De laatste tienduizend jaar of zo zijn wij mensen druk bezig geweest hier op aarde en hebben we het aanzicht van onze thuisplaneet behoorlijk veranderd. We hebben huizen en flats gebouwd, wegen, dammen en kanalen aangelegd, stukken water ingepolderd en heel veel bossen verwijderd. Sinds de industriële revolutie zijn we naast het ontbossen op grote schaal fossiele brandstoffen gaan verstoken en samen met de cementproductie heeft dat geleid tot een forse toename van de concentratie van het broeikasgas CO2 in de atmosfeer (zie figuur 1). Andere activiteiten die we hebben ontplooid, hebben geleid tot de toename van de concentratie van andere broeikasgassen zoals bijvoorbeeld methaan (CH4) en lachgas (NO2) in de atmosfeer.
De toename van broeikasgassen in de atmosfeer versterkt het broeikaseffect waardoor de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt, en daardoor ook het zeeniveau. De wetenschap bij monde van het IPCC vertelt ons dat ongelimiteerd doorgaan met het opstoken van fossiele brandstoffen tegen 2100 zal leiden tot minstens enkele graden opwarming en dat daar allerlei risico’s voor de mensheid en ecosystemen aan verbonden zijn. In het laatste IPCC rapport staan veel grafieken en tabellen met prognoses voor allerlei emissiescenario’s waarin informatie te vinden is hoe ons klimaat er mogelijk voor zal staan aan het einde van deze eeuw. Het jaar 2100 is dan ook veelvuldig zichtbaar als laatste jaar in die IPCC grafieken en tabellen en dat zie je ook in de berichtgeving in de media (als voorbeeld hier, hier of hier). Na 2100 komt echter gewoon 2101 en, mits de zon niet onverwacht een nova wordt, zullen er nog veel meer jaren volgen. Wat zal er (ver) na 2100 met het klimaat van onze aarde gebeuren, hoe verhoudt zich dat tot het verleden en hoever in de toekomst zal onze invloed op dat klimaat nog voelbaar en zichtbaar zijn? Deze vragen zijn het onderwerp van een nieuwe studie die onlangs is gepubliceerd in Nature Climate Change van hoofdauteur Prof. Peter Clark met bijdragen van een groot aantal andere bekende klimaatwetenschappers:
Consequences of twenty-first-century policy for multi-millennial climate and sea-level change
Het klimatologische verleden wordt ontrafeld door wetenschappers werkzaam in het vakgebied van de paleoklimatologie. Door het analyseren van bodemmonsters, boomringen of ijslagen hebben deze wetenschappers allerlei gegevens kunnen afleiden over het CO2-gehalte, de gemiddelde temperatuur op aarde en het zeeniveau in het verre verleden. In het artikel van Clark et al. 2016 is men teruggaan in de tijd tot zo’n 20.000 jaar geleden, de periode waarin de laatste ijstijd eindigde. Het aanzicht van de aarde was toen compleet anders dan nu: kilometers dikke ijslagen bedekten grote delen van Noord Amerika en Europa, het zeeniveau was circa 130 meter lager dan nu het geval is, de gemiddelde temperatuur was ongeveer 4 graden lager en het CO2-gehalte in de atmosfeer bedroeg circa 190 ppm. Ongeveer 11.700 Jaar geleden begon het zogenaamde Holoceen, de periode waarin wij onze menselijke beschaving hebben opgebouwd. Die periode kenmerkte zich door een relatief stabiel klimaat met CO2-concentraties in de atmosfeer die varieerden tussen 260 en 280 ppm.
De extra CO2 die wij mensen hebben geproduceerd, veroorzaakt voor lange tijd hogere concentraties van dit broeikasgas in de atmosfeer. Het wordt namelijk door zeer langzame chemische reacties weer aan de atmosfeer onttrokken. Een aanzienlijk deel van het sinds de industriële revolutie geëmitteerde CO2 zal nog honderdduizend jaar of meer in de atmosfeer aanwezig zijn en daarmee een invloed op het klimaat blijven uitoefenen. Om een idee te geven van de gevolgen van die langdurig hogere CO2-concentraties, hebben Clark en collega’s modelberekeningen uitgevoerd voor vier verschillende CO2-emissiescenario’s, waarvan de totale hoeveelheid opgestookte koolstof vanaf het jaar 2000 tot het jaar 2300 respectievelijk 1280, 2560, 3840 en 5120 gigaton bedraagt. 1 Gigaton koolstof opstoken levert 3,667 gigaton CO2 op. Ter vergelijking, het IPCC schat de reeds door ons mensen opgestookte hoeveelheid koolstof tot 2011 op 515 gigaton (AR5 SPM, blz. 25). In het huidige tempo van ons fossiele brandstofverbruik, 10 gigaton koolstof per jaar, bereiken we die hoeveelheid van het laagste scenario over circa 120 jaar. De projecties van onze toekomstige CO2-emissies wijzen echter op een toename van die emissies waardoor die 120 jaar ingekort zal worden.
De grafieken in figuur 2 geven de historische verandering in de CO2-concentratie en de gemiddelde temperatuur op aarde weer vanaf het einde van de laatste ijstijd, 20.000 jaar geleden, tot het heden, samen met de modelresultaten voor de vier scenario’s tot 10.000 jaar in de toekomst.
Uit de grafieken die in figuur 2 staan, volgt duidelijk dat de CO2-concentratie in de atmosfeer, door het in enkele eeuwen opstoken van allerlei fossiele brandstoffen, over 10.000 jaar nog altijd veel hoger zal zijn dan voor de industriële revolutie. Het laagste scenario (1280 Gt C) komt dan in de modelberekeningen uit op een concentratie van gemiddeld 420 ppm CO2 en het hoogste (5120 Gt C) op 1270 ppm CO2. De gemiddelde temperatuur op aarde is dan (in het jaar 10.000!) nog altijd ongeveer 1,4 tot 6,3 °C (scenario 1280 Gt C resp. 5120 Gt C) hoger dan tijdens de referentie periode 1980-2004. De hogere temperaturen, gedurende vele duizenden jaren, leiden uiteraard tot een hoger zeeniveau. Door de hogere temperatuur warmt het zeewater op waardoor het uitzet en veel van het ijs dat op landgletsjers en op de grote ijskappen is opgeslagen, zal wegsmelten en eindigen als extra water in de oceanen. De grafieken in figuur 3 geven een overzicht van de historische verandering van het zeeniveau en de modelresultaten voor de vier genoemde scenario’s van 20.000 jaar geleden tot 10.000 jaar in de toekomst.
De zeespiegelstijging volgt met een grote vertraging de temperatuursverandering. Zo bereikte de temperatuur circa 11.000 geleden een top en bleef deze daarna relatief constant. Het zeeniveau daarentegen steeg nog duizenden jaren gewoon door met totaal ongeveer 45 meter. Dit wordt vooral veroorzaakt door de trage responstijd van de grote ijskappen, het smelten van dergelijk grote ijsblokken duurt nu eenmaal een tijdje. Dezelfde vertraging in de zeespiegelstijging zie je terug in de resultaten van de vier emissiescenario’s. Als de temperatuur op aarde alweer langzaam aan het dalen is, neemt het zeeniveau nog altijd toe, omdat de ijskappen hun nieuwe evenwichtsniveau nog niet hebben bereikt. Voor de vier emissiescenario’s komt het zeeniveau na 10.000 jaar gemiddeld ongeveer 25 tot 52 meter hoger uit dan het huidige zeeniveau. De zeespiegelstijging van 0,3 tot 0,8 meter, die het IPCC in hun laatste rapport voorziet voor het einde van deze eeuw (tabel SPM.2) en waarover al veel discussies zijn gevoerd, is letterlijk én figuurlijk een klein achter-de-komma-getalletje als je naar de komende 10 millennia kijkt.
De snelste zeespiegelstijging vindt plaats in het komende millennium (onderste grafiek in figuur 3) met waardes voor het hoogste emissiescenario die overeenkomen met snelheidsveranderingen in de zeespiegelstijging tijdens de overgang van de laatste ijstijd naar het huidige interglaciaal: meerdere meters per eeuw. Een dermate snelle stijging van de zeespiegel heeft de mensheid al duizenden jaren niet meer meegemaakt.
De plaatjes in figuur 4 hieronder geven een idee welke gebieden op aarde, waar nu veel mensen wonen, geraakt zullen worden door de 25 meter zeespiegelstijging als gevolg van de CO2-emissies bij het laagste emissiescenario van 1280 gigaton.
Ons verbruik van fossiele brandstoffen, dat morgen niet plotseling zal stoppen, heeft dus een verreikende invloed op het klimaat van onze leefomgeving met gevolgen die over 10,000 jaar nog voelbaar en zichtbaar zullen zijn. Hoe meer broeikasgassen we nog zullen produceren, hoe groter die gevolgen zullen zijn, ook na vele duizenden jaren. Onze gezamenlijke beslissingen gedurende de komende eeuw bepalen dus in grote mate wat er de komende millennia o.a. met ons klimaat, de oceanen en het zeeniveau zal gebeuren.
De wetenschap gaat niet over wat er wel of niet allemaal beslist moet worden over ons fossiele brandstofverbruik, maar Clark en collega’s wijzen ons in hun artikel wel op de kans die ons de komende decennia wordt geboden:
Iets om toch eens goed te overdenken lijkt mij zo.
Klimaatverandering 
Bij het zien van de grafieken in figuur 2 in het blogstuk borrelden er bij mij wat herinneringen op aan mijn “wheelchair” grafiek. Hieronder de temperatuurdata van Clark et al. 2016 (hun grafiek 1c) gepresenteerd op dezelfde wijze als de “wheelchair”.
Door Bob al gedoopt met de naam “adjustable wheelchair”.
LikeLike
Hi Jos,
Dank voor deze bespreking van Clark et al 2016, die overigens makkelijk gedownload kan worden via: http://sci-hub.io/
Misschien goed om op te merken dat hun veranderingssnelheden gemiddeld zijn over periodes van 500 jaar, dus op kortere termijn kunnen die nog aanzienlijk hoger zijn, ook omdat we niet weten of alle feedbacks voldoende meegenomen zijn.
Met name hun fig1d laat volgens mij goed zien hoe uitzonderlijk snel de huidige CO2-stijging is vergeleken met de afgelopen 20.000 jaar (en langer). En in het verleden was die stijging een feedback, terwijl het nu de belangrijkste forcing is, dus hoe sterk zullen de feedbacks op deze forcing zijn?
LikeLike
Lennart,
Die smoothing van de snelheid van de zeespiegelstijging over 500 jaar staat genoemd in de tekst onder figuur 3. Dat kan inderdaad dus hoger zijn over 100 jaar. Voor de simulaties hebben ze twee EMIC’s gebruikt, dus ook de reactie van de koolstofcyclus is hier meegenomen.
De snelheid van de huidige verandering van de CO2 concentratie in de atmosfeer is zeker ongekend in de laatste miljoen jaar. Om iets vergelijkbaars te vinden moet je veel verder terug in de tijd, het PETM (56 miljoen jaar geleden) benadert de huidige situatie wellicht het best, zie:
https://klimaatverandering.wordpress.com/2012/03/12/oceaanverzuring-een-warme-en-zure-toekomst/
LikeLike
Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Club_van_Rome
Het doemscenario van de Club van Rome was onjuist. En werd gebruikt voor politiek eingenbelang.
Ongeacht of het artikel van de heer Hagelaars juist is of onjuist, doordat de klimaatverandering wordt gebruikt voor politiek eigenbelang, gaat het nut van de inhoud verloren. Het heeft geen enkel zin kolengascentrales te sluiten als vervolgens in Doel of Borssele het zelfde gebeurd als in Harrisburg, Tsjernobyl of Fukoshima. Kans voor de beide centrales samen pakweg 1 maal per 2000 jaar. Ook het gegeven dat veel milieu wetenschappers er vanuit gaan dat er geen belangrijke relatie is tussen de groei van het aantal mensen op onze planeet en de klimaatverandering is bedenkelijk. Ik heb zelf in New Delhi gewerkt en daar gezien hoe ook in India een middengroep ontstaat tussen de enkele rijken en grote groep armen. Zeker deze middengroep, pakweg 200 à 300 miljoen mensen (in India alleen dus) is veel meer van de natuurlijke hulpbronnen gaan consumeren.
Overigens: Dat het klimaat opwarmt, en wij mensen daar de oorzaak van zijn, zal ik absoluut niet ontkennen. Ik heb echter veel gereisd, zowel voor mijn werk als vakanties. Mijn verreweg grootste zorg is dat van de 7,4 miljard mensen op de aarde er 7 miljard een hekel hebben aan de westerse beschaving. Die alles wat er gebeurd, ongeacht wat, naar eigen voordeel uitlegt en vervolgens als dogma de rest van de mensheid dicteert.
Nog één kleine uitleg: Sociaal, (Tsipras) en globaal (Dijsselbloem) zijn onverenigbaar. En beiden fout. Heel fout.
LikeLike
Beste Wijnand,
Je reactie heeft helemaal niets met het blogstuk van doen. Het is op deze site een goede gewoonte om toch enigszins on-topic te reageren.
Voor uitingen, opmerkingen e.d. die niet bij een blogstuk passen, kun je terecht bij de meest recente open discussie alhier:
https://klimaatverandering.wordpress.com/2015/11/26/open-discussie-winter-2015-2016/
Daarbij is de insteek klimaatverandering en de onderwerpen die daar mee te maken hebben, gelieve je daar aan te houden a.u.b.
LikeLike
Beste Wijnand,
Zie s.v.p. mijn reactie in de Open Discussie:
https://klimaatverandering.wordpress.com/2015/11/26/open-discussie-winter-2015-2016/#comment-15180
Eventuele reacties dienen dus daar geplaatst te worden.
LikeLike
Jos Hagelaars,
In een oud artikel van de NRC las ik dat zelfs de pest invloed op het klimaat heeft gehad. Het sterven van miljoenen Europeanen zou mogelijkerwijs gezorgd hebben voor de terugkeer van veel bos en dus voor een daling van CO2 waardoor de kleine IJstijd werd versterkt.
http://vorige.nrc.nl//wetenschap/article1658845.ece/De_pest_versterkte__Kleine_IJstijd_
LikeLike
Hi Lieuwe,
Ja, dat is de hypothese van William (Bill) Ruddiman:
Debate over the Early Anthropogenic Hypothesis
http://www.nature.com/news/2011/110325/full/news.2011.184.html
http://en.wikipedia.org/wiki/William_Ruddiman
Er is nog discussie over omdat de timing (wellicht) niet helemaal klopt. De voornaamste oorzaak van ‘de kleine IJstijd’ was waarschijnlijk de (nu nog steeds) dalende zomer-insolatie op hogere breedtegraden die hoort bij het heel geleidelijk naderen van het einde van een interglaciaal (de Milankovic-forcering). Zie ook:
Voorlopig even geen nieuwe ijstijd
Mogelijk heeft ook methaangas mede een rol gespeeld aan het einde van de Middeleeuwen – uit bodems die eerst ontgonnen werden voor de landbouw maar later weer braak kwamen te liggen. In de CH4-concentraties in ijskernen zie je namelijk een vergelijkbaar piekje met daaropvolgend een dip, nadat de pest ging woeden in Europa.
LikeLike
Laaggelegen steden als Amsterdam en Rotterdam, die al zeker 1000 jaar bestaan, hebben hun langste tijd gehad, als ik de grafiek van Clark et al goed interpreteer. 20 meter zeespiegelstijging is bijna niet meer te voorkomen en mijn naar mijn leken-beoordeling zullen onze kustverdedingingen daar ook niet tegenop gewassen zijn.
Nu heeft de Delta-commissie een budget van 1 miljard om onze voeten droog te houden maar zouden we niet juist ons kapitaal en inspanningen moeten richten op de hoger gelegen gebieden? Dus steeds minder investeren in de Randstad maar juist infrastructuur en werkgelegenheid creëren in het Midden, Oosten en Zuiden?
De zeespiegelstijging heeft uiteraard de nodige tijd nodig maar datzelfde geldt voor het ombouwen van Nederland zonder de economie teveel te schaden…
LikeLike
@Lieuwe
Het boek van Ruddiman over zijn intrigerende “Early Anthropocene” hypothese is zeer lezenswaardig, het heet: “Plows, Plagues, and Petroleum”
http://press.princeton.edu/titles/9164.html
Zo nu en dan komen er onderzoeken uit die in enige mate deze hypothese, de invloed van de mens op het klimaat vóór de industriële revolutie, ondersteunen. Het onderzoek van Van Hoof uit 2006, waar het NRC over schrijft, is er daar eentje van. Een recent voorbeeld is een studie over de invloed op het klimaat van de grote afname van de inheemse Amerikaanse bevolking na de komst van de Europese kolonisten en dan wel specifiek het gebied van New Mexico:
http://www.eurekalert.org/pub_releases/2016-01/hu-tao012116.php
Of deze week nog over het ontbossen van Madagascar 1000 jaar geleden door mensen via bosbranden:
http://news.mit.edu/2016/humans-set-fire-madagascar-forests-1000-years-ago-0218
Bij de eerste zinnen van dit blogstuk heb ik eerlijk gezegd de ideeën van Ruddiman een beetje in mijn achterhoofd gehad.
@Ontspan
Dijken van meer dan 20 meter hoog zijn inderdaad moelijk voor te stellen. Probleem is wel dat bij een dergelijke zeespiegelstijging er van Nederland niet veel overblijft om met z’n allen naar toe te verkassen: http://ahn.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=c3c98b8a4ff84ff4938fafe7cc106e88
LikeLike
Nederlanders als klimaatvluchtelingen, daar wordt ik ook niet vrolijker van. Zouden wij net zo onwelkom zijn zoals wij anderen verwelkomen?
LikeLike
@Jos Hagelaars,
Interessante links: bedankt voor je reactie maar… (ik hoop dat je nu door leest). Klimaatverandering zorgt voor verandering in het weer en het zijn met name de culturen die op de randen van de Aarde leven zoals de kusten (vissers bijvoorbeeld), of op grote hoogte en afgelegen (droge) gebieden, die als eerste de gevolgen van klimaatverandering ervaren.
In noord Nederland leeft een “volk” wat zich “fries” voelt, met een volkslied en een eigen taal. Bijna niemand daar weet dat de oorspronkelijke Friezen gevlucht zijn voor een almaar ruwer wordende zee. Ze zijn als (ongeletterde) cultuur bijna geheel verdwenen. Je zult ze alleen nog terug vinden met onbekende namen als Malloriks of Verritus (verkeerd geschreven waarschijnlijk) in Romeinse geschriften.
Misschien zijn de (echte) Friezen de eerste gedocumenteerde klimaatvluchtingen in de Nederlandse historie?
LikeLike
“Mijn verreweg grootste zorg is dat van de 7,4 miljard mensen op de aarde er 7 miljard een hekel hebben aan de westerse beschaving.” – Zowel zwaar overdreven als eenvoudigweg onjuist.
Een flink deel heeft wel een hekel aan het westen op bepaalde aspecten en die kun je zelf natuurlijk prima bedenken. Als jij in Gaza zat, of in de Nigeriaanse streken waar Shell in kongsi met de Nigeriaanse regering slachtingen aanricht onder je bevolking, dacht je wel wat reëler.
LikeLike
“Zouden wij net zo onwelkom zijn zoals wij anderen verwelkomen?” – Nou en of.
LikeLike
In het verlengde van Clark et al 2016 verschijnen deze week vier nieuwe papers in PNAS over het risico op zeespiegelstijging in de komende decennia, eeuwen en millennia. Stefan Rahmstorf vat ze kort samen op RealClimate:
http://www.realclimate.org/index.php/archives/2016/02/millennia-of-sea-level-change/
Hij wijst onder meer ook op:
“two further new papers, also appearing in PNAS this week, by Gasson et al. and by Levy et al.. These papers look at the stability of the Antarctic Ice Sheet during the early to mid Miocene, between 23 and 14 million years ago. What is most relevant here is the advances in modelling the Antarctic ice sheet by including new mechanisms describing the fracturing of ice shelves and the breakup of large ice cliffs. The improved ice sheet model is able to capture the highly variable Antarctic ice volume during the Miocene; the bad news is that it suggests the Antarctic Ice Sheet can decay more rapidly than previously thought.”
Gasson et al 2016 lijken te concluderen dat circa 10m stijging in circa twee eeuwen wellicht mogelijk is als de desintegratie van de ijskappen op Antarctica goed op gang komt (zie hun fig3). Hoe lang dat nog duurt? Misschien nog vele eeuwen, of misschien al ergens in de tweede helft van deze eeuw? Wellicht kan binnenkort Hansen et al 2016 (in press) daar iets meer licht op werpen:
http://pubs.giss.nasa.gov/abs/ha04710s.html
Laten we hopen dat dit risico meevalt, maar in ons beleid rekening houden met de kans dat het tegenvalt.
LikeLike
Correctie: die 10m is niet in twee, maar in vier eeuwen, waarvan circa 6m in de eerst twee eeuwen en circa 4 in de volgende twee.
LikeLike
Zie ook fig2b in Rohling et al 2013:
http://www.nature.com/articles/srep03461/figures/2
De ijskappen kunnen wellicht al in 2-4 eeuwen op volle sterkte op een forcing reageren (maar het zou ook veel langer kunnen duren). We zitten nu al op circa twee eeuwen sinds het begin van de industrialisatie, dus het lijkt riskant te worden.
Zie ook:
https://www.sciencedaily.com/releases/2016/02/160222155615.htm
Gasson zegt:
“The ice sheets will take hundreds of years to respond, so although CO2 may be at the same level as during the Miocene in the next 30 years, it doesn’t mean that they will melt in 30 years,”
Nee, inderdaad, maar wanneer kunnen de ijskappen hun maximum smeltsnelheid bereiken? Al rond 2100, of rond 2200, of pas later?
LikeLike
@ Lennart van der Linde
“Laten we hopen dat dit risico meevalt, maar in ons beleid rekening houden met de kans dat het tegenvalt”.
Geloof je dan Lennart, dat “beleid” zonder risico’s is ?
Ik denk dan met name aan:
– Het wegnemen van substantiële hoeveelheden goedkope en betrouwbare fossiele energie uit hoogtechnologische samenlevingen;
– Het blokkeren van goedkope en betrouwbare fossiele energietoevoeren aan zich ontwikkelende samenlevingen;
– De beperkte mogelijkheden om alle fossiele energie te vervangen door hernieuwbare energietechnologieën met marktconforme beprijzing.
LikeLike
@ Michiel de Pooter,
Beleid is nooit zonder risico’s. Het gaat dus om een afweging van de risico’s: enerzijds die van klimaatverandering en anderzijds die van klimaatbeleid.
Het lijkt mij bijzonder verstandig om alles op alles te zetten om de broeikasgasemissies in de toekomst terug te brengen. De risico’s die jij schetst zijn volgens mij niet zo groot. Al was het maar omdat al die fossiele brandstoffen die in de grond zitten niet weglopen. Als de nood echt aan de man zou komen, zijn ze altijd nog te gebruiken. Beleid kan altijd weer aangepast worden, de klimaatverandering die we veroorzaken is onomkeerbaar (tenzij tegen enorme kosten en/of met enorme risico’s van geoengineering).
Je laatste punt – “beperkte mogelijkheden om alle fossiele energie te vervangen door hernieuwbare energietechnologieën met marktconforme beprijzing” – lijkt me een reden om te pleiten voor zoveel mogelijk duurzame energie. Als fossiele brandstoffen zo goed als onvervangbaar zijn is het immers verstandig om uiterst zuinig te zijn op de eindige voorraad. Zodat er, mocht dat echt nodig zijn, voor volgende generaties ook nog wat overblijft.
LikeLike
Beste Michiel,
Ik geloof niet dat mitigatiebeleid zonder risico is, alleen lijken die risico’s minder groot en beter beheersbaar dan de klimaatrisico’s bij onvoldoende beleid. Het IPCC zegt daarover op pp.17-19 van het AR5-syntheserapport:
Klik om toegang te krijgen tot AR5_SYR_FINAL_SPM.pdf
“Without additional mitigation efforts beyond those in place today, and even with adaptation, warming by the end of the 21st century will lead to high to very high risk of severe, widespread and irreversible impacts globally (high confidence). Mitigation involves some level of co-benefits and of risks due to adverse side effects, but these risks do not involve the same possibility of severe, widespread and irreversible impacts as risks from climate change, increasing the benefits from near-term mitigation efforts.”
En:
“Mitigation involves some level of co-benefits and risks, but these risks do not involve the same possibility of severe, widespread and irreversible impacts as risks from climate change. Inertia in the economic and climate system and the possibility of irreversible impacts from climate change increase the benefits from near-term mitigation efforts (high confidence). Delays in additional mitigation or constraints on technological options increase the longer-term mitigation costs to hold climate change risks at a given level.”
Je zou misschien kunnen zeggen: hoe moeilijker het is om van fossiele energie over te stappen op hernieuwbare energie, hoe acuter we een sterk mitigatiebeleid nodig hebben. Mocht blijken dat de negatieve effecten van zo’n beleid toch groter zijn dan nu ingeschat, dan kan dat beleid altijd nog afgezwakt worden. Andersom is dat niet het geval: als de klimaateffecten negatiever zijn dan nu ingeschat, dan is het te laat om het mitigatiebeleid nog aan te scherpen.
LikeLike
Lennart,
Je redenatie zou sluitend zijn, als mitigatiebeleid ook nog efficiënt zou zijn. Ik kan zo gauw geen goede voorbeelden vinden. De efficiëntie van klimaatbeleid neemt niet toe, door vergroting van de noodzaak of omdat het IPCC iets roept. Als je de risico’s van klimaatverandering te lijf gaat met inefficient klimaatbeleid, ben je de duivel aan het uitdrijven met Beelzebub. Ik denk dat dat ook de voornaamste reden is van de ignorante houding van regeringen en decisionmakers.
LikeLike
Michiel,
Je hebt gelijk dat het huidige beleid niet zo doelmatig is als zou kunnen. Een mondiale prijs op CO2-uitstoot is waarschijnlijk het meest doelmatig. Zolang die er nog niet is kunnen we echter met iets minder optimaal beleid nog altijd flinke stappen zetten naar een CO2-arme economie, en de kans op een optimaler beleid vergroten. De huidige economie die CO2-kosten onbeprijsd afwentelt op de meest kwetsbaren en de toekomst kan ook niet bepaald een toonbeeld van doelmatigheid genoemd worden. En Nederland bungelt wat dit betreft ergens onder aan de Europese ranglijst, dus bij ons is sowieso genoeg ruimte voor verbetering.
LikeLike
@Michiel de Pooter
– “Ik denk dat dat ook de voornaamste reden is van de ignorante houding van regeringen en decisionmakers.”
Je kunt natuurlijk strijden voor efficiënter klimaatbeleid i.p.v. alle klimaatbeleid te bestrijden zoals men hier en daar wel eens ziet. Uit het klimaatakkoord van Parijs blijkt toch echter wel degelijk dat regeringen de noodzaak van klimaatbeleid inzien:
“Recognizing that climate change represents an urgent and potentially irreversible threat to human societies and the planet and thus requires the widest possible cooperation by all countries, and their participation in an effective and appropriate international response, with a view to accelerating the reduction of global greenhouse gas emissions,
Also recognizing that deep reductions in global emissions will be required in order to achieve the ultimate objective of the Convention and emphasizing the need for urgency in addressing climate change,..”
https://klimaatverandering.wordpress.com/2015/12/14/cop21-het-klimaatakkoord-van-parijs-2015/
En heb je eigenlijk dit blogstuk wel gelezen? De risico’s van klimaatverandering zijn groot en op de tijdschaal van mensen eigenlijk irreversibel. Een mogelijke zeespiegelstijging van op termijn een metertje of 20 of meer met daarbij een kans van een stijging van meerdere meters per eeuw in de komende eeuwen, extremer weer, verzurende oceanen et cetera vind jij niet genoeg reden om iets aan onze CO2-emissies te doen?
LikeLike
Beste Michiel de Pooter,
Lennart gaf commentaar op Clark et al 2016 — waar bovenstaand blogstuk over gaat — en op 4 nieuwe onderzoeken die deze week in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) verschijnen. De publicaties gaan over de te verwachten zeespiegelstijging, een onderwerp van het blogstuk. Eén ervan suggereert dat er zelfs tot 10 meter stijging in ca. twee eeuwen tijd op zou kunnen treden en naar aanleiding daarvan zegt Lennart:
Dat is ‘on topic’, het gaat over bovenstaand blogstuk. Jouw commentaar waar je fossiel met hernieuwbaar gaat vergelijken, is echter ‘off topic’: het heeft geen betrekking op het blogstuk. We hebben al twee eerdere discussies over fossiel vs. hernieuwbaar (het 2e draadje bevat overigens ook e.e.a. over kernenergie):
Windenergie zorgt wel degelijk voor vermindering CO2 uitstoot
Open discussie zomer 2014
Eigenlijk horen je reacties daar thuis als het niet over bovenstaand blogstuk gaat maar over ‘goedkope’ fossiele energie — die alléén goedkoop is zolang je alle schade die erdoor veroorzaakt wordt niet opneemt in de prijs. Aangezien anderen ook al gereageerd hebben, toch even iets over ‘efficiëntie’:
“Je redenatie zou sluitend zijn, als mitigatiebeleid ook nog efficiënt zou zijn. Ik kan zo gauw geen goede voorbeelden vinden. De efficiëntie van klimaatbeleid neemt niet toe, door vergroting van de noodzaak of omdat het IPCC iets roept. Als je de risico’s van klimaatverandering te lijf gaat met inefficient klimaatbeleid …”
Definieer inefficiënt? Of efficiënt?
Er bestaat niet zoiets als ‘efficiëntie’ op zichzelf. Wat telt is of een handelwijze (of beleid) in het volledige scala aan menselijke behoeften kan voorzien — nu en in de toekomst — met de beschikbare productiefactoren kapitaal, arbeid en natuurlijke hulpbronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pareto-efficiëntie
‘Vergroting van de noodzaak’, zoals jij het noemt, maakt klimaatbeleid WEL efficiënter omdat dan de schade per uitgestoten ton CO2 toeneemt. Als je bijvoorbeeld 220,- euro aan schade (per ton CO2) kan voorkomen door 40,- euro te investeren om een ton aan emissies uit te sparen, dan is dat heel efficiënt.
LikeLike
“Ik denk dat dat ook de voornaamste reden is van de ignorante houding van regeringen en decisionmakers.” – is geen ignorantie. Regeringen zijn steeds meer corporate bezit geworden, laten de grote concerns de wet schrijven en laten zich door hen dan ook letterlijk en figuurlijk de wet voorschrijven.
LikeLike
@ Jos Hagelaars 1
“De verreikende menselijke invloed op het klimaat”
Uit je verhaal leid ik een dominantie af van de CO2 invloed. Het gaat bijna nergens anders over. Roept bij mij wat vragen op over “objectiviteit”.
Objectiviteit beschouw ik als een van de noodzakelijkheden, die wetenschap mogelijk maken. Gebrek aan objectiviteit tref je aan bij meningen en metafysica.
1. Wat zijn jouw overwegingen om niet in te gaan op ontbossing, urbanisatie, overbevolking , bodemgebruik, natuurlijke variabiliteiten en de beperktheid van meetmethodes en meetreeksen ? 2. Hoe kan ik als subsidieleverende belastingbetaler aan CO2 emissieverlagende maatregelen weten, of alle andere mogelijke oorzaken van klimaatverandering wel voldoende en naar verhouding zijn onderzocht ?
3. Hoe verhoudt de begrepenheid van invloeden zich met onbegrepenheid ?
@ Jos Hagelaars 2
“Een mogelijke zeespiegelstijging van op termijn een metertje of 20 of meer met daarbij een kans van een stijging van meerdere meters per eeuw in de komende eeuwen, extremer weer, verzurende oceanen et cetera vind jij niet genoeg reden om iets aan onze CO2-emissies te doen? “
Nee vind ik niet genoeg; Ik heb hiervoor een aantal basale argumenten, uitgaand van het klimaat als een verzameling van complexe, dynamische, non-lineaire, chaotische en zich zelf regulerende globale weersystemen.
1. Er bestaan geen eenvoudige oplossingen voor problemen met complexe of deels onbegrepen systemen, structuren of dynamica;
2. Er kan nooit een (1) hypothese, methode of dataverzameling bestaan,dat in een klap de “waarheid” zal ontsluiten (zie AGW) over een complex, veelzijdig etc. systeem. De wetenschappelijke methode levert slechts stapsgewijs bruikbare benaderingen aan van de werkelijkheid.
3.De wetenschappelijke methode kan alleen presteren bij discipline, nauwkeurigheid, objectiviteit en ondubbelzinnigheid.
4. Noodzakelijkheid is nooit gelijk aan mogelijkheid.
Zeespiegelstijging en extreem weer verbinden met CO2 emissies is dubbelzinnig, dus onwetenschappelijk. Er is immers onvoldoende wetenschappelijk bewijs, dat ze zich niet voordeden in tijdvensters met stabielere of lagere CO2 niveaus.
LikeLike
Michiel de Pooter,
Meerdere reageerders hebben hier de beleefdheid gehad te antwoorden op je beweringen, hoewel die maar bar weinig te maken hadden met het onderwerp van deze blogpost: het artikel van Clark et al.. Zou je het fatsoen op kunnen brengen om op zijn minst een klein beetje interesse te tonen in de argumenten en informatie die je aangereikt krijgt? Tot op heden is daar niets van te zien, het enige dat je doet is steeds weer een nieuwe lading beweringen oplepelen uit het pseudosceptische standaardrepertoire.
Als je duidelijk wil maken dat je de klimaatwetenschap, zoals onder meer weergegeven in de rapporten van het IPCC, niet wenst te accepteren, dan is die boodschap nu wel doorgekomen. Het is dus niet nodig dat standpunt kracht bij te zetten met steeds weer een nieuwe lading beweringen die allemaal al lang en breed zijn weerlegd: we kennen de beweringen én de weerlegging. We hebben er alleen niet zo veel zin in om dat allemaal keer op keer te herhalen, zeker wanneer je zo duidelijk laat zien toch niet in onze antwoorden geïnteresseerd te zijn.
Het staat heel duidelijk in onze spelregels: “Blijf bij het onderwerp: on-topic“. In dit geval dus: het artikel van Clark et al.. Gelieve je daar aan te houden.
LikeLike
Beste Michiel de Pooter,
“Uit je verhaal leid ik een dominantie af van de CO2 invloed. Het gaat bijna nergens anders over. Roept bij mij wat vragen op over “objectiviteit”.”
Het stuk van Jos Hagelaars gaat over deze wetenschappelijke publicatie:
Consequences of twenty-first-century policy for multi-millennial climate and sea-level change
door de volgende wetenschappers: Peter U. Clark, Jeremy D. Shakun, Shaun A. Marcott, Alan C. Mix, Michael By, Scott Kulp, Anders Levermann, Glenn A. Milne, Patrik L. Pfister, Benjamin D. Santer, Daniel P. Schrag, Susan Solomon, Thomas F. Stocker, Benjamin H. Strauss, Andrew J. Weaver, Ricarda Winkelmann, David Archer, Edouard Bard, Aaron Goldner, Kurt Lambeck, Raymond T. Pierrehumbert & Gian-Kasper Plattner.
Heeft u het al gelezen? Dan had u gezien:
‘Carbon emissions’ zijn de emissies van CO2 en CH4 (methaan) en dáár gaat de publicatie over. Jos Hagelaars kan er moeilijk wat anders van maken? Het is onzin dat Jos niet over andere broeikasgassen zou schrijven, lees bijvoorbeeld zijn blogstuk over methaan:
In het datamoeras van een moerasgas
De klimaatwetenschap claimt ook NIET dat er slechts één oorzaak van klimaatverandering zou zijn (alleen CO2), maar wijst er juist op dat er uiteenlopende forceringen bestaan zoals de Milankovic-forcering (de langzaam schommelende baanparameters van de aarde) en de nog veel trager veranderende ligging van de continenten. Ook daar heeft Jos uitgebreid over geschreven, zie bijvoorbeeld:
Kip-en-ei bij CO2 en de temperatuur
Tegenpolen: waarom de Noordpool zo snel opwarmt en de Zuidpool zo traag
Je navolgende stukje is simpelweg wartaal, een verzameling ‘gobbledygook’ die slechts bedoeld is om geleerd te klinken maar in werkelijkheid een stropop-redenering is: “2. Er kan nooit een (1) hypothese, methode of dataverzameling bestaan,dat in een klap de “waarheid” zal ontsluiten (zie AGW) over …”
De klimaatwetenschap beweert namelijk helemaal nergens dat er ‘in een klap de “waarheid” ontsloten is’, maar laat juist zien dat het klimaat — ook in wat jij noemt “tijdvensters met stabielere of lagere CO2 niveaus” — bepaald wordt door externe forcering + interne variabiliteit. En DE externe forcering waar nu, in ons geval, door de mens zelf aan gedraaid wordt is in de 1e plaats de CO2-concentratie die in een ongekend tempo van 280 ppm naar maar liefst 400 ppm is opgekrikt — dus met ca. 43% en die nog veel verder zal stijgen.
Michiel de Pooter: indien je het oneens bent met de conclusies van de genoemde wetenschappers, de auteurs van deze publicatie (prof. Peter Clark t/m prof. Plattner) dan zal jij je dus tot DE AUTEURS van deze publicatie moeten richten?
In de tussentijd vat Jos gewoon precies samen wat er in hun publicatie staat…
LikeLike
@Michiel de Pooter
– “Zeespiegelstijging en extreem weer verbinden met CO2 emissies is dubbelzinnig, dus onwetenschappelijk.”
Zoals Hans al aangeeft heeft dat riedeltje beweringen van je bar weinig met het blogstuk van doen. Zoek maar op in de uitstekende wetenschappelijke assessments van het IPCC hoe het zit met het broeikaseffect en de menselijke invloed daarop. Of volg de links die Bob je heeft aangereikt en volg de links in onze blogstukken naar de wetenschappelijke artikelen. Dan kun je je zelf ervan vergewissen of het klopt wat wij daarover schrijven.
Over extreem weer gaat dit blogstuk niet, maar daarover schrijft het IPCC het volgende in hun laatste rapport (AR5 SPM WG2 blz. 12):
“Extreme weather events: Climate-change-related risks from extreme events, such as heat waves, extreme precipitation, and coastal flooding, are already moderate (high confidence) and high with 1°C additional warming (medium confidence). Risks associated with some types of extreme events (e.g., extreme heat) increase further at higher temperatures (high confidence).”
Dat een toename van de CO2-concentratie in de atmosfeer uiteindelijk tot meer zeespiegelstijging leidt, is evident vanwege de radiatieve eigenschappen van CO2. Dit blijkt dus ook uit de hier besproken studie van Clark et al, die – opnieuw – duidelijk maakt dat de gevolgen van ons handelen de komende eeuw het klimaat op aarde voor millennia zal beïnvloeden.
LikeLike
@ Jos, Bob en Hans
Uit jullie reactie begrijp ik, dat dogma’s en leerstelligheden van jullie kerkgenootschap zijn aangevallen d.m.v. vraagstelling. Het is me wat ! Die vragen noem je dan gewoon off topic, wartaal en gobbledygook, Of je geeft antwoorden op niet gestelde vragen om het onderwerp te ontwijken. Kan natuurlijk ook. Ach ja, wetenschap en vragen stellen, wie verzint het eigenlijk ? Nevermind, succes met jullie evangelisatieproject en go tell it on the mountain !
LikeLike
Michiel de Pooter,
Je verhaal is een lappendeken van logische drogredeneringen. Zonder ook maar een argument te geven leg je de uitgebreid beargumenteerde en met referenties gestaafde uitleg van Jos terzijde, en dan beschuldig je hem er van alleen maar een mening te geven? Ontgaat de ironie je?
1. Waarom wordt er vnl over CO2 gepraat? Omdat het over lang in de tijd doorwerkende effecten gaat, en dat is specifiek een gevolg van CO2 vanwege de lange verblijftijd in de atmosfeer.
2. “Hoe kan ik als subsidieleverende belastingbetaler aan CO2 emissieverlagende maatregelen weten, of alle andere mogelijke oorzaken van klimaatverandering wel voldoende en naar verhouding zijn onderzocht?“ Daar komt de aap uit de mouw. Het gaat jou blijkbaar niet primair om de wetenschap, maar om een aversie tegen subsidies waarvoor jij wellicht meer belasting zou moeten gaan betalen. Kom dan met marktconforme oplossingsstrategieen aanzetten of zo, i.p.v. de wetenschap, waarvan de conclusies blijkbaar op gespannen voet staat met jouw wereldbeeld, bij het grof vuil te zetten. Maar goed, om je vraag te beantwoorden, je hebt in feite twee rationele keuzes: je kunt vertrouwen op de mainstream wetenschappelijke kennis, of je kunt je zelf die kennis eigen proberen te maken en zelf een wetenschappelijk gefundeerde visie ontwikkelen. In de praktijk zal het op het ene gebied meer het ene spoor en op het andere gebied meer het andere spoor zijn, waarbij je natuurlijk altijd je gezond verstand moet blijven gebruiken en niet blind varen op wat anderen zeggen. Aan de andere kant, je oren en ogen sluiten voor informatie die je niet welgevallig is, is volgens mij de minst rationele (maar weliswaar een veel voorkomende) optie.
Daarnaast doe je net of onzekerheid onwetendheid zou impliceren en impliceer je, wederom zonder ook maar enige argumentatie, dat klimaatwetenschap niet betrouwbaar zou zijn, want het gaat om een complex systeem. Als je ernstig ziek bent, sla je dan ook in de wind wat de specialist zegt?
Je bent welkom om mee te discussieren, maar is het teveel gevraagd om je mening wel een klein beetje te onderbouwen, en om niet een al te verkeerde voorstelling van zaken te geven? En laat loze beschuldigingen achterwege svp.
LikeLike
“… dat dogma’s en leerstelligheden van jullie kerkgenootschap zijn aangevallen d.m.v. vraagstelling.”
Just another climate revisionist.
Dit soort dingen moet je helemaal niet pikken – direct ban – en nog even rondkijken of je een verbinding met een PR-bedrijf kan vinden.
Als zoeentje zegt ‘kerkgenootschap’ – direct verwijderen.
Ik zeg het nog maar een jaar of acht, geloof ik..
LikeLike
@ cRR Kampen | februari 26, 2016 om 14:2,
Zou je zoiets willen? |
“Reactiebeleid: Reageer onder eigen naam of reageer niet.
2.Bezint eer gij reageert. Je persoonlijke mening/gevoel interesseert mij niet beslist. Als je tips, artikelen boektitels, bronnen kunt leveren die het begrip van mij en lezers kan vergroten, of je ziet een inhoudelijke fout, bewijzen van tegendeel, of hebt nuttige aanwijzingen: wees dan meer dan welkom!
3.Een voorbeeld van een reactie die ik direct zonder pardon verwijder is ‘hauhuhu compulottuhtheorieeeee’, mensen die aan je persoon komen zuigen, en verder iedere nep-intellectueel die zich in de standpunten van anderen hult om zelf nog iets te lijken.
4.Ik overtreed hier alle regels voor succesvol bloggen. 🙂 Het wordt nooit wat :-)”
(Climategate)
Af en toe een idiote reactie uit het kamp van ontkenners en de reacties van wetenschappers en kenners is voor ondergetekende juist de reden om hier kennis te vergaren. Ik zou het jammer vinden als hier de regels van Rypke
Zeilmaker de regel zouden worden.
LikeLike
One problem. There wasn’t a slowdown. Tine scale for such a deterministic system is way too short, as demonstrated by 2015 and the first two months of 2016. The ‘hiatus’ never was, but the scientific community by-and-large fell into the trop set by climate change skeptics. It was a stupid thing to do.
LikeLike
In de landkaart met risicogebieden met ieder meer dan 50 miljoen mensen wordt Nederland niet genoemd. Wellicht ten onrechte wanneer aanpalende delen van West-Europa worden meegerekend welke tot ‘de lage landen’ worden gerekend.
Maar Nederland is al interessant genoeg.
Onderzoeksbureau Deltares heeft in 2017 in één dag een onderzoek gedaan naar een zeespiegelstijging van vele meters.
[zo’n onderzoek wordt hackathon genoemd]
Je moet even doorlezen om de aanpak en uitkomst te snappen.
Dijken zijn zeker mogelijk; het kost wel iets meer ruimte. Maar dan zijn technici aan het woord.
Voor de rest: het effect van 6 meter stijging is volstrekt onvoorstelbaar.
Dan praat je niet meer over Holland.
Even doorspitten tot pagina 17!
Klik om toegang te krijgen tot Hackathon-resultaten-rapport.pdf
LikeLike