Afgelopen week verscheen de nieuwe versie van het jaarlijkse ‘Indicators of Global Climate Change’ artikel. Een grote groep wetenschappers, samenwerkend in het Indicators of Global Change intitiatief, presenteert daarin de meest recente gegevens over de toestand van het klimaat. Ze geven aan hoe die zich hebben ontwikkeld sinds het verschijnen van het laatste IPCC-rapport in 2021. De ontnuchterende conclusie die uit die gegevens volgt: er komt nog altijd bar weinig terecht van de ambities die de wereld tien jaar geleden vastlegde in het Akkoord van Parijs. Met het huidige tempo van CO₂-uitstoot hebben we binnen drie jaar het budget opgebruikt dat er nog over is om vijftig procent kans te maken onder de anderhalve graad opwarming te blijven. Vanwege de traagheid in het klimaatsysteem duurt het iets langer om die grens van anderhalve graad ook werkelijk te overschrijden: ongeveer vijf jaar. Bij de Climate Change Tracker is een overzicht te vinden van de belangrijkste indicatoren.
Dit, en allerlei andere klimaatgerelateerde zaken kunnen besproken worden in deze open draad.
Klimaatverandering 
Zorgwekkend en rampzalig! Dit tijdig voorkomen was veel minder duur geweest dan de kolossale schade die nu gaat ontstaan door droogte, hitte, branden en overstromingen. En die schade is nu al enorm.
Daarbij wil ik benoemen dat de focus op CO2 wellicht wat te eenzijdig is. Minstens zo belangrijk is het herstel van de biosfeer en daarmee van de watercyclus. Ontbossing en het draineren van de continenten is funest voor het transport van water(damp) en daarmee voor de thermostaat van de aarde.
Vergroenen en vasthouden van regen op de continenten is minstens zo belangrijk als CO2-uitstoot terugdringen. Iets wat in de klimaatwetenschap en het klimaatbeleid nog veel te weinig wordt erkend: https://www.google.com/gasearch?q=youtube%20douglas%20sheil&source=sh/x/gs/m2/5#fpstate=ive&vld=cid:48e66624,vid:WBkOos12Xzs,st:0
LikeLike
Een recentere lezing over klimaatherstel met bossen en water: https://youtu.be/A-pNrNQqFG4?si=Fu981QlngAb61IjD
LikeLike
Marco,
Dat iets te weinig zou worden benoemd of erkend is een veelvoorkomende klacht. Maar er zitten nou eenmaal zo enorm veel aspecten aan klimaatverandering, dat het simpelweg onmogelijk is om die allemaal te noemen in elk artikel, of rapport, of blogstuk.
Ontbossing is zeker belangrijk en dat wordt ook genoemd in het IGCC-artikel, als bron van broeikasgassen. Ontbossing en drainage kunnen zeker ook invloed hebben op de waterhuishouding op regionale schaal en soms op de hydrologische cyclus. Zeker in het Amazonegebied is dat belangrijk.
Maar voor de wereldthermostaat is dat niet relevant. Waterdamp is een condenserend gas, met een korte verblijftijd in de atmosfeer. Menselijke activiteiten die waterdamp in de atmosfeer brengen hebben daardoor geen directe invloed op de totale hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer. Die wordt bepaald door de temperatuur (en omdat waterdamp ook een broeikasgas is versterkt de opwarming hierdoor).
Lokaal of regionaal kan verdroging zeker ook invloed hebben op de temperatuur, zeker in een hittegolf. Hoe minder water, hoe minder het oppervlak af kan koelen door verdamping.
De klimaatwetenschap heeft wel degelijk aandacht voor al die aspecten. Voorkomen van verdroging, een aandacht voor waterhuishouding in bredere zin, zijn absoluut belangrijk. Vooral om de gevolgen van opwarming te beperken, en niet zozeer de opwarming zelf. Adaptatie dus, om het in klimaatjargon te zeggen.
LikeLike
De grafiek “Historische door de mens veroorzaakte en waargenomen opwarming van de aarde, en traject” geeft een zeer sterk eenduidig signaal over het door de mens veroorzaakte deel van de opwarming. Het andere deel, een fractie, is de jaarlijkse fluctuatie door natuurlijke processen zoals zonnevariaties, vulkaanuitbarstingen en El Niño-oscillaties. Samen vormen ze de waargenomen opwarming.
Er is geen enkel jaar ‘door de mens veroorzaakt’ lager dan het voorgaande jaar. Dat ligt ook niet in de lijn der verwachtingen voor de komende jaren, er is een recente stijging van de trend van atmosferisch CO2 naar >3 ppm per jaar waarneembaar, de mondiale uitstoot neemt nog niet af.
‘Door de mens veroorzaakt’ was in 2024 1,36 graden. De 10-jaarlijkse periode van waargenomen opwarming van 2015-2024 was 1,24. Nogal een verschil. Gezien het zeer sterke enkel opwaartse signaal is die 1,36 veel relevanter voor de actuele stand van zaken dan die 1,22. De jaarlijks fluctuerende ruis is er al uitgehaald, het overblijvende signaal is supersterk.
LikeLike
Vandaag 40 °C in de schaduw op mijn terras. Gisteren 38 °C, eergisteren ook evenals eer-eergisteren. De regionale meterologische dienst verwacht een paar dagen van 30 °C. Daarna gaat de maand Augustus beginnen en die maand is ‘vanouds’ de warmste hier in de regio Puglia.
Een frisse duik in de nabije Adriatische zee zit er niet in, al te veel algen en toeristen die verkoeling zoeken. Dus ga ik een paar keer per etmaal thuis effe onder de koude douche staan. Het is adapatie in de notendop.
LikeLike
Toen het hier in Nederland een paar dagen ++35 graden was, heb ik een fietstocht gemaakt van 90 km, naar een familiebijeenkomst.
De koeling ging met een plantenspuit onder druk, in elke pauze gaf dat veel verlichting. Ik dronk liters water, maar vergat voldoende zout te nemen, zodat ik na 80 km toch bijna flauw viel.
Maar na een half uur liggen kon ik toch weer verder.
Weer een les in adaptatie geleerd.
LikeLike
Hier, Lot, ZW-Frankrijk, valt het wel mee. Na de canicule van eind juni begin juli, waarin het azorenhogedruk een zgn ‘heat-dome’ boven west-Europa veroorzaakte, is datzelfde hogedruk de laatste tijd bezig met een vrij koele atlantische stroming.
Bij Goff is er daardoor een hete stroming vanaf Afrika, die ook Griekenland en Turkije treft: de koele lucht draait om een lagedruk heen, wat aan de andere kant de hitte uit Afrika aanzuigt.
Mogelijk komt er bij ons in augustus weer een warmtegolf, dat zou dan nr 51 moeten worden, sinds ze dat bij Meteofrance hebben bijgehouden. Mogelijk ook weer een canicule, met frequent 40+. Wordt weer binnen zitten.
LikeLike
Hans, je zegt terecht: “Maar er zitten nou eenmaal zo enorm veel aspecten aan klimaatverandering, dat het simpelweg onmogelijk is om die allemaal te noemen in elk artikel, of rapport, of blogstuk.”
Misschien zou je kunnen stellen dat klimaatverandering een niche is van het veel bredere Antropoceenconcept. Dit begrip wordt in het maatschappelijk debat inmiddels volop gebruikt in veel ruimere zin dan de geofysische insteek. Het Antropoceenidee vervult een overkoepelende kapstokfunctie, referentiekader, perspectief omtrent implicaties en dilemma’s wat betreft het menselijk gedrag, de menselijke historische ontwikkeling, de betekenis voor al het leven, de negen in kaart gebrachte planetaire grenzen en de overshoot daarvan, inclusief het ‘subsysteem’ klimaatverandering. Het benadrukt de toenemende natuur-cultuurverstrengeling.
De “enorm veel aspecten” zouden op die manier gekaderd kunnen worden.
LikeLike
Jaap,
Ik weet het niet. Wat mij betreft zou ‘Antropoceen’ het liefst te betekenis houden die het had toen het begrip werd gemunt door onder meer Paul Crutzen: een geologische periode waarin de mens zich heeft ontwikkeld tot geologische kracht.
Maar blijkbaar is het nu een concept. Ik krijg daarbij de indruk dat het op zoveel manieren wordt gebruikt dat het een containerbegrip wordt dat van alles en nog wat kan betekenen, afhankelijk van wie het gebruikt in welke context. Waarmee het in feite zijn betekenis verliest, en er niet meer van overblijft dan een vage kreet. En dat vind ik jammer.
LikeLike
Ben het eens met Hans’ opmerking over ‘Antropoceen’. Ofschoon ik liever de menselijke bedrijvigheid niet als geologische kracht bestempel maar als geologische engeneering. En dat is uiteraard geen geologisch fenomeen, het is een cultureel fenomeen. Precieser: een Europees cultuur fenomeen. Zonder specifiek Europese uitvindingen en praktijken (stoommachine, verbrandingsmotor, etc.) was die engeneering er niet, laat staan geglobaliseerd middels het Europese kolonialisme overal op de aardbol. Dus Jaap, als je ‘Antropoceen’ denkt houd dan in je achterhoofd dat je eigenlijk Euroceen bedoelt.
LikeLike
Goff,
Als je het puur vanuit de geologie zou bekijken, dan lijkt me de constatering dat de menselijke invloed op het aardsysteem van dezelfde orde is als die van andere geologische krachten. En de veranderingen door de menselijke invloed zijn zichtbaar op wereldschaal.
Natuurlijk valt er veel te zeggen over de industriële revolutie en de belangrijke rol daarin van de Europese (en/of christelijke?) daarin, maar dat valt buiten het geologische perspectief, zou ik zeggen.
Wat jij het ‘Euroceen’ noemt, lijkt me meer een geschiedkundige dan een geologische periode. Laat historici daar maar een mooie naam voor bedenken, liefst een die niet de indruk wekt dat het een geologische periode zou kunnen zijn.
LikeLike
OP climutgeet hebben ze een nieuw hoogtepunt bereikt 😉
https://web.archive.org/web/20250813214314/https://www.climategate.nl/2025/08/huistrol/
Ben wel blij dat ik 6 jaar na het ontvangen van een permaban nog steeds niet vergeten ben.
LikeLike
Jan,
Hilarisch dat het eerste verwijt daar is dat jij agressief en ad hominem zou reageren. Verbluffend dat ChatGPT de totale afwezigheid van zelfreflectie van pseudosceptici zo goed weet te vatten. Je zou bijna gaan denken dat dat programma ze in de maling neemt.
Al denk ik eigenlijk dat het gewoon toeval is.
LikeLike
In de VS zijn ze weer eens lekker bezig:Wetenschappers geschokt door wegkijkend officieel klimaatrapport VS: ‘Volledig uit de lucht gegrepen’ | de Volkskrant
Ook een commentaar van Verheggen staat erin.
LikeLike
Voor de geïnteresseerden: Carbon Brief heeft een uitgebreide factcheck van dat anti-wetenschappelijke rapport.
LikeLike
Jaap, Goff, Hans
Anthropoceen of niet? Ik vraag me af hoe groot de menselijke invloed zal blijken te zijn als je het bekijkt op een geologische tijdschaal.
De aarde verkeert al een paar miljoen jaar in een ijstijd. In die ijstijd is het steeds ruwweg 100.000 koud, met ijskappen tot ver in de gematigde breedtes, en afgewisseld met ruwweg 10.000 tot 20.000 een aangenaam warm klimaat zoals wij dat kennen.
Door het menselijke CO2 komt er, waarschijnlijk zeer tijdelijk (geologisch gezien), een dot extra CO2 in de lucht. Daardoor wordt de volgende koude periode vertraagd of misschien overgeslagen, maar daarna zal er toch onverbiddelijk weer een nieuwe koude periode komen.
Dat zal doorgaan totdat de platentektoniek de continenten in een een andere positie heeft gemanoevreerd, waardoor de albedo van de aarde veranderd is, en de CO2 reservoirs in de gesteenten gedeeltelijk in de atmosfeer terechtgekomen zijn.
Dan zijn we miljoenen jaren verder. Als we dan terugkijken in de aardlagen en ijskernen zien we waarschijnlijk een rare CO2 blip, en een piek in uitgestorven soorten, maar waarschijnlijk geen massa-uitsterving.
Ook zal die omvattende ijstijd door ons doen en laten van nu niet verkort zijn, laat staan verlengd.
Dus ik denk dat wat we nu doen als mensheid wel een spoor zal achterlaten dat tot in de verre toekomst leesbaar is, maar dat het niet een definiërende eigenschap zal zijn voor een periode van miljoenen jaren.
Als ik bepaalde effecten over het hoofd zie die toch langdurige gevolgen kunnen hebben (miljoenen jaren) dan hoor ik het graag.
LikeLike
Dirk,
Het zal onder meer afhangen van hoe bont we het de komende decennia maken. Als we een massa-extinctie veroorzaken, zal dat veel invloed hebben op de afslag die de evolutie vervolgens neemt. Die valt moeilijk te voorspellen, maar de invloed op het leven zal blijvend zijn, ook op de langste geologische tijdschaal.
Ik vind het lastig in te schatten hoe lang ‘forever chemicals’ echt blijven bestaan. Wat daar op een tijdschaal van miljoenen jaren van overblijft als geologisch overblijfsel van onze huidige maatschappij durf ik niet direct te zeggen. Maar het lijkt me best nog aannemelijk dat er ergens in fossielen of in sedimenten sporen achterblijven van die maatschappij, bijvoorbeeld in de chemische samenstelling of in isotopenverhoudingen.
Kijk je puur naar het klimaat, dan is volgens mij de verwachting dat de menselijke invloed zich afspeelt op een tijdschaal van millennia. Ook afhankelijk van wat we zelf allemaal nog uitspoken in de meer en minder verre toekomst. Het Antropoceen zou dus inderdaad over miljoenen jaren mogelijk beschouwd kunnen worden als een klimatologische anomalie binnen het Pleistoceen. (Aannemende dat geologen tegen die tijd de vergissing hebben hersteld om het Holoceen niet als een normaal interglaciaal binnen het Pleistoceen te beschouwen. En dat we niet in een of ander worstcasescenario terechtkomen.)
LikeLike
Tussen alle zorgelijke berichten over klimaatverandering valt op dat het massaverlies van de ijskap op Antarctica al een paar jaar stagneert. De toegenomen smelt wordt kennelijk gecompeseerd door toegenomen sneeuwval, mogelijk doordat er minder zeeijs is. 2022 was een opvallend goed jaar, 2024 was een slecht jaar en dit jaar heeft tot nu toe weer opvallend veel aanwas; als we de data van GRACE/NASA/JPL mogen geloven.
https://www.weerwoord.be/uploads/68a2ceba4d346.png
Het is voor sommigen een wat ongemakkelijke boodschap omdat het niet in het plaatje van de opwarming lijkt te passen. Maar het is waarschijnlijk een tijdelijk verschijnsel. Bij voortgaande opwarming zal de neerslag steeds vaker als regen gaan vallen.
LikeLike
Containerbegrip ‘antropoceen’. Ik begrijp het als aanduiding van een fase in de geschiedenis van de co-evolutie van de relatie homo sapiens / habitat. Het gaat in feite om een verandering in die relatie, zoals ook ontwikkeling van landbouw en daarna urbanisatie en daarna industrialisatie dat zijn geweest.
Geologisch gezien is ‘antropoceen’ geen constatering maar een scenario – een educated what/if redenering – dat op lange termijn geologische kan uitpakken als klimatologische anomalie (Hans), of een ‘blip’ (Dirk).
Overigens iets waar ik geen kennis van heb maar wel zou willen begrijpen: waardoor wordt de afwisseling van periodes binnen een ijstijd bepaald? Ik snap dat geologen het hebben geconstateerd maar zie nergens verklaring ervoor.
LikeLike
Hallo Goff,
Dit is al eerder in vele blogstukken besproken. Primair wordt deze afwisseling veroorzaakt, of althans in gang gezet, door de Milankovic forcering, zie: Pacemaker of the Ice Ages (1976).
Overigens is ‘een ijstijd’ een ambigue term: meestal wordt er daarmee een glaciaal bedoeld, zoals de laatste ijstijd van ruwweg zo’n 116.000 jaar tot 11.700 jaar geleden toen ons Holoceen begon. Soms wordt ‘ijstijd’ ook gebruikt als term voor een veel langere periode waarbinnen er continu ijs bestaat op de beide polen en er een afwisseling is van glacialen en interglacialen. Het Kwartair (de laatste 2,58 miljoen jaar) ofwel het Pleistoceen + Holoceen is zo’n periode:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kwartair
BINNEN een glaciaal, ook wel aangeduid als bepaalde Marine Isotope Stages (MIS), zijn er overigens wel weer relatief kortdurende schommelingen in het klimaat die bekend staan als ‘Dansgaard–Oeschger events‘. Die spelen zich vooral af op het Noordelijk halfrond en zijn zichtbaar in de ijskernen op Groenland (in mindere mate Antarctica).
Welke processen precies (!) deze Dansgaard-Oeschger schommelingen veroorzaken, is onderwerp van onderzoek en nog omstreden. Je zou het misschien kunnen beschouwen als ‘mislukte’ overgangen naar een interglaciaal, binnen een meta-stabiel systeem zoals het glaciale klimaat? Maar dit laatste is slechts mijn amateuristische interpretatie.
Wat wel duidelijk is: variaties in zeestromingen (de ‘warme golfstroom’ of eigenlijk de thermohaliene circulatie) zijn zichtbaar in de verschillende diepzee-proxies voorafgaand aan zo’n ‘D-O event’, evenals het versneld afkalven van ijsbergen. Misschien speelt het zoetwater dat vrijkomt bij de smelt van gletsjers en ijsbergen een rol in de processen die de Dansgaard–Oeschger events veroorzaken. Dit zoete water kan het afzinken van zeewater op hoge breedtegraden remmen.
Overigens spelen de Dansgaard–Oeschger events zich af BINNEN de glacialen en niet tijdens interglacialen zoals ons Holoceen. Dit versterkt het idee dat D-O events gezien kunnen worden als ‘mislukte’, stapsgewijze, veranderingen naar een interglaciaal.
LikeLike
Voor zover ik weet is er wel een begin van een verklaring voor schommelingen binnen een glaciaal, maar is het mechanisme nog niet helemaal duidelijk.
Het idee is dat de noordelijke ijskap tijdens een glaciaal blijft groeien, tot het punt waarop die zijn eigen gewicht niet meer kan dragen. Dat leidt tot een versnelde afkalving van ijsbergen, vooral in de noordelijke Atlantische Oceaan. Daar smelten ze, waardoor het water zoeter wordt, met grote, wereldwijde gevolgen voor de circulatie in de oceanen. Het scenario dus, waar nu ook de nodige aandacht voor is: de AMOC valt stil.
In eerste instantie is dit dus een verandering in de verdeling van warmte over het aardoppervlak, maar dat werkt via feedbacks weer door in de gemiddelde wereldtemperatuur. Volgens mij staan daar nog de nodige vragen over open. Ik heb de details in elk geval niet paraat.
Uiteindelijk zal het afkalven weer stoppen, wordt het water in de noordelijke Atlantische Oceaan weer kouder en gaat de circulatie beetje bij beetje terug naar het oude patroon.
Dat is de grote lijn, meen ik. Maar ik heb geen compleet overzicht van de meest recente publicaties hierover.
LikeLike
Dag Hans,
Ja, dat is ook zoals ik de verklaring voor schommelingen binnen een glaciaal (de Dansgaard-Oeschger events) begrepen heb. Zie o.a. Maslin et al 2001.
Recente studies zien daarnaast ook een rol voor het zoetwater-transport (verdamping en neerslag) tussen Zuid- en Noord-Amerika. Dit atmosferische transport neemt toe bij een hogere concentratie CO₂. Zie bijvoorbeeld de wetenschappelijke publicatie van Zhang et al 2017:
https://epic.awi.de/id/eprint/45463/1/ZhangNGS.pdf
Een gemeenschappelijke factor in deze verklaringen is een ‘bi-stability’ van de AMOC (althans tijdens de glacialen).
LikeLike
The Future of Climate Change Is on Mauritius.
Dat is een verslag van essay-ist Ariel Saramandi over de metereologische, ecologische en economische stand van zaken & vooruitzichten op haar eiland. Aanrader!
https://www.thedial.world/articles/news/issue-30/mauritius-climate-crisis
P.s. dank voor de info, Bob en Hans; weer iets bijgeleerd!
LikeLike
Na een paar gestruikelde NL kabinetten in 24 maanden tijd zijn we nog maar eens voor een bezoek aan het stemhokje uitgenodigd. Ik ben er klaar mee. Geen enkele politieke partij waarop ik kan stemmen heeft de energietransitie als nr.1 op het programma. Nooit gedacht maar toch gebeurd op mijn leeftijd: drop out.
LikeLike
Hans,We zouden het Antropoceenconcept naast containerbegrip juist ook als een onderscheidend begrip kunnen zien. Beide kunnen nut hebben. Het kan betrokken worden op:
de natuur- en cultuurgerelateerde aspecten, die elkaar nu in toenemende mate wederzijds infecteren
verschuivende kracht- en machtsverhoudingen in natuur-cultuurverstrengelde zin
meerdere nu samenvallende geschiedenissen: de geologische, de biotische, en de menshistorische
breder dan klimaatverandering gezien de overschrijding van meerdere planetaire grenzen
een helicopterview in het kader van miljoenen jaren Big Historie en evolutie, om de historische cultuurgeschiedenis (technologie, kapitalisme) van de laatste eeuwen aan te relateren
een interdisciplinaire benadering over de gespecialiseerde vakwetenschappen heen
consequenties die de wetenschappen overstijgen
filosofische, ethische en existentiële consequenties van de huidige veranderingen
betekenis in de zin van heil en onheil; de menselijke conditie
de vele dilemma’s en tegenstrijdigheden waar we tegenaan lopen bij de benodigde transities
ongekende tijden die daarom noodzaakt tot nieuwe begripsvorming
het trachten doorgronden van een nieuwe omgeving. Daarbij zijn er hulpmiddelen mogelijk voor het denken zoals te kiezen perspectief, gezichtspunt, oriëntatiepunt, context, referentiepunt of -kader. We kunnen ruimtelijk en temporeel in- en uitzoomen. We kunnen bewust wisselen van perspectief. Het Antropoceenconcept kan zo’n context of referentiekader zijn, ook voor analyses.
Juist als onderscheidend begrip kan het nut hebben als het gezien wordt ‘tegenover’ de holoceenachtige omstandigheden die we gewend waren. We knikkeren onszelf uit referentiekaders en paradigma’s van die redelijk stabiele omstandigheden.De overkoepelende term ‘Antropoceen’ (in zijn brede betekenis) is misschien niet zo gelukkig gekozen, maar het is gangbaar geworden en het verwoordt mooi het idee dat de Holocene omstandigheden, met bijbehorende paradagima’s en perspectieven, voorbij zijn. Het Holoceen bood mogelijkheden voor herstel en omkeerbaarheid die nu meer en meer uit beeld raken. Het onderscheid heeft naast betrekking op (on)omkeerbaarheid ook betrekking op de unieke schaalgrootte. We leven inmiddels in een andere orde. De ‘breuklijn’ of breukfase tussen Holoceen- en Antropoceenconcept zou gelegd kunnen worden bij het bereiken – en niet meer in de greep krijgen – van planetaire socio-ecologische overshoot.
LikeLike
Goff,
Toch lijkt stemmen op de partij die je het minst slecht vindt nog altijd beter dan helemaal niet stemmen. Want het verschil tussen de minst slechte en de slechtste partijen is nog altijd enorm.
Jaap,
Van Dale definieert ‘containerbegrip’ zo:
‘een begrip zonder scherp afgebakende betekenis waaraan de taalgebruiker zelf nader invulling kan geven en dat zodoende op veel verschillende toestanden, gebeurtenissen of zaken wordt toegepast‘
Dat is precies hoe jij ‘Antropoceen’ hierboven beschrijft. Als containerbegrip, in plaats van als geologische periode.
LikeLike
Hans,
“…het verschil tussen de minst slechte en de slechtste partijen is nog altijd enorm.”
Mee eens.
Maar dat verschil maakt NETTO niet uit qua effectiviteit van ecologisch verstandig energiebeleid. Ik ben ruim een halve eeuw in het stemhokje opgedraafd vanwege burgerlijk plichtsbesef, loyaliteit met medeburgers en erkenning van onze historisch moeizaam bevochten democratische verworvenheden. Ik gooi de handdoek in de ring omdat ik geen puf meer heb om te stemmen op partijen die om de hete brij (de opwarming) dribbelen. En dat zijn àlle partijen.
LikeLike
Hans,
Het begrip ‘Antropoceen’ wordt op de samenhang, niet van verschillende toestanden, maar van bepaalde toestanden, gebeurtenissen en zaken toegepast die alles te maken hebben met onze nieuwe ongekende situatie. De invulling en samenhang wordt door de nieuwe realiteit existentiëel aan de mens gegeven, en de mens, inderdaad ook in zijn taalgebruik en begripsvorming, moet er wat mee. Het woord ‘Antropoceen’ is nu eenmaal ook in brede betekenis als gangbaar in het debat naar boven komen drijven. Het had ook een ander woord kunnen zijn. Dat dat lastig kan zijn vanwege de betekenis in enge zin is ook wel weer te begrijpen.
LikeLike