To get to the worst cases, two things have to happen – we have to be incredibly stupid and incredibly unlucky. Dismissing plausible worst case scenarios adds to the likelihood of both. Conversely, dwelling on impossible catastrophes is a massive drain of mental energy and focus.
Bij de Bezige Bij verschijnt deze maand “De Onbewoonbare Aarde”, een vertaling van “The Uninhabitable Earth” van David Wallace-Wells. In 2017 publiceerde New York Magazine een lang artikel van Wallace-Wells met dezelfde titel. Dat artikel werd stevig bekritiseerd, ook vanuit de klimaatwetenschap. Deels ging die kritiek over de inhoud. Op een aantal punten gaf het artikel een onjuiste weergave van de wetenschap en op enkele andere punten ontbrak context, waardoor beweringen die op zich niet onwaar waren toch een verkeerde indruk van wetenschappelijke resultaten gaven. Daarnaast was er het nodige commentaar op de toonzetting van het stuk. Volgens Wallace-Wells was het bedoeld als een overzicht van worst-case scenario’s. Maar in plaats van als een verhaal over wat er in het uiterste geval zou kunnen gebeuren als werkelijk alles tegenzit, leest het meer als een aankondiging van een onafwendbaar doemscenario.
Op Climate Feedback becommentarieerden in totaal 17 wetenschappers het artikel van Wallace-Wells. Dat er inhoudelijk het nodige mis is, daar zijn ze het alle 17 wel over eens. Maar over de toonzetting verschillen de meningen flink. Dat is best een interessante constatering: de 17 klimaatwetenschappers die het – zeker in grote lijnen – eens zijn over de wetenschappelijke inhoud, hebben behoorlijk uiteenlopende ideeën over hoe je daar over zou kunnen of moeten schrijven. Het heeft ongetwijfeld te maken met hun risico-perceptie en met hoe die doorwerkt in de ideeën over hoe er over risico’s gecommuniceerd moet worden.
Of Wallace-Wells geleerd heeft van zijn fouten en in zijn boek wat zorgvuldiger omgaat met de wetenschap kan ik niet beoordelen. Ik heb geen recensies gevonden die daar duidelijkheid over geven. Wie het boek wil lezen zou ik in elk geval aanraden dat met de nodige scepsis te doen. Maar de vraag hoe accuraat het boek op details is, is niet de meest interessante kwestie om te bespreken. Veel interessanter is de vraag in hoeverre een boek met deze strekking van belang is voor het maatschappelijke en politieke debat over het klimaat.
Gavin Schmidt schrijft daarover op RealClimate en hij opent met een citaat van Stephen Schneider:
The “end of the world” or “good for you” are the two least likely among the spectrum of potential outcomes.
Dat citaat is op twee tegengestelde manieren te vertalen naar het maatschappelijk debat:
- Extreme doemscenario’s zijn bijzonder onwaarschijnlijk en vaak zelfs onwetenschappelijk; ze horen daarom niet thuis in de discussie.
- Zolang het ene uiterste – ontkennen van de risico’s van antropogene klimaatverandering – regelmatig aandacht krijgt in media en politiek, zou dat ook voor het andere uiterste moeten gelden. Zo ontstaat er geen “false balance”.
Ik voel meer voor de eerste dan voor de tweede benadering. Een extreem gepolariseerd debat, waarin vooral de uitersten aan het woord komen, lijkt me absoluut niet wenselijk. Het lijkt me beter om die ene extreme kant die zich nadrukkelijk laat horen te beantwoorden met redelijkheid en nuance. Zelfs als dat betekent dat het Overton-venster een stukje in de richting van die ene extreme kant schuift. Liever dat dan een extreem welles-nietes met als gevolg, zo vermoed ik, dat veel mensen zich helemaal van het onderwerp af zullen keren.
Dit betekent niet dat ik het onderwerp staartrisico’s helemaal taboe wil verklaren. Risico is kans maal gevolg, en dat betekent dat worst-case scenario’s met een kleine kans maar grote gevolgen significant bij kunnen dragen aan het totale risico. Daarom zijn die scenario’s wetenschappelijk interessant en maatschappelijk relevant. Kennis hierover kan inzicht geven in wat er in het verleden in het klimaat gebeurde en in wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren. En natuurlijk heeft het zin om te speuren naar signalen die op een extreem scenario zouden kunnen wijzen. Als die signalen op tijd worden opgevangen, dan is het nog mogelijk om er op te anticiperen. Wetenschappelijk onderzoek hiernaar is dus belangrijk en als er interessante ontwikkelingen zijn is er geen reden om dat niet te melden op de wetenschapspagina’s van kranten. Maar het is op dit moment vooral een academische kwestie.
In de wereld van politiek en beleid bepaalt het Akkoord van Parijs de realiteit. Op een enkele uitzondering na staat de hele wereld achter de afspraken die daar in 2015 zijn gemaakt. Maar iedereen beseft ook dat het een enorme klus zal zijn om de doelen die toen zijn gesteld ook werkelijk te halen. In die maatschappelijke realiteit doet het er niet zo veel toe of de kans op het ultieme doemscenario nu 1%, 0,01% of 0,0001% is. De urgentie van het klimaatprobleem is vastgelegd in “Parijs” en die hangt niet af van de scenario’s met kleine kans en heel grote gevolgen, maar vooral van de te verwachten gevolgen die minder extreem maar ook veel waarschijnlijker zijn.
Klimaatverandering 
@Hans,
“En natuurlijk heeft het zin om [wetenschappelijk] te speuren naar signalen die op een extreem scenario zouden kunnen wijzen. […] Maar het is op dit moment vooral een academische kwestie. […] In de maatschappelijke realiteit doet het er niet zo veel toe of de kans op het ultieme doemscenario nu 1%, 0,01% of 0,0001% is. De urgentie van het klimaatprobleem is vastgelegd in “Parijs” en die hangt niet af van de scenario’s met kleine kans en heel grote gevolgen, maar vooral van de te verwachten gevolgen die minder extreem maar ook veel waarschijnlijker zijn.”
Een paar opmerkingen.
– Of het een ‘academische kwestie’ is is de vraag. Gegeven de uitzonderlijke aard van de zaak (namelijk geen plan B voor planeet aarde) gaat het niet erom of, en zo ja in welke mate, een catastrofaal scenario waarschijnlijk is maar of zo’n scenario aantoonbaar onmogelijk is. De bewijslast ligt bij het laatste niet bij het eerste. En ik zou dat geen academische kwestie noemen maar een morele kwestie die inherent in het wetenschappelijke bedrijf zit gebakken.
– Daaruit volgt ook dat de uitvoering van ‘Parijs’ gebaat is bij het onder ogen zien van de vraag of catastrofe aangetoond onmogelijk is.
LikeLike
Goff,
“Aantoonbaar onmogelijk” bestaat niet in de wetenschap. De wetenschap kan wel laten zien dat bepaalde scenario’s meer of minder waarschijnlijk zijn.
Wat Parijs betreft is mijn stelling dat het halen van de doelstellingen hoe dan ook een enorme klus is voor de wereld. Of de kans op een doemscenario nu wat groter of kleiner is maakt voor de uitvoerbaarheid van die klus weinig of niets uit.
LikeLike
Beste Hans,
Een verdienste van het artikel van Wallace-Wells in NYT is, naar mijn mening, geweest dat het de ogen van vele lezers heeft geopend voor het feit dat klimaatverandering niet alleen gevolgen heeft voor het klimaat en voor de zeespiegel, maar ook zeker voor migratiestromen, voedselvoorziening, voedselveiligheid, het leven in de oceanen, verspreiding van ziektekiemen en nog zo wat thema’s. Dat maakt dat het debat over klimaat vandaag met meer urgentie wordt gevoerd. Of zijn worst-case dan een beetje dik aangezet was: mijn zegen heeft het.
Ik wil daaraan graag toevoegen dat de scenario’s die Wallace-Wells beschrijft, inhoudelijk ook niet heel veel anders zijn de scenario’s die naar voren komen uit de globale risico-analyse van het WEF. Zie bijvoorbeeld: http://www3.weforum.org/docs/WEF_Global_Risks_Report_2019.pdf
Kijk trouwens even haar de reacties op de blog van Gavin Schmidt die je aanhaalt. Gavin poneert dat klimaatonderzoekers niet aan zelfcensuur zouden doen; nogal wat van zijn collega-onderzoekers geven echter voorbeelden van het tegendeel. Dat maakt zijn blog er niet geloofwaardiger op.
Je schrijft in je laatste alinea dat het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 regeert. Is dat zo? Misschien moet ik je toch wijzen op de update uit 2018. Die schrijft dat we alle zeilen moeten bijzetten om onder 2C te blijven en dat we bij ongewijzigd beleid op weg zijn naar +3 tot +4C (hetgeen ook de Wereldbank lijkt te geloven). Correct me if I am wrong, maar sinds 2015 is er niets ten goede veranderd en ik zie geen enkele aanwijzing dat er ergens ter wereld maatregelen worden genomen die op enige schaal effect hebben.
Zulke maatregelen gaan er ook hiet komen. Dat maakt de kans op doem een keer of, pakweg, 50 groter dan de 0,01% die je als maximum lijkt te suggereren. Enfin. Misschien begrijp ik je laatste alinea niet helemaal en bedoel je iets heel anders te zeggen. Maar als ik zo vrij mag zijn: mensen die aan de bel trekken en daarbij hun nek uitsteken, hebben mijn sympathie.
Vriendelijke groet!
LikeLike
Hans,
inderdaad ‘aantoonbaar onmogelijk’ bestaat voor een CO2-gerelateerde opwarmingscatastrofe niet. Daarover zijn we het eens.
Ik ben het niet eens met je tweede opmerking waarmee je m.i. de consequentie van de eerste opmerking over het hoofd ziet. De uitvoerbaarheid van (de update van) ‘Parijs’ is vooral afhankelijk van de inspanningsbereidheid. En die bereidheid kan en zal toenemen als onderzoekers – en ook IPCC – duidelijk maken dat niet specifieke modelscenario’s de drijfveer voor inspanning dienen te zijn maar de mogelijkheid van catastrofe. Nogmaals we hebben risico-analytisch een uitzonderlijk geval aan de hand dat van een *totaal andere orde* is dan waar risico-analisten kennis en trackrecord van hebben. Daarmee stel ik een groot vraagteken bij je opmerking in het stuk dat “Extreme doemscenario’s niet in de discussie thuis horen.” Dat horen ze m.i. wel om de simpele reden dat het vanaf ‘Parijs’ niet meer gaat over klimaat-scenario’s maar over inspanningsbereidheid van beleidmakers. En die dienen terdege te beseffen dat er geen plan B is.
LikeGeliked door 1 persoon
Bij deze te verwachten temperatuurstijgingen van 2 à 3 graden C of nog meer gemiddeld op aarde en voor de poolgebieden buiten de gletsjers misschien wel 10 graden, zijn lokaal grote veranderingen te verwachten in de leefbaarheid. Grote gebieden, zoals Nederland verdwijnen voor goed onder water. Andere thans vruchtbare gebieden worden woestijn. Echter de aarde als geheel wordt er niet onleefbaar door. Er zullen ook gebieden beter bewoonbaar worden. Er zijn tijdens het quartair zeer veel van dit soort uiterst snelle klimaatveranderingen geweest. Over het algemeen waren er daarbij geen uitstervingsgolven van dieren en plantensoorten, maar aan het eind van de laatste ijstijd was dat wel het geval. We leven nu echter in een tijd, waarin de mensen op aarde dominant aanwezig zijn. Nu zullen de mensen deze grote klimaatverandering veroorzaken. Hierbij zullen de mensen ook anders reageren op de gevolgen van de klimaatverandering, dan destijds de natuur, planten, dieren en de prehistorische mens. Een belangrijke vraag is hoe zullen de mensen omgaan met al die plotselinge rampen en soms langdurige achteruitgang van de leefbaarheid in hun omgeving. Zullen de mensen hulpvaardig optreden, solidair de rampen en problemen bestrijden en zich volledig inzetten voor de transitie, of zullen er grote conflicten ontstaan, waarbij men naar militaire middelen grijpt. Helaas zijn de mensen, vooral in het Westen gedurende de hele twintigste eeuw wat dat betreft “incredibly stupid” geweest en gaat men daar, vooral in de VS ook nu nog mee door. Helaas geeft de oorlogvoering in de recente geschiedenis geen goed perspectief, zuiver rationeel gezien. Toch heb ik het gevoel dat de mentaliteit zal omslaan en dan men toch uiteindelijk bereid is om het individualisme en nationalisme te laten varen om zich aan te passen aan de natuur waarin wij leven.
LikeLike
Tom,
Je zegt:
“Misschien moet ik je toch wijzen op de update uit 2018. Die schrijft dat we alle zeilen moeten bijzetten om onder 2C te blijven en dat we bij ongewijzigd beleid op weg zijn naar +3 tot +4C (hetgeen ook de Wereldbank lijkt te geloven).”
Dat komt wel ongeveer overeen met wat ik bedoel te zeggen: het is hoe dan ook een enorme kluif om de “well below 2°C” van Parijs te halen. Eventuele analyses van worst-case scenario’s zullen daar niets aan veranderen.
Goff,
Dat “extreme doemscenario’s niet in de discussie thuis horen” noem ik als één van de twee uiterste consequenties die je aan het citaat van Stephen Schneider zou kunnen verbinden. Het andere uiterste zou zijn dat ze evenveel aandacht zouden moeten krijgen als de ontkenning van risico’s. Ik neig weliswaar wat meer naar het eerste dan het tweede, maar ik verklaar ze niet tot taboe in het debat. Dat zou veel te ver gaan.
LikeLike
Ik heb de Engelse versie van het boek toevallig afgelopen week gelezen. Voor zover ik zie, laat het vooral zien wat er kan gebeuren als het niet lukt de opwarming tot ruim onder de twee graden te beperken. Daarbij ligt de focus niet of nauwelijks op worst-cases met een geschatte kans van zeg minder dan 5%, maar vooral op risico’s met een geschatte kans van zeg 5-50%, bij opwarmingscenario’s van circa 3-5 graden. Voor zover ik kan beoordelen is het vrij goed gedocumenteerd, af en toe misschien een beetje slordig of snel geschreven, maar zonder dat dat veel afdoet aan de algehele strekking, nm. dat meer opwarming een significant groter risico impliceert op een meer onleefbare aarde, zonder dat die daarmee meteen volledig onleefbaar wordt.
Het enige hoofdstuk waar ik een duidelijk vraagteken bij plaats is dat over het risico op ‘economic collapse’, waar hij verwijst naar studies die op zichzelf volgens mij geen ‘collapse’ impliceren, maar vooral een aanzienlijk lagere mondiale groei dan bij geen opwarming het geval zou zijn geweest, en een aanzienlijk hogere groei bij beperkte opwarming dan bij veel opwarming. Dat sluit lokaal, en ook mondiaal, geen collapse uit, want het lijkt een grote vraag of deze economische modellen wel voldoende aansluiten op de fysische werkelijkheid. Om dat risico op collapse te onderbouwen is verwijzing naar dit type economische modellen m.i. onvoldoende, dus ondanks de matige onderbouwing kan ik ook hier de strekking in grote lijnen wel onderschrijven.
LikeLike
Over extreme scenario’s gesproken:
http://arctic-news.blogspot.com/
Ik raadpleeg deze blogspot regelmatig, maar kan slecht beoordelen of ze te alarmistisch is. Graag jullie mening.
LikeLike
Beste Hans,
Je schrijft: “Dat komt wel ongeveer overeen met wat ik bedoel te zeggen: het is hoe dan ook een enorme kluif om de “well below 2°C” van Parijs te halen. Eventuele analyses van worst-case scenario’s zullen daar niets aan veranderen.”
Inhoudelijk wil ik daar niets op afdingen. Maar door 2C, zogezegd, in het zonnetje te zetten, verdwijnen 3C en 4C in de schaduw. Zo kun je het doemscenario inderdaad “kalt-stellen” (om maar in terminologie te blijven) maar de vraag is of je daar de wereld een dienst mee bewijst.
Een paar maanden geleden las ik een publicatie (die ik, sloddervos, niet meer kan terugvinden) die betoogde dat een wereld van 1,5C boven pre-industrieel nooit heeft bestaan. Als we die grens overschrijden, dan is er geen houden meer aan en gaan we in één moeite door naar +5C en hoger. Laten zien hoe de wereld er dan uit zou zien, lijkt me best relevant. Al is het maar omdat een geprikkelde verbeelding, wie weet, nieuwe mogelijkheden ziet.
Zullen we Wallace-Wells maar gewoon de Jules Verne van onze tijd noemen?
LikeLike
“Ik raadpleeg deze blogspot [arctic-news] regelmatig, maar kan slecht beoordelen of ze te alarmistisch is. Graag jullie mening.”
Mijn mening: obv peer-reviewed wetenschappelijke worst-cases extrapoleren ze zonder peer-reviewed wetenschappelijke onderbouwing naar zeer speculatieve en extreem onwaarschijnlijke worst-case worst-cases, zoals bv 10 graden mondiale opwarming in 2021. In die zin dus zeker te alarmistisch, maar wel nuttig om de elders te weinig belichte wetenschappelijke onderbouwde worst-cases op het netvlies te krijgen/houden. Die geven op zichzelf ruim voldoende onderbouwing om de doelen van het Paris Agreement zeer serieus te nemen en een grote urgentie om die zoveel mogelijk te realiseren.
Die urgentie wordt m.i. vooral in de samenleving en politiek, maar deels waarschijnlijk ook onder klimaatwetenschappers, nog altijd onvoldoende gevoeld, zoals blijkt uit de diverse drogredenen die nog altijd vrij breed gebruikt worden om de volgens het Paris Agreement noodzakelijke mitigatiemaatregelen steeds weer uit te stellen. Om dat uitstel zo kort mogelijk te houden, is enerzijds meer maatschappelijke druk nodig om de maatregelen te nemen die nu al genomen kunnen worden, en om anderzijds nu nog globale oplossingsrichtingen in meer concrete, uitvoerbare maatregelen om te zetten.
LikeLike
Overigens besteedt Wallace-Wells in zijn 1-na-laatste hoofdstuk aandacht aan een extreme alarmist als Guy McPherson, en maakt hij duidelijk dat dit alarmisme onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd is (per definitie zou ik zeggen). Over de website van McPherson zegt Wallace-Wells:
“Thoughout, there are misleading characterizations of serious research, and links to hysterical, uncredentialed blog posts presented as references to solid science. There are simple misunderstandings of things like climate feedback loops… and endorsements of a few observations that have been proven to be bunk… But, even on this fearmongering reading list, there is enough real science to give rise to real alarm…”
Dit lijkt me ook redelijk van toepassing op de site van arctic-news.
LikeLike
“Maar door 2C, zogezegd, in het zonnetje te zetten, verdwijnen 3C en 4C in de schaduw. Zo kun je het doemscenario inderdaad ‘kalt-stellen’ “
Aldus @tomboves. In termen van wat in blogstuk Overton-venster wordt genoemd is het derhalve verstandig om dat venster op te schuiven richting het extreem ‘catastrofe’.
LikeLike
Tom en Goff,
Het is niet mijn bedoeling om 2°C in het zonnetje te zetten, of de mogelijkheid dat het meer wordt in de schaduw. Ik vind ook niet dat ik dat doe, want ik geef juist aan dat het knap lastig zal zijn om onder die 2°C te blijven.
Waar het me om gaat is dat de wereld in Parijs 2°C al heeft vastgesteld als bovengrens. Er is overeengekomen dat de risico’s bij meer dan 2°C opwarming onacceptabel zijn. De consequentie is dat we alles op alles moeten zetten om aan die risiconorm te voldoen. Daar ligt beleidsmatig de prioriteit, niet bij de vraag of het wel helemaal de goede norm is.
LikeLike
Hier https://thebreakthrough.org/articles/is-climate-change-like-diabetes een iets andere benadering van hetzelfde thema als het blogstuk. Nordhaus en Trembath zetten uiteen dat ‘Onbewoonbare Aarde’ – Climate Millenarianism is de Engelse term – geen realistische / verstandige framing is van de opwarmingsrisico’s. Klimaatverandering is immers niet zoiets zoals een asteroïde maar wel zoiets als diabetes waarmee te leven valt:
“Diabetes is not benign. It is not a “natural” phenomena and it can’t be cured. It is a condition that, if unmanaged, can kill you. And even for those who manage it well, life is different than before diabetes.”
Hard core alarmisten echter framen vlgs. beide auteurs de risico’s in termen van een fatale asteroïde
“Outside the environmental bubble, the logic of the millenarian mobilization makes no sense and in fact undermines the claims of looming catastrophe. For those not already convinced that industrial modernity, left to its own devices, will end badly, the test of whether environmentalists take their own catastrophist warnings seriously is whether the solutions they propose diverge in any meaningful way from the sorts of things that environmentalists (and progressives) would want whether climate change were happening or not. The everything-ism of the Green New Deal, in this way, undermines the deadline-ism of the climate emergency.”
LikeLike
@ GJ Smeets,
Een andere parallel tussen diabetes en het dreigende klimaatprobleem is dat de essentiële achtergrond van beide is dat wij niet aangepast zijn aan de natuur, of leefomgeving die wij zelf veranderen. Ons lichaam is aangepast aan een leven tijdens de prehistorie met heel veel beweging, met voedsel waarvan de koolhydraten met moeite verteerbaar zijn en vaak ingepakt in een laag vezels. Bij veel mensen gaat het fout door het voedsel dat nu sinds korte tijd ter beschikking is met grote hoeveelheden licht verteerbare koolhydraten. De ziekte, diabetes, die daardoor kan optreden betekent voor velen een langzame of snelle aftakeling. Onze voorouders konden zich vaak met moeite beschermen tegen weer en wind, maar zij waren wel in evenwicht met die natuur en hun hele leven was erop gericht om je aan te passen aan de natuur, waarvan ze de krachten vaak als goddelijk, of boven hun macht ervoeren. Wij hebben nu een samenleving waarin alles draait om eigenbelang, gemak en luxe. Wij hebben nu meer mogelijkheden om ons te beschermen tegen weer en wind en denken daardoor dat alles vanzelf gaat. Het lijkt daardoor dat we veilig zijn, maar we zijn slecht aangepast aan een (snel) veranderende natuur. Als wij hierbij niet meer hetzelfde respect opbrengen voor de natuur en dezelfde motivatie om ons aan te passen als onze voorouders, dan is het gevolg een algehele aftakeling van onze cultuur en samenleving door natuurrampen en onenigheid (oorlog).
LikeLike
“Dat is een van de redenen waarom onze wereldwijde klimaattologische toe-komst in zo’n overweldigenden mate afhangt van de ontwikkelingspatronen van China en India, landen die in de niet te benijden positie verkeren dat ze nog vele honderden miljoenen mensen moeten proberen op te stoten tot de wereldwijde middenklasse terwijl ze weten dat de gemakkelijke weg die is bewandeld door de landen die in de negentiende en zelfs de twintigste eeuw geïndustraliseerd zijn, nu naar klimaatchaos leidt.” (pagina 75, De onbewoonbare aarde, David Wallece-Wells)
Ik ben net begonnen aan het boek. Hans Custers raad mij aan om het met de nodige scepsis te lezen maar dat is verdomd moeilijk!
Lieuwe
LikeLike
Ik heb het boek van Wallace Wells gelezen (de NL’se vertaling).
WW heeft wel degelijk geleerd van zijn oorspronkelijke artikel, en beschrijft vooral de gevolgen als het de wereld niet lukt om onder de 2 graden opwarming te blijven.
Ik ben toch een beetje verbaasd dat jullie dit boek als vrij oninteressant afdoen zonder het gelezen te hebben. Aangezien het boek behoorlijk populair is, en het m.i. op zijn zachtst gezegd niet helemaal ondenkbaar is dat de 2 graden doelstelling niet gehaald gaat worden, zou ik het zeer op prijs stellen dat deze website zich er iets minder makkelijk vanaf zou maken tav het boek. Voor mij en vele lezers die niet ter zake kundig zijn, maar wel in hoge mate geinteresseerd zijn in het onderwerp, zou het een verrijking voor het inzicht zijn als jullie het boek aan een iets serieuzer kritisch oordeel onderwerpen. Debunk het waar nodig; ik denk dat velen met mij jullie oordeel echt op prijs zouden stellen.
LikeLike