Bjørn Lomborg voert de juiste discussie, maar met de verkeerde argumenten

Gast-blog van Hans Custers

Bjørn Lomborg wordt vaak in één adem genoemd met mensen die klimaatverandering als gevolg van menselijke broeikasgasemissies ontkennen. Dat is niet terecht. In tegenstelling tot de meeste zelfverklaarde sceptici pretendeert Lomborg niet meer verstand van klimaatwetenschap te hebben dan klimaatwetenschapppers en hij bedient zich ook niet van vergezochte complottheorieën om een volledige wetenschappelijke discipline verdacht te maken. Hij heeft het over de consequenties die wij, de maatschappij, de politiek, zouden moeten trekken uit de inzichten van de wetenschap. Dat is een discussie die we moeten voeren.

Toch is Lomborg populair bij de “klimaatsceptici”. Wie het stuk van Marco Visser in Trouw van 15 juni leest begrijpt wel waarom: voor Lomborg is het overduidelijk dat elke vorm van klimaatbeleid onzin is, of zelfs verspilling. En daar houdt mijn waardering voor Lomborg op. Hij blijkt niet in staat te zijn om zijn mening te onderbouwen met argumenten, en strooit in plaats daarvan rijkelijk met drogredeneringen. Drogredeneringen die vaak zo opzichtig zijn dat het moeilijk te begrijpen is dat een kritische journalist deze zomaar overneemt.

Zo merkt Lomborg op dat China weliswaar geprezen wordt voor zijn inzet op duurzame ontwikkeling, maar dat de sterke economische groei in dat land niet aan die duurzame ontwikkeling te danken is. Een waarheid als een koe Maar er is natuurlijk geen zinnig mens die beweert dat het anders zou zijn. Integendeel, we weten allemaal dat China de afgelopen decennia enorme hoeveelheden smerige steenkool en olie heeft verstookt. Maar het is wel duidelijk dat ze er inmiddels van overtuigd zijn dat dat anders moet. En dat maakt wel duidelijk dat duurzame ontwikkeling niet alleen een hobby is van geitenwollensokkendragende boomknuffelaars. Tenzij je meent dat de Chinese leiders tot die groep behoren, natuurlijk. Als er al een verborgen agenda zit achter de lof voor China, dan is het deze: China werkt in hoog tempo aan de ontwikkeling van duurzame technologie. Wie stil blijft zitten zou wel eens een onoverbrugbare achterstand op kunnen lopen op dit gebied.

Een ander bewering is “dat de welvarende landen alledaagse problemen met luchtvervuiling niet trendy genoeg vinden.” Het tegendeel is waar. De WHO heeft luchtkwaliteitsnormen die regelmatig worden bijgesteld en die overal in de wereld, vooral in stedelijke gebieden, nog worden overschreden. Ook in Nederland, ondanks tal van technologische ontwikkelingen in de afgelopen decennia: rookgasreinigers bij bijvoorbeeld energiecentrales en raffinaderijen, schonere brandstoffen, katalysatoren in auto’s, enzovoort. Het thema is allerminst uit de mode, maar er zijn juist overal ter wereld dagelijks talloze mensen die zich het hoofd breken over een oplossing. En al die mensen weten één ding dat Lomborg schromelijk over het hoofd ziet: lokale luchtverontreiniging is vrijwel altijd, vrijwel overal het directe gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen. Wie overschakelt op duurzame energie krijgt de schone lucht er gratis bij.

Als Lomborg het heeft over de consequenties van eventuele klimaatafspraken voor ontwikkelingslanden is het aantal missers bijna indrukwekkend te noemen. Om er enkele uit te pikken:

• Het begint al bij de suggestie dat klimaatbeleid eigenlijk ontwikkelingsbeleid is. Natuurlijk zijn de allerarmsten het meest kwetsbaar voor wereldproblemen, en klimaatverandering zal daar geen uitzondering in zijn. Wij, deltabewoners, zouden toch moeten begrijpen dat ons eigenbelang meer dan genoeg reden is om iets te ondernemen.
• Klimaatverandering eist, vergeleken met diverse andere wereldproblemen, weinig slachtoffers. Dat is waar. En het is helemaal in overeenstemming met wat men in de klimaatwetenschap breed wordt aangenomen: als we er in slagen de temperatuurstijging beneden de 2 graden te houden, zijn de consequenties te overzien. Het aantal slachtoffers dat nu al valt ten gevolge van verandering van het klimaat zegt dus weinig tot niets over de toekomst.
• De valse tegenstelling schone energie versus lokale luchtkwaliteit komt ook hier aan de orde.
• De bewering dat wind- of zonne-energie in ontwikkelingslanden duurder, zwakker en minder betrouwbaar is dan andere energievormen is veel te ongenuanceerd en alleen al daarom discutabel.

Het lijkt misschien alsof Lomborg genuanceerde kanttekeningen plaatst bij Rio+20. In werkelijkheid doet hij het omgekeerde: hij negeert alle complexiteit, nuances en de veelheid aan problemen, belangen en meningen die allemaal een rol spelen. In plaats daarvan schetst hij een karikatuur, die heel gemakkelijk aan te vallen is met schijnargumenten. Met het goedkope en demagogische slot – over de elite die naar Rio vliegt om armen te vertellen dat ze een zonnepaneel nodig hebben – als absoluut dieptepunt.