Deze ingezonden brief in de Metro van 4 juli deed me sterk aan Lomborg denken, hoewel het niet over klimaatverandering gaat, maar over het Higgs deeltje:
In de krant van gisteren las ik een stukje over de ontdekking van het zogenaamde goddeeltje en de kosten die daarmee zijn gemaakt. Waarom moeten er miljarden euro’s worden gespendeerd aan onderzoek over waarom iets massa heeft en het ontstaan van het universum? Hebben deze mensen niets beters te doen? Ga een leuke hobby zoeken! Dat vind ik trouwens ook van onderzoek naar water op Mars of welke planeet dan ook. Wij kunnen daar toch niet leven. Er gaan elke dag duizenden mensen dood aan honger en dorst. Doe onderzoek om dat tegen te gaan.
De brievenschrijver gebruikt dezelfde drogredenering als Lomborg: Twee zaken met elkaar vergelijken die eigenlijk nauwelijks iets met elkaar te maken hebben, en dan stellen dat we het een niet moeten doen omdat het andere belangrijker is. Daarnaast worden zaken, die pas op lange termijn zichtbare vruchten afwerpen, stelselmatig onderschat. Met andere woorden, een korte termijn tunnel visie.
Met eenzelfde redenering zou je kunnen stellen dat we geen geld aan onderwijs (of zorg, of defensie, of wegenbouw, of waterkeringen, of technologische innovatie, of CO2 reducerende maatregelen, of cultuur, of fundamenteel onderzoek, of het redden van banken, of wat dan ook) moeten besteden, want dat geld kan beter aan armoedebestrijding (of welk ander hoogstaand doel dat door iedereen wordt onderschreven) worden uitgegeven. In bijna alle gevallen wordt deze redenering echter primair opgezet om de zogenaamd “nutteloze” activiteit te bagatelliseren, en niet om daadwerkelijk bij te dragen aan het breed gedragen hoogstaande doel. Waarom zouden ze anders stelselmatig net dat ene stokpaardje steeds aanvallen (emissiereductie bij Lomborg; fundamenteel onderzoek bij deze brievenschrijver), en niet al die andere potentiele bestedingen/activiteiten?
Er wordt een vals dilemma opgezet, een beetje als het dwingen van een kind om te kiezen tussen de vader en de moeder.
Over de korte termijn visie van Lomborg schreef ik eerder:
Zijn redenering doet me denken aan de spreuk “morgen gaan we sparen”, die in veel huishoudens aan de muur hangt. Wat een mooi voornemen, elke dag weer!
Het probleem met CO2 is enerzijds dat een groot deel ervan honderden jaren in de atmosfeer verblijft, en anderzijds dat het klimaat traag reageert op veranderingen in de broeikasgasconcentratie. Deze combinatie zorgt ervoor dat ongebreidelde uitstoot van meer CO2 tot grote risico’s leidt voor het toekomstige klimaat. In Lomborg’s analyse wordt dit stelselmatig over het hoofd gezien.
Als grote veranderingen, zoals het smelten van grote massa’s landijs, eenmaal in gang zijn gezet door toedoen van een te hoge concentratie aan broeikasgassen, zijn ze niet zomaar omkeerbaar. Het uitstellen (afstellen…?) van emissiereductie gaat met grote risico’s gepaard voor de toekomst.
Risico’s die pas in de verre toekomst plaatsvinden worden vaak onderschat, en men getroost zich meestal niet veel moeite om die risico’s te beperken. Neem roken: Stoppen met die ‘fijne’ gewoonte is voor velen blijkbaar een te grote prijs om toekomstige gezondheidsrisico’s te beperken. Daarnaast is het verslavend natuurlijk. Net als ons hoge energieverbruik blijkbaar. In tegenstelling tot roken wordt het actief beperken van klimaatrisico’s ook nog gecompliceerd door de zogenaamde ‘tragedy of the commons’, waar Lomborg dankbaar misbruik van maakt in zijn argumentatie.
Ook in De Staat van het Klimaat 2010 werd aandacht besteed aan de redenering van Lomborg (eind van hoofdstuk 2 over het (publieke) klimaatdebat; gratis te downloaden als pdf. Disclaimer: Ik was mede-auteur), met als centrale punt dat de waarde die men hecht aan mitigatie maatregelen “vooral afhangt van het belang dat wordt gehecht aan de welvaart en het welzijn van toekomstige generaties”. Dat is een inherent ethische afweging die in economische kosten-baten analyses meestal achter de aangenomen waarde van de discount rate verscholen blijft.
Daarnaast wordt het vaak voorgesteld als een opoffering die wij ons al dan niet zouden moeten getroosten voor toekomstige generaties, terwijl het in feite gaat over het opruimen van de door ons veroorzaakte rommel. Dat doet me denken aan de tekst die in de koffiekamer hing bij York University:
Your mum doesn’t live here, clean up after yourself!
Zou Björn nog bij z’n moeder wonen vraag ik me wel eens af?
Klimaatverandering 
Hi Bart
Ik snap niet wat je tegen Lomborgs benadering kunt hebben. Hij accepteert de 3 graden klimaatgevoeligheid, hij vindt ook dat CO2-reductie moet plaatsvinden, maar hij constateert droogjes dat het op dit moment onevenredig duur is, maw dat we niet over die technieken beschikken waarmee het nu enigszins betaalbaar te doen is. Dit vinden bij mijn weten ook de meeste (klimaat)economen. Uit studie na studie blijkt ook dat stabiliseren op 350 of 450 of zelfs 550 onevenredig duur is, dat wil zeggen de kosten zijn veel groter dan de verwachte baten. Natuurlijk zijn dit soort schattingen met grote onzekerheden omgeven, maar dit zijn wel de beste schattingen die we hebben. Daarom pleit Tol bijvoorbeeld voor een wereldwijd ingevoerde koolstoftax die laag begint en pas later in de eeuw oploopt.
gr Marcel
LikeLike
Ha Marcel,
Lomborg beweert weliswaar dat hij de mainstream klimaatwetenschap accepteert, maar zegt zo vaak dingen die daarmee in tegenspraak zijn, dat ik dat inmiddels niet meer geloof.
Zoals ik in een commentaar op die andere blog van mij schreef:
Over de kosten en baten bestaan ook studies met andere conclusies. Ook die noemde ik in die andere blog:
Nu weet ik dat jij Stern niet hoog hebt zitten, maar ik weet niet of je McKinsey en IEA ook meteen naar de prullenbak wilt wijzen. Het zijn wat oudere links trouwens.
Wat belangrijk is om bij al dit soort kosten-baten analyses in het achterhoofd te houden is wat ik in deze huidige blog schreef: de waarde die men hecht aan mitigatie maatregelen hangt vooral af van het belang dat wordt gehecht aan de welvaart en het welzijn van toekomstige generaties. Dat is een inherent ethische afweging die in economische kosten-baten analyses meestal achter de aangenomen waarde van de discount rate verscholen blijft. De conclusies van kosten-baten analyses zijn daar uitermate sterk afhankelijk van.
Als je hoog opgeeft van de onzekerheden van klimaatmodellen, zouden de onzekerheden van dergelijke kosten-baten analyses je toch meteen grijze haren (of een kale kop – ik mag het zeggen) moeten geven, zou ik trouwens denken. Maar belangrijker dan die onzekerheden zijn de inherente waarde oordelen die er achter verscholen zitten (met name de discount rate, maar ook de waarde bepaling van niet monetaire zaken als zeespiegelstijging of de waarde van een mensenleven of van een ecosysteem). Die bepalen in hoge mate de uitkomst.
LikeLike
Ha Bart
Persoonlijk vind ik het onzinnig om vanwege een mogelijke klimaatverandering (die zowel positief als negatief kan uitpakken) een andere (lees: veel lagere) discontovoet te gebruiken. Iets van 4% schijnt normaal te zijn bij vrijwel alle investeringen die overheden doen (wegen, bruggen, gebouwen etc.). Stern blies enerzijds de kosten van klimaatverandering op door systematisch worst case scenario’s te gebruiken en anderzijds een discontovoet van slechts 1,4% (geloof ik) te hanteren. Alleen zo kon hij tot zijn optimistische boodschap komen dat nu drastisch CO2 reduceren ‘voordeliger zou zijn’.
Richard Tol heeft onlangs in een videopresentatie http://www.youtube.com/watch?v=Bb-H6sNP4eQ nog eens uitgelegd waarom bv de doelstellingen van de EU economisch gezien moeilijk te verantwoorden zijn (zeer lage cost benefit ratio).
Ik heb er vrede mee als jij voorstander bent van gebruik van een lage discontovoet en dat je wel voor snelle en drastische CO2-reductie bent, maar vindt het vreemd dat je niet accepteert dat er een berg economische literatuur is die stelt dat nu drastisch CO2 reduceren erg duur is en economisch gezien ‘silly’ zoals Tol dat zegt.
gr Marcel
LikeLike
Ik dacht al dat je Stern zou aanvallen en niet zou reageren op IEA of McKinsey. Ik overwoog om die reden Stern maar weg te laten uit mijn reactie, maar dat zou flauw zijn, want ik hed die studie per slot van rekenig eerder ook genoemd.
Maargoed, over die discontovoet:
Ik vind het onzinnig om automatisch dezelfde discontovoet te gebruiken voor investeringen zoals jij die noemt (wegen, bruggen, gebouwen), met een relatief goed gedefinieerde en begrensde levenduur en met relatief goed gefinieerde baten, en voor investeringen die effect hebben op de klimatologische omstandigheden van de planeet voor duizenden jaren. Dan verschuil je jouw ethische keuzes achter een getalletje dat gebruikt wordt om een euro nu te vergelijken met een euro over 10 jaar in standaard investeringssituaties.
Als de Romeinen in onze schoenen stonden, hadden wij dus dikke vette pech en moesten we het doen met een geelgeworden papiertje waarop dan misschien zou staan: “sorry mensen van de toekomst, maar met de standaard discontovoet om de investering in een badhuis te kunnen bepalen vielen jullie totaal buiten de boot. Hoop dat alles goed gaat, Julius”
LikeLike
(die zowel positief als negatief kan uitpakken)
Ja, je voegt dagelijks de energie van 1 miljoen Hirosjima-bommen toe aan je atmosfeer en dat gaat natuurlijk allemaal hartstikke positief uitpakken.
LikeLike
Klasse stuk Bart !
Omdat er nu allerlei problemen zijn, moeten we die van de toekomst maar even laten liggen, want dat laatste is zonde van het geld. Een idioot recept voor stagnatie.
Je zinsnede “..de welvaart en het welzijn van toekomstige generaties..” is waar het mij om gaat. Ik heb een voorliefde voor cijfertjes, maar niet op dit terrein. Het is veel te beperkt om de menselijke component als een parametertje van het GDP te zien.
Wat betekent het dat de kans op een overstroming, zoals die in Thailand, de komende 100 jaar bijv. 5 keer groter wordt of dat de kans op een hongersnood in Afrika ver-tig-voudigd omdat de kans op een droogteperiode toe gaat nemen? Voor het GDP waarschijnlijk een verwaarloosbaar promillage en de kosten van menselijk leed zijn net zo moeilijk te vinden in dat GDP als het Higgs-deeltje in de Cern-versneller.
Wat gaan mensen doen als het klimaat verandert en de leefomstandigheden verslechteren?
Ik vermoed verhuizen, dat hebben we in onze historie altijd al gedaan, alleen nu zijn we met 7 miljard. Wat betekenen grotere migratiestromen voor het GDP? Op die ~70 biljard dollar van nu zal het niet meer dan een rimpeling zijn.
Wij mensen veranderen de fysische en chemische settings van onze leefomgeving in een tempo zoals het de afgelopen 300 miljoen jaar niet is voorgekomen (zie het zure toekomst stukje). Dan komt Marcel Crok en degradeert alle onzekerheden daarover en over het mogelijk menselijk leed tot een kosten-baten analyse tot het jaar 2100 en geneuzel over een rentepercentage.
Ik begrijp daar helemaal niets van.
LikeLike
@Jos Wat pas echt vreemd is, is om bij klimaatverandering alle economische wetten overboord te gooien. Het gaat hier om biljoenen euro’s voor de komende eeuw. Lijkt me gerechtvaardigd om tenminste die analyses te doen die je een inschatting geven van de mogelijke kosten en baten.
LikeLike
@ Marcel Crok,
Waar worden die economische wetten nu precies overboord gegooid? Bart gaf in zijn eerste reactie al voorbeelden van economische analyses die buitengewoon serieus worden genomen.
Wees eens heel eerlijk, Marcel en geef dan eens aan wat je bezwaar is. Dat de economie helemaal overboord wordt gegooid? Of dat de ecnomische studie die jou het meest bevallen niet alleenzaligmakend worden verklaard? Ik heb de stellige indruk dat het het tweede is.
LikeLike
Een kosten baten analyse is heel zinnig om de kosten van een autosnelweg te vergelijken met de baten in termen van verkeersdoorstroming etc, en die kosten en baten liggen dan een paar tientallen jaren uit elkaar.
Maar als de baten om zaken gaan zoals de waarde van een mensenleven, de waarde van een ecosysteem, de waarde van een ijskap, de waarde van een niet al te sterk veranderd klimaat, dan is dat toch bij uitstek een ethische discussie? Tel daar nog eens bij op de zeer lange tijdsschalen die hiermee gemoeid zijn (die met een standaard discontovoet totaal buiten beeld blijven). Jij zegt in feite dat het bepalen van de waarde van een snelweg over 10 jaar precies hetzelfde is als het bepalen van de waarde van de Groenlandse ijskap over 1000 jaar. Sorry, maar ik vind dat van een totaal andere orde.
De logische conclusie van jouw “economische wetten” (is het niet beter van regelmatigheden te spreken als het over economie gaat? Het is geen natuurwetenschap. Het gaat om het samenspel van economische beslissingen die mensen nemen, niet om zo iets wetmatigs als de zwaartekracht of IR absorptie) zou zijn dat zelfs in het hypothetische geval dat onze acties de aarde onleefbaar zou maken tien duizend jaar later, dat ons volgens jouw kosten-baten analyse er niet van zou hoeven te weerhouden die acties door te zetten.
Daar valt een leuke film in de trant van twelve monkeys (ik speel Bruce Willis wel, dan ben jij Brad Pitt) van te maken. Maar dan laten we hem wel anders eindigen, ok?
LikeLike
Bart, Marcel,
Ik vind dat Bart hier wel de vinger op de zere plek legt:
“Maar als de baten om zaken gaan zoals de waarde van een mensenleven, de waarde van een ecosysteem, de waarde van een ijskap, de waarde van een niet al te sterk veranderd klimaat, dan is dat toch bij uitstek een ethische discussie?”
Denk eens na over het woord ‘waarde‘ – doorgaans vertalen we de waarde van iets naar geld, in economische termen. Het wordt een economisch goed dat verhandelbaar is en waar aan verdiend kan worden – je kan ook gaan speculeren over de toekomstige waarde ervan, en daar weddenschappen over afsluiten (opties, derivaten).
Maar een ‘waarde‘ heeft ook een niet-economische lading. Hoeveel waarde hechten we aan vrede, aan het bestaan van ecosystemen, van soorten, natuurlijke territoria zélfs als we er persoonlijk nooit komen.
Hoeveel waarde hechten we aan het bestaan van de Sixtijnse kapel, het melkmeisje van Vermeer, het feit dat Goethe nog gelezen wordt? Of dat kinderen op school muziekles krijgen?
Lastig om daar een ‘prijs’ op te plakken – het gaat niet persé om die economische verhandelbaarheid.
Weet je: heel veel gesteggel op blogs over cijfertjes en publicaties is alleen maar een dekmantel. Daarachter gaan fundamenteel verschillende waarde-systemen schuil, maar die durft men niet te bespreken.
*) Bovenstaande is niet bedoeld om GDP irrelevant te verklaren. Maar het is niet het enige.
LikeLike
Ik moet om een of andere reden aan Marx denken. Groucho Marx.
“Why do I care about future generations? What have they done for me?”
LikeLike