat maar een fractie, die bovendien grotendeels geabsorbeerd wordt in de atmosfeer.
LikeLike
Hans, bedankt.
Je schrijft: “Dat IR nauwelijks wordt geabsorbeerd betekent dat een boom niet bijdraagt aan het broeikaseffect.”
Als bomen niet bijdragen aan het broeikaseffect, dan is dat toch een fantastisch gegeven? Het is alsof albedo in het geval van bomen dus geen rol speelt, want albedo bepaalt hoe warm de atmosfeer wordt. Dat wil zeggen, de regel is dat afname van albedo opwarmt.
Misschien is mijn vraag eigenlijk: warmen de frequenties van het zichtbare licht (400-700 nm) op of niet, of is dat alleen een gevolg van IR? Als het zichtbare licht niet opwarmt dan zou er toch niets aan de hand moeten zijn met het albedo van de bomen. Dan is het een leeg argument tegen de aanplant van bomen. Warmt zichtbaar licht wel op, dan is vermindering van albedo inderdaad belangrijk en moet daar rekening mee gehouden worden.
LikeLike
Marleen,
Het spijt me, maar ik kan je echt niet meer volgen. Hoezo is het een fantastisch gegeven dat bomen niet bijdragen aan het broeikaseffect omdat ze geen IR absorberen? Volgens mij heeft helemaal niemand ooit beweerd dat het anders zou zijn. En de albedo is iets totaal anders, dus je kunt op basis hiervan helemaal niet concluderen dat albedo geen rol speelt.
Het is me ondertussen wel duidelijk dat er allerlei hoofd- en bijzaken door elkaar lopen in de discussie. Dat bomen CO2 vastleggen en we een deel van onze emissies zouden kunnen compenseren met het aanplanten van bos staat niet ter discussie. Volgens mij heeft niemand in deze discussie tegen het aanplanten van bomen gepleit. Als je meent dat Bob of Gerard of ik tegen meer bos zouden zijn heb je onze argumenten verkeerd begrepen.
Waar het wel om gaat is dat het verhaal uit dat Science-artikel niet heel realistisch is. Bos aanplanten op 7% van het totale landoppervlak op aarde doe je niet zomaar even en bovendien is het klimaateffect minder groot dan in dat artikel wordt gezegd. Bos aanplanten is geen wonderoplossing, maar dat is geen reden om het niet te doen. Het kan namelijk wel degelijk bijdragen aan het beperken van klimaatverandering.
LikeLike
Hans,
Ik begreep zeker waar het blogbericht over ging, en ik vind het een duidelijk blogbericht. Mijn discussie is slechts een zijstraatje, waarin ik mij hardop afvroeg in hoeverre het argument van albedo-vermindering van een bos t.o.v. weideland geldig is.
Hartelijk dank
LikeLike
Alle beetjes helpen voor met milieu lijkt mij.
Er zijn grote temperatuursverschillen en weersomstandigheden merkbaar per dag. Het klimaat verandert, dus er moet wel wat gebeuren. Haal alle bomen weg, dan krijg je geen zuurstof meer is duidelijk, dus waarom niet simpelweg meer bomen planten!
Merk je zelf ook temperatuursverschillen op, ik wel!
Vroeger was is in de zomeravonden niet zo koud, terwijl het overdag warm is. Lijkt op temperatuursverschillen in de woestijn, waar het overdag warm is en snachts barkoud in Nederland. Overdag loop ik een tshirt en snachts is een trui nodig. Kleine verschil ten op zichte van vroeger, waar destijds een gelijkmatiger verdeling was op een dag.
Is dit het begin vraag ik me af?
Er wordt gemeten met oude maten bij, waarin geen onderscheid wordt gemaakt tussen hoogste en laagste temperatuur meting helaas is mijn constatering.
LikeLike
Beste H.
In feite warmen de nachten (iets) sneller op dan de dagen, zo blijkt uit de metingen:
https://www.sciencedaily.com/releases/2016/03/160310080530.htm
Dit heeft ook gezondheidseffecten, volgens onderzoek:
https://advances.sciencemag.org/content/3/5/e1601555.full
Er is geen sprake van dat er “gemeten wordt met oude waarden”, steeds vaker worden uurtemperaturen gebruikt en oude metingen zijn ook gecorrigeerd (gehomogeniseerd) voor ‘time-of-day’ verschillen. Zo werd er héél vroeger soms alleen om 12u gemeten, terwijl dat daarna naar 9u ’s morgens ia verschoven en dan moet je daarvoor corrigeren. Tegenwoordig zijn uurtemperaturen standaard.
LikeLike