Zondag 10 Maart is de klimaatmars in Amsterdam. Ik loop ook mee.
Ik houd me het liefste bij de wetenschap; demonstreren is niet zo mijn ding. Maar uit de wetenschap blijkt dat in een ‘business-as-usual’ scenario de opwarming heel fors zal oplopen, wat een heel scala aan risico’s met zich meebrengt. Zowat elk aspect van ons leven wordt direct of indirect door klimaatverandering beïnvloed: weerpatronen, gezondheid, voedselvoorziening, waterhuishouding, zeespiegelstijging, extreem weer, geopolitieke spanningen. Het is niet voor niets dat klimaatverandering wel een “threat multiplier” wordt genoemd: bestaande problemen worden er veelal door verergerd. Daar komt nog eens bij dat veel veranderingen in het klimaatsysteem (bijv zeespiegelstijging) onomkeerbaar zijn op menselijke tijdschalen.
Dat brengt mij in een dilemma. Stel ik me op als stoïcijnse wetenschapper die zich zogemaand niets aantrekt van wat dit allemaal betekent voor de maatschappij, voor mij, voor mijn kinderen, voor de toekomst? In hoeverre wil ik laten zien dat ik me dat wel degelijk aantrek? En als ik dat dan doe, zal dat dan tegen mij worden gebruikt, in een poging mijn wetenschappelijke geloofwaardigheid te ondergraven? Ongetwijfeld. Als je de boodschap niet inhoudelijk kunt pareren kun je nog altijd de boodschapper aanvallen, en dat gebeurt dan ook ook geregeld.
Zoals Jaap Tielbeke mij in De Groene citeerde hierover:
Maar aan de andere kant moet je waken voor onbewuste zelfcensuur. ‘Het gevaar is dat je je gaat inhouden of omfloerst gaat formuleren, uit angst om voor alarmist te worden uitgemaakt.’ Daarom wordt Verheggen ook zo kwaad wanneer mensen zijn blog activistisch noemen. ‘Het is bijna emotionele chantage en een ontzettend geniepig verwijt, want waarom zou ik activistisch zijn als ik de wetenschap uitleg?’
Zoals een collega mij schreef: Waarom zou je geloofwaardigheid afnemen als je publieke mening in overeenstemming is met je wetenschappelijke inzichten? Het lijkt soms of klimaatwetenschappers de enige wetenschappers zijn die zo aangevallen worden op hun uitspraken over wat we als maatschappij zouden moeten doen. Als medische wetenschappers oproepen tot vaccinatie worden ze niet voor activisten of alarmisten uitgemaakt. Einstein, toch één van de meest gerespecteerde wetenschappers aller tijden, was een uitgesproken pleitbezorger tegen bijvoorbeeld kernwapens.
Wel denk ik dat het belangrijk is om duidelijk onderscheid te maken tussen wetenschappelijke kennis en inzichten enerzijds, en wat we als maatschappij zouden moeten doen anderzijds (het klassieke is-ought onderscheid van David Hume). Bij het tweede, wat we zouden moeten doen, komt onherroepelijk een waarde-oordeel kijken. Hoe belangrijk vind je het, wat voor wereld sta je voor? Welnu, ik vind het belangrijk om het welzijn van toekomstige generaties niet negatief te beïnvloeden. Uit de wetenschappelijke kennis blijkt duidelijk dat ongelimiteerde klimaatverandering sterk negatief zal uitpakken, en dat die trend alleen met een forse tijdsvertraging kan worden omgebogen. Daarom vind ik het zaak om daar beter vroeger dan later mee te beginnen. Nou is het al best wel wat later geworden na een aantal decennia hierover bekvechten met elkaar, maar dan geldt nog steeds: meer uitstel lijdt tot een nog moeilijker opgave en/of tot nog meer risico’s.
Nou zou je kunnen zeggen, dat wil toch iedereen: “do no harm”? Ja, ik denk dat dat wel een breed gedeelde waarde is, om het toekomstige welzijn niet te willen schaden. Ook mensen die tegen mitigatie ageren hebben het beste voor met hun (klein-)kinderen, zou ik denken. Maar vanwege hun aversie tegen de voorgestelde beleidsmaatregelen hebben zij zichzelf ervan overtuigd dat het probleem schromelijk wordt overdreven of zelfs helemaal niet bestaat. Dat is de eenvoudigste oplossing voor de cognitieve dissonantie die ze anders zouden ervaren tussen enerzijds hun zorg voor de toekomst en anderzijds hun aversie tegen beleidsmaatregelen. Let maar op in de discussie: Er is nagenoeg niemand die fel tegen emissiereductie pleit, maar die tegelijk wel de wetenschappelijke inzichten over klimaatverandering accepteert.
Affijn, dit is een vrij lange intro om eigenlijk gewoon deze video van mezelf hier te willen delen, opgenomen ter ondersteuning van de klimaatmars:
Klimaatverandering 
Hi Bart,
Morgen zal ook ik in Amsterdam demonstreren om samen met anderen duidelijk te maken dat ik als burger, en als wetenschappelijke leek, een sterker en rechtvaardiger klimaatbeleid wil dan het tot dusver voorgestelde beleid. Daarbij baseer ik me op wat ik tot dusver over klimaatrisico’s geleerd heb van professionele klimaatwetenschappers.
Ik hoop dat meer klimaatwetenschappers net als jij mee demonstreren, als burger, maar juist ook als wetenschappers met meer kennis dan de gemiddelde burger, en daardoor ook met een morele verantwoordelijkheid om medeburgers met minder kennis duidelijk te maken wat er op het spel staat.
Vorig jaar beargumenteerde Kent Peacock dat die verantwoordelijkheid al vrij lang vrij goed uitgewerkt is, en zelfs wettelijk verankerd, voor professionals als artsen en ingenieurs:
Klik om toegang te krijgen tot Scientific%20Reticence%20Preprint.pdf
Volgens Peacock kunnen, en moeten, klimaatwetenschappers zich ook op deze professionele ethiek beroepen, zoals hij aangeeft in de samenvatting:
“James Hansen and others have argued that climate scientists are often reluctant to speak out about extreme outcomes of anthropogenic carbonization. According to Hansen, such reticence lessens the chance of effective responses to these threats. With the collapse of the West Antarctic Ice Sheet (WAIS) as a case study, reasons for scientific reticence are reviewed. The challenges faced by scientists in finding the right balance between reticence and speaking out are both ethical and methodological. Scientists need a framework within which to find this balance. Such a framework can be found in the long-established practices of professional ethics.”
Mede dankzij wetenschappers die zich in lijn met deze professionele ethiek hebben uitgesproken, is in 2015 in Parijs mondiaal afgesproken dat de opwarming tot ruim onder de twee graden beperkt moet worden. De huidige beleidsafspraken en voornemens zijn nog lang niet voldoende om dat doel te kunnen halen. Ook hier hebben wetenschappers m.i. vanwege hun ruimere kennis een verantwoordelijkheid om duidelijk te maken dat het huidige beleid niet voldoet aan de democratisch vastgestelde doelen, die blijkens de Klimaatzaak van Urgenda ook juridisch afdwingbaar zijn (tenzij de Hoge Raad daar in cassatie toch nog anders over blijkt te denken).
LikeLike
He Bart,
Ook ik loop morgen mee. Als promovendus theoretische natuurkunde vind ik juist dat het onze plicht is om op te komen voor de resultaten van onze academische collega’s.
Ik sta ervoor en ik ben bereid dat te beargumenteren: https://dwars.org/overdwars/loop-mee-voor-ons-klimaat/ Er zijn geen goede tegenargumenten om niet mee te lopen.
Een groene groet, Marthijn
LikeLike
Ook Frank Biermann en andere wetenschappers van het Copernicus Instituut lopen mee:
LikeLike
Loop maar gerust mee …
Maar hier waar ek woon, in Vishoek naby Kaapstad merk ons absoluut niks van die Klimaat-Hype nie. Hierdie is bloot my persoonlike opinie(!!) en ek wil nie hiermee voorgee dat die Klimaat-Hype nie geregverdig is nie.
Van die sowat een graad Celsius styging sedert 1850, merk ons niks. Die Suid-Ooster waai soms, soms die Noord_wester met reën. Sommige jare is droër as ander, sommige jare natter, maar van “ekstreme weer” is daar (nog) geen sprake nie.
Styg die seevlak? Ja miskien maar as ek kyk na ou fotos van 100 jaar gelede is daar geen sigbare verandering aan die strand op te merk nie. Selfs tydens sogenaamde “proxigean high tide” van onlangs, is daar geen oorstromings bo die strandgebied nie.
Ek weet wel dat, in die verre verlede dit veel warmer moes gewees het – die Kaapse Skiereiland was naamlik in die verlede by tye ’n reeks eilande. En in die berg hier langs ons, is daar ’n fossiel skulp bed sowat 80 meter bokant die huidige seevlak.
Maar, dit is bloot hier in my klein enklave – dit is nie noodwendig “elders mooi weer en warm” soos in die spreekwoordelike weerberid oog die radio nie.
LikeLike
Ondanks mijn mensenmassavrees zou ik vandaag eveneens van de partij zijn ware het niet dat ik er 2K kilometers voor moet reizen. Ter vervanging zet ik hier vanmiddag op het strand de spreekwoordelijke hakken in het zand.
LikeLike
Ik kan prima het verschil zien tussen Einstein wanneer hij een wetenschappelijk artikel uitlegt en Einstein wanneer hij voor kernwapens waarschuwt. Dat kan iedereen, mensen die doen alsof dat een probleem is hebben een agenda.
Wat voor Albert Einstein geldt, geldt natuurlijk ook voor Bart Verheggen.
Of je mee wilt doen is je eigen keus. Het is een hele andere wereld als de universiteit.
LikeLike
Achter mij liep iemand te mopperen: “Doe je wat voor het klimaat; krijg je dit weertje…” Bij mij begon precies op dat moment de plu te lekken.
LikeLike
Mooi hoge opkomst ondanks dat het beestenweer was.
LikeLike
@Victor,
inderdaad. Daarom snap ik niet waarom Bart Verheggen het in zijn stukje hierboven over een ‘dilemma’ heeft waar hij in zou zitten. Snap ik echt niet.
@ Bart, als je meeleest, kun je dat uitleggen? Het toch alleen maar goed als hun ‘agenda’ boven water komt bij mensen die jou voor activist uitmaken als je publieke mening overeenstemt met je wetenschappelijk inzicht?
LikeLike
Ik moest vanmiddag steeds denken aan de KNMI14-scenario’s, geven die voor maart nu wel of niet een intensivering van de buien. Want het was nat, heel nat. De te warme Noordzee zal er zeker een rol bij spelen.
Als beleidsambtenaar zou je een vergelijkbaar dilemma kunnen hebben, maar als burger was het voor mij duidelijk, hup naar Amsterdam.
Onderweg bedacht ik mij nog wel een paar andere vraagstukken:
– Mensen zijn ongerust, maar willen eigenlijk niet een rampverhaal horen. De mens wil nu eenmaal optimistisch in het leven staan. Dus wat en hoe communiceer je wel effectief.
– Door klimaatadaptatie verzachten we de waarneembare effecten in de eigen leefomgeving. Dit terwijl deze waarneembare effecten voor mensen een belangrijke prikkel zijn als het gaat om draagvlak voor (ingrijpende) maatregelen op het gebied van mitigatie.
– Politiek is de discussie nu een klassiek Haagse discussie geworden, wie gaat betalen. In een ideale wereld zou het simpel zijn, “de vervuiler betaalt”, maar helaas is de wereld niet simpel en is het gewoon lastig om mondiaal concurrerende bedrijven fors te laten betalen, zonder consequenties voor het investeringsklimaat.
In ieder geval met deze forse opkomst, zeker gezien het weer, mogen we zeer tevreden zijn.
Erik
LikeLike
Goff,
Het dilemma is vooral dat als je je als klimaatwetenschapper betrokken toont, je dan al snel wordt weggezet als activist in een poging je wetenschappelijke geloofwaardigheid te ondergraven.
Nou heb ik in deze post aangegeven dat ik die kritiek niet terecht vind, en me er ook niet door wil laten gijzelen.
Maar daarnaast kun je je ook afvragen in hoeverre het de rol van een wetenschapper is om op te roepen tot bepaalde (politieke) actie. Kunnen die rollen misschien niet beter gescheiden blijven (voortbordurend op het is/ought onderscheid, dat ik zoals je weet erg belangrijk vind)? Of misschien juist niet, want wetenschappers weten bij uitstek hoe de vlag er bij hangt. Het voorbeeld dat ik gaf van gezondheidswetenschappers die pleiten voor vaccinatie is hierbij ook relevant, maar op het gebied van gezondheid wordt hier heel anders over gedacht en geoordeeld in
de maatschappij.
LikeLike
Bart,
Het is me geheel duidelijk wat je bedoelt. Mijn 2 vraagtekens liggen bij de kwalificatie ‘dilemma’.
Alsof je als als wetenschapper slechts twee mogelijkheden hebben: stoïcijns ter zijde blijven in het democratische circus of (al dan niet) activistisch optreden. Tweedens, het lichtende voorbeeld van gezondheidswetenschappers dat je aangeeft geeft al aan dat de klimatologische werkgemeenschap zich heeft laten gijzelen door de ‘politieke correctheid’-perceptie van de twijfelbrigade. Of om het anders te formuleren: het Overton-venster [zie blogstuk van Hans Custers
https://klimaatverandering.wordpress.com/2019/03/05/de-onbewoonbare-aarde-cli-fi-of-een-zinnige-bijdrage-aan-het-debat ] ligt opgeschoven richting de stoïcijnse houding. Er zijn redenen genoeg, lijkt me, om dat venster te benoemen en de andere kant op te schuiven.
LikeLike
Goff, ik kan getuigen dat er bij jou helemaal geen zandstrand meer is om je hakken in te zetten. Zeespiegelstijging is werkelijk dramatisch aan jouw kust. Het ‘strand’ bestond in november 2016 al uit verzakte betonplaten en funderingen van wat ooit strandhoreca of villa was.
De opkomst was super. Helemáál gezien het weer. Toevallig een enorm moeilijke nowcast-situatie, voor hetzelfde geld was de Mars helemaal niet doorgegaan. Maar de meteorologische situatie is fantastisch gemodelleerd geweest, dat was nog maar een kwart eeuw geleden onmogelijk met zo’n kleine, uitermate snelle depressie.
LikeLike
Goff, het woord dilemma suggereert misschien een zwart-wit tegenstelling tussen twee uitersten, maar ik zie het meer als een spectrum (zoals mooi verwoord in dit essay van Simon Donner). Ik ben het eens met wat je verder schrijft.
LikeLike
Verdikkie, ik heb dat spandoek van Bart toch meerdere malen gezien. Zelfs minutenlang, ergens. Toch gezien, Bart!
LikeLike
Ah, dan hebben we elkaar gemist! Waarschijnlijk liepen er veel mensen mee die ik alleen van on-line interacties ken. En dan herken je elkaar toch niet zo makkelijk in real-life (zeker niet met een muts, regenjas en paraplu).
LikeLike
Dat was het probleem, Bart. En dan ook nog dat weer, als je opkeek sloegen je ogen gewoon dicht van de regen. We waren allemaal bedekt met mutsen en, wat ik op FB toch uitdrukkelijk verboden had, paraplu’s. Ik weet dat er een stuk of 10 FB-connecties van mij meeliepen maar had daar op de Dam vermoedelijk maar een drietal van herkend, omdat ik die tenminste irl ontmoet heb.
Tja, en verder, er liepen toch frappant veel middelbare mannen met een bril rond 🙂
LikeLike
Leuk al die borden tijdens de mars en natuurlijk veel in het Engels.
Ik pik er een uit.
“Science is more than just another opinion”
– nog een mening –
Vraagje:
Werd er niet bedoeld:
“Science is more than just an other opinion”
– een andere mening –
Dat lijkt mij sterker.
LikeLike
@Bart. Hier in Vlaanderen lopen ook veel (klimaat)wetenschappers mee in de klimaatbetogingen. Ik denk dat het onze verdomde plicht is om als wetenschappers, die betaald worden met belastinggeld, te wijzen op de negatieve effecten van menselijke activiteiten op milieu, gezondheid, klimaat en daar voor op straat te komen als het beleid die effecten negeert of minimaliseert.
LikeLike
Frans Galjee,
Je komt er dus openlijk voor uit dat je niet zo veel op hebt met wetenschap. Dat is in elk geval eerlijk.
LikeLike
@ H. Custer
“ Je komt er dus openlijk voor uit dat je niet zo veel op hebt met wetenschap. Dat is in elk geval eerlijk.”
Jammer, maar dat is toch geen antwoord op mijn vraag.
Ook opvallend is dat mijn goed bedoelde vraag zo’n vreemde reactie krijgt. Wat moet een objectief meelezer hier nu van vinden?
LikeLike
Frans,
Je hebt gelijk, ik las je reactie verkeerd. Excuus.
LikeLike
Overigens denk ik dat dat spandoek wel degelijk “another” bedoelde. “Any other” had ook gekund, maar dat komt op hetzelfde neer.
LikeLike
Hans,
Dank en oke.
LikeLike
“Dat is in elk geval eerlijk.”
Hans, eerlijk is dat allerminst, gezien het feit dat Frans door z’n gebruik van de internet-technologie volop profiteert van ‘science’. Maar zijn ‘grapje’ maakt wel duidelijk dat hij allergisch is – en dus zeer gevoelig – voor de klimatologische tak binnen ‘science’.
LikeLike
Goff,
‘eerlijk’ is hier niet het juiste woord.
LikeLike
https://www.nidi.nl/nl/demos/preview/klimaat
Wellicht is het veranderde klimaat over klimaatverandering steeds minder een obstakel voor klimaatwetenschappers om hun betrokkenheid te tonen.
LikeLike
Niet goedschiks ,dan maar kwaadschiks.
http://www.standaard.be/cnt/dmf20190314_04255360
LikeLike
Ik kon het maar moeilijk geloven, scholen die leerlingen verplichten te demonstreren. Maar een weerlegging van dat verhaal heb ik nog niet gevonden. Het lijkt er op dat het echt kan, in België.
Ik snap er geen barst van, want hier schiet niemand iets mee op.
LikeLike
Tot morgen in Amsterdam! https://klimaatmars2021.nl/
Wie lopen er nog meer mee?
LikeLike
Ik loop mee, niet letterlijk door iemand gedwongen, maar het nog altijd tekortschietende klimaatbeleid dwingt mij wel aan deze oproep tot protest gehoord te geven…
LikeLike
gehoor
LikeLike
Ik loop ook mee. Niet dat ik verwacht jullie te herkennen in de menigte, maar toch: tot morgen!
LikeLike