Toerisme, klimaatverandering en klimaatsceptici

Fraaie vergezichten, historische gebouwen, andere culturen, zon, zee, het strand of vakantie. Dat zijn zo enkele zaken waar ik aan moet denken als ik het woord ‘toerisme’ ergens zie staan. Aan de zogenaamde klimaatsceptici zou ik dan echt nooit hebben gedacht. Toch kreeg ik onlangs een uitgebreide verzameling klimaatsceptische teksten in een vakblad voor de toerismesector onder ogen. De wetenschappelijke wereld let gelukkig goed op en heeft als weerwoord enkele meer dan duidelijke stukken in datzelfde vakblad gepubliceerd. Meer hierover in het tweede deel van dit blogstuk, eerst een kort overzicht van de invloed van klimaatverandering op de toerismesector en de bijdrage van die sector aan diezelfde klimaatverandering.

De toerismesector is goed voor 9% van het mondiale BBP en 1 op de 11 banen. Het aantal toeristen is gestegen van 25 miljoen in 1950 tot 1087 miljoen in 2013 (bron: UNWTO 2014). Vooral dat gereis over de aardbol draagt natuurlijk bij aan de CO2 uitstoot en samen met enkele andere factoren is de toerismesector verantwoordelijk voor circa 5% van de totale menselijke CO2 emissies. Zie figuur 1 voor een onderverdeling van die 5%. De toerismesector is zich inmiddels zeer wel bewust van hun bijdrage aan de toenemende broeikasgasconcentraties in de atmosfeer, zie bijvoorbeeld deze zinsnede uit een mitigatie statement van de World Tourims Organization van de VN (UNWTO) uit 2010:
“The Davos Declaration, adopted in October 2007 by the second global Conference on Climate Change and Tourism, specifies that the tourism sector must rapidly respond to climate change within the evolving UN framework, and progressively reduce its Greenhouse Gas (GHG) contribution if it is to grow in sustainable manner..”.

Figuur 1: Onderverdeling van de CO2 emissies van de toerismesector. Bron: UNWTO.

Veel meer informatie is te vinden in een uitgebreid achtergrondrapport van de UNWTO/UNEP uit 2008 met als titel: Climate Change and Tourism – Responding to Global Challenges.

De Europese Unie heeft projecten gestart om de invloed van klimaatverandering op de toekomstige Europese economie te onderzoeken, de zogenaamde PESETA projecten, en uiteraard heeft men daarbij oog voor de toerismesector. Het hoofdstuk over de toerismesector uit het PESETA rapport van 2009 is mede geschreven door de Nederlandse onderzoeker Bas Amelung, nu werkzaam bij de Wageningen University in de groep van Professor Rik Leemans. Men verwacht tot 2020 een verbetering in de omstandigheden voor de outdoor toerismeactiviteiten in de meeste gebieden van Europa. Voor het einde van deze eeuw voorziet men echter significante veranderingen, uiteraard afhankelijk van onze toekomstige CO2 emissies. Zo verwacht men bijvoorbeeld dat de condities voor het toerisme in de zomer beter zullen worden in het noorden van Europa en minder in het zuiden. Zie ter illustratie de vergelijking voor het nabije verleden en het einde van deze eeuw door middel van simulaties in figuur 2. Het ziet er naar uit dat onze kleinkinderen massaal naar de Oostzee zullen trekken voor een fijne zomerse zon – en zeevakantie.

Figuur 2. Een simulatie van de condities voor het zomertoerisme in Europa voor 1961-1990 (links) en 2071-2100 (rechts). Bron: EEA. De Tourism Comfort Index TCI wordt afgeleid van enkele temperatuur-comfort indices en indices voor de hoeveelheid zonneschijn, neerslag en wind. Meer info over de TCI in Amelung & Viner 2006.

Tourism Management is een vakblad voor mensen die zich bezig houden met planning en het managen van reizen en toerisme en normaliter valt dat ver buiten mijn interessegebied. Echter begin dit jaar kreeg ik een klimaat-gerelateerd artikel (pdf), geschreven door Shani en Arad, te zien dat verschenen was in Tourism Management, met daarin een grote stapel bekende klimaatsceptische teksten:
“Climate change and tourism: Time for environmental skepticism”.

De twee heren, beiden geen klimaatwetenschappers voor zover ik kon ontdekken, hebben zowat de halve klimaatsceptische bijbel geleegd in één artikel, aangevuld met wat onwaarheden. Daarnaast wordt er vrolijk gerefereerd aan: een stuk op een blog, stukken van het Heartland Institute en Cato Institute en een krantenartikel van Frits Vahrenholt. Blijkbaar zijn Shani en Arid leden van de inmiddels overbekende Twijfelbrigade en hun algemene boodschap is natuurlijk dat er vooral geen actie ondernomen moet worden:
– “In light of the current scientific literature, advocating and implementing radical environmental policies are likely to be ineffective, ill-timed and harmful to the tourism industry.”.
– “It seems far too hasty and irresponsible to recommend that the tourism industry take drastic and expensive courses of action that are based on climate forecasting models that have demonstrated very limited success.”

De wetenschappelijke wereld kwam snel met een antwoord op deze rabiate onzin van Shani en Arad, uiteraard in de vorm van een publicatie (eveneens in Tourism Management):
“No time for smokescreen skepticism: A rejoinder to Shani and Arad” (Hall et al 2014A)
Een artikel waar maar liefst 52 wetenschappers (als ik goed heb geteld) aan hebben meegewerkt, waaronder de eerder genoemde Bas Amelung en Rik Leemans en enkele andere Nederlandse onderzoekers van de Wageningen UR (M. Lamers) en NHVT Breda University of Applied Sciences (K. Koens, E. Eijgelaar, F. Melissen).
Het artikel weerlegt de vele onjuistheden in het artikel van Shani en Arad en legt duidelijk uit dat er bar weinig twijfel meer over bestaat dat de recente opwarming voornamelijk door de mens is veroorzaakt en dat daar in de wetenschappelijke wereld ook een brede consensus over is.

Het klimaatsceptische getrompetter hield hierbij niet op, want Shani en Arad kregen van Tourism Management de mogelijkheid om een respons te produceren:
”There is always time for rational skepticism: Reply to Hall et al”.
Shani en Arad lieten in dit tweede artikel hun nep-academische masker helemaal vallen en kwamen met teksten als:
Climate change alarmists — climate McCarthyism — the IPCC, “the Vatican of climate science,” — the manipulation of scientific literature to be included in IPCC reports — the deliberate concealment of scientific data invalidating the “hockey stick” graph — zealous climate evangelizers who refuse to even consider alternative explanations for climate change beyond human emissions — intimidation, herd mentality —the international warming establishment.
Aangevuld met uitspraken over lage klimaatgevoeligheden, dat er in de afgelopen 500 miljoen jaar meer warme periodes zijn geweest en opnieuw dat er vanaf 1997 geen stijging van de oppervlaktetemperatuur heeft plaatsgevonden. Dit terwijl de oppervlaktetemperaturen toch echt een stijgende trend laten zien vanaf 1997 (HadCRUT4: +0.6 °C/eeuw of Cowtan & Way : +1.1 °C/eeuw).

Zucht, wat een volslagen idiote teksten… En dat zal wellicht ook het overheersende gevoel zijn geweest bij de auteurs van Hall et al 2014A, die opnieuw in de pen klommen:
“Denying bogus skepticism in climate change and tourism research” (Hall et al 2014B)
Terecht schrijft men daarin:
“There is not enough space available to cover all the inaccuracies, misinformation and errors in Shani and Arad’s commentaries”.

De teksten van Shani en Arad horen totaal niet in een wetenschappelijk tijdschrift thuis, ze ontstijgen niet eens het niveau van veel klimaatsceptische blogs. Tourism Management zou daarom hun review proces eens goed onder de loep moeten nemen, het is beschamend dat een serieus tijdschrift dergelijke onzin toelaat. En dat heeft niets met Mccarthyisme te maken, maar alles met kwaliteitsborging. De toerismesector is ook helemaal niet gebaat bij deze valse vorm van scepsis, of zoals Hall et al 2014B schrijven:
“The obfuscation of scientific research and the consensus on anthropogenic climate change may have significant long-term negative consequences for better understanding the implications of climate change and climate policy for tourism and create confusion and delay in developing and implementing tourism sector responses.”

Michael Hall en enkele andere wetenschappers hebben deze ‘uitwisseling’ op Tourism Management aangegrepen voor een algemener artikel over klimaatsceptici en de ontkenning van de klimaatwetenschap met betrekking tot de toerismesector. Het artikel zal gepubliceerd worden in the Journal of Sustainable Tourism. Voor de geïnteresseerden is het hier in te zien:
https://www.academia.edu/8765541/On_climate_change_skepticism_and_denial_in_tourism

In het artikel van Hall et al 2014A sluiten de 52 wetenschappers af met de conclusie dat een debat over het limiteren van klimaatverandering zeker welkom is, maar het ontkennen van wetenschap en feiten niet. Hun tekst heeft niet alleen betrekking op de toerismesector:
“Taking action to achieve limits to climate change is not just an economic and technical challenge, it raises profound questions of ethics, values and risk, including the responsibility we bear towards future generations, those who will be most affected, and other species. How these questions can be answered is a vital debate as is the selection of means to achieve desired ends. Debate therefore is welcomed and encouraged. Denial is not.”
Inderdaad.