Er was veel te lezen over klimaatverandering in de landelijke dagbladen afgelopen zaterdag. Aanleiding is natuurlijk het vijfde IPCC rapport waarvan aanstaande vrijdag het eerste deel (over “the physical basis”) uitkomt.
Daarnaast blijkt de minder sterke oppervlakte-opwarming van de afgelopen ~15 jaar voor velen een aanleiding om zichzelf en de klimaatwetenschap achter de oren te krabben. Daar is op zich niets mis mee natuurlijk, al wordt er soms wat snel naar niet logisch volgende conclusies toegewerkt (zie bijv “De ramp die niet kwam” in NRC).
In het stuk in Trouw worden Marcel Crok, Han Dolman (VU) en ik aan het woord gelaten door Joep Engels. Een deel van het artikel was zelfs voorpaginanieuws, al was de teneur in dat gedeelte wel wat voorbarig. Alsof “de klimaatsceptici een beetje gelijk krijgen”. Was het maar waar! Het artikel gaat verder op p12 van het katern “de verdieping” en geeft op zich een heel aardig overzicht van verschillende gezichtspunten.
De punten die ik naar voren wilde brengen waren de volgende:
Korte termijn variatie vs lange termijn trend. Van maand tot maand, en zelfs van jaar tot jaar, vertoont de globaal gemiddelde temperatuur veel variatie. Dat zorgt ervoor dat over tijdsschalen korter dan ruwweg 10-15 jaar de onderliggende trend niet goed zichtbaar is.
Zie bijv onderstaande plaatje van Jos Hagelaars waarin de trend in oppervlaktetemperatuur wordt weergegeven, gemiddeld over 10 (rood) en over 30 (blauw) jaar. De langjarige trend (1975-2013) schommelt rond de 0.17 graden per decenium, en zoals te verwachten is de kortstondige trend veel variabeler, soms groter dan de langjarige trend en soms (zoals nu) kleiner.
Natuurlijk is het wel belangrijk om ook de korte termijn variaties fysisch beter te begrijpen (zeker als de periode van stagnerende oppervlakte temperatuur langer duurt). Logisch dat de wetenschap op zoek gaat naar verklaringen. Niet logisch om de bestaande robuuste kennis daarbij overboord te gooien. Leuk dat Joep Engels ook mijn favoriet gezegde hierover heeft gebruikt: Als je voor het eerst een vogel ziet vliegen, ga je toch ook niet twijfelen aan de zwaartekracht? Dan zoek je een verklaring voor dat vliegen.
Onderstaande plaatje (eveneens van Jos Hagelaars) laat de jaargemiddelde oppervlaktetemperatuur zien vanaf 1975 tot nu. De lineaire trendlijn laat zien dat de afgelopen jaren prima passen in het plaatje van gestage opwarming met daar omheen natuurlijk variabiliteit.
De overwegende La Nina condities en de daarmee samenhangende extra opname van warmte in de diepe oceanen spelen een belangrijk rol in de “hiatus” (dit is volgens meeste studies de dominante oorzaak). Daarnaast wordt de klimaatforcering iets getemperd door bijv inactieve zon en stratosferische aerosolen (maar dit is volgens meeste studies minder belangrijk; zie ook de berichtgeving van de Britse MetOffice). Bij oscillaties zoals El Nino/La Nina is het belangrijk om op te merken dat deze de beschikbare energie slechts tijdelijk verplaatsen binnen het klimaatsysteem (bijvoorbeeld van het oppervlak naar de diepere oceaan), maar de totale hoeveelheid energie niet veranderen. De wet van behoud van energie dicteert dat de aardse temperatuur hierdoor niet langdurig verhoogd of verlaagd kan worden.
De “hiatus” is niet per se direct relevant voor de Equilibrium Climate Sensitivity (ECS, klimaatgevoeligheid) – daarvoor is paleoklimaat, waarbij verschillende evenwichtsstoestanden in klimaat met elkaar kunnen worden vergeleken, minstens zo belangrijk. Schattingen van de klimaatgevoeligheid zijn niet sterk afhankelijk van temperatuurtrends over 10-15 jaar. Wel kan de periode van de “hiatus” iets zeggen over Transient Climate Response (TCR, de momentane klimaatrespons), wat o.a. samenhangt met meer menging van warmte naar de diepe oceaan en dus misschien een iets kleinere TCR (en een langere tijd om de uiteindelijke evenwichtsstemperatuur te bereiken – als ECS hetzelfde is).
Klimaatverandering 
Bart,
Paul Luttikhuis van NRC noemt het stuk van zijn collega Knip ‘nuchter en zakelijk’. Ik zou dat stuk eerder tendentieus en misleidend noemen. Maar ik ben ook wel benieuwd naar het oordeel van klimaatwetenschappers zoals jij.
LikeLike
De eerste animatie van Jos Hagelaars is heel illustratief en toont de na- en voordelen van termijndenken aan.
Ik vroeg mij af hoe het er uit zou zien met historische datasets zoals HadCET en Labrijn (andere heb ik niet voorhanden).
Het veel minder mooi uitgevoerde resultaat staat hier:
http://www.boels069.nl/KLIMAAT2/LabrijnHADCET0.pdf
[JH:link gecorrigeerd]
LikeLike
Boels,
Die trends van de Central England Temperature en de Labrijndataset over de laatste 30 jaar zijn fors hoger dan het wereldgemiddelde met die resp. 2.5 en 4.0 °C/eeuw. Regionaal is de ruis groter dan het wereldgemiddelde en daarbij zijn het landtemperaturen. Het land is de afgelopen 100 jaar sneller opgewarmd dan de oceanen.
Interessant is trouwens die stijging in Engeland van 1700 tot 1750. Hier de HadCET grafiek t/m 2012:
PS, bedankt dat je die animatie illustratief vindt. De hoge resolutie van die animatie staat hier.
LikeLike
@Jos Hagelaars:
Jouw illustratie rekent af met de gebruikelijke (soms ietwat) misleidende lineaire trend; alle lof daarvoor.
Als leek kan ik slechts gissen (of wensdenken) naar het toekomstige verloop, ik ben niet in staat tot een “educated guess”.
Dank voor de link naar HadCET met LOES en voor de Hi-Res animatie; de laatste gaat zeker gebruikt worden bij debatten in de vriendenkring 😉
P.S.: @JH: bedankt voor de correctie!
LikeLike
Beste Boels,
Al deel ik je enthousiasme voor deze briljante grafiek, dit is niet juist:
“Jouw illustratie rekent af met de gebruikelijke (soms ietwat) misleidende lineaire trend.”
Allebei de trends in deze grafiek zijn lineaire trends, in rood de lineaire trend over de voorgaande 10 jaar en in blauw de lineaire trend over de voorgaande 30 jaar. Beide als functie van de tijd – het eindjaar.
Het klimaat is niet voor niets gedefinieerd als een gemiddelde over 30 jaar.
LikeLike
Het recyclen van klimaatmythes is een bekende strategie. Onlangs las ik deze quote: ” There is evidence that there are still warm biases in the global average temperature series. Apart from the Urban Heat Island-effect[…]” Oplettende lezers weten van wie die quote afkomstig is.
Terug naar ons onderwerp dan. Opwarming aan het oppervlak is tijdelijk minder. Ik vraag me dan af hoe ze die 2 dan verenigen. De verstedelijking nam af? De wereldbevolking nam af? De hiatus is een poging om het UHI te verbergen? Fraude! Ik moet stoppen met lachen …
LikeLike
Voor het plaatje over de snelheid van opwarming is het misschien aardig om een variant te maken waarin lijnen komen te staan met klimaatgevoeligheid?! En dan met name de lagere, want sinds we nu een pauze hebben, zijn de fans daarvan niet meer stil te krijgen.
Ik kan ‘m er niet zelf bij bedenken, want ik heb geen idee op hoeveel % van CO2 verdubbeling we zitten op tijdschaal van een eeuw en weet dat dit ook niet constant is.
LikeLike
@majava:
UHI mag dan volgens sommigen een mythe zijn, er wordt wel degelijk onderzoek naar gedaan.
“In steden is het meestal warmer dan in het gebied daar buiten. Dit temperatuurverschil wordt het stedelijk warmte-eiland-effect of stadseffect genoemd, en kan soms oplopen tot meer dan vijf graden Celsius. Dit heeft effect op het leefklimaat van mensen.”
http://www.knmi.nl/klimatologie/weeramateurs/
Als de temperatuur T afhangt van vele factoren wil dat niet zeggen dat factor X de oorzaak is van een verandering.
Zoiets als:
T = UHI + c*d + e*f +g*h + ..
T kan veranderen zonder dat UHI verandert.
LikeLike
@Boels: UHI is geen mythe. Heb ik ook niet gezegd. De mythe is dat de correctie afwezig, onjuist, of onvoldoende is en dan natuurlijk met maar één uitkomst; te hoge temperatuur in de gehomogeniseerde dataset. En dat betekent volgens hen die dat zo zien dat de opwarming die ons voorgehouden wordt niet plaats vind, maar een artefact is van metingen in stedelijke omgevingen.
Al diegenen die dat verkondigen zouden als ze consequent zouden zijn op dit moment dan moeten komen met verklaringen van die opeens tanende UHI-bias. Je zegt zelf, Boels, dat er vele factoren zijn die tot T leiden, maar waarom komt dat publiek dan niet met suggesties? Ze zouden het eigenlijk helemaal eens moeten zijn met de “warmista’s” die natuurlijke variabiliteit aanwijzen. Nee, in plaats daarvan gaan zij in koor meezingen dat CO2 het af laat weten als broeikasgas en dus impliciet toegeven dat de eerdere stijging niet het gevolg was van UHI-bias. In je eigen voet schieten moet nog fijner voeler, denk ik.
LikeLike
@majava:
Elke term in de simplistische vergelijking hier boven kan het “af laten weten”.
Het enige dat vaststaat is de gemeten T (met het gebruikelijk voorbehoud dat bij metingen van fysische grootheden in acht moet worden genomen).
Ik volg je niet in de opvatting dat men UHI zou moeten laten schieten (al was het maar omdat dit effect onweerlegbaar door mensen wordt veroorzaakt) nu er sprake kan zijn van natuurlijke variabiliteit.
Die natuurlijke variabliteit is al veel langer punt van discussie en tot voor kort werd de invloed daarvan door de “main stream” wetenschap minimaal gedacht.
De nadruk is ooit gelegd op de vernietigende rol van CO2 op het klimaat; nu het klimaat op dit moment niet lijkt mee te werken wordt door het “publiek” die vooraanstaande rol betwijfeld; verkeerde voorlichting komt knalhard terug.
Het treurige is dat vanaf het begin de klimaatproblematiek gepolitiseerd is alsof er linkse, liberale en rechtse wetenschap bestaat (prima overigens dat er linkse, liberale en rechtse wetenschappers zijn).
Dan krijg je als burger de hele riedel van halve waarheden en hele leugens over je heen; van ijsberen die doodgaan zonder ijsschotsen, het Vrijheidsbeeld met natte voeten, enz.
Partijprogramma’s worden aangepast om de wereld van verdrinking te redden en alles moet maar “groen” en “duurzaam” zijn.
Gemeenten, rijkswaterstaat en OV-bedrijven schaffen de winter af; voedsel moet in de tank en bebossing in Georgia moet in de vorm van houtpellets verstookt worden (en dan heb ik het nog niet eens over koloniale NL-ers die in derdewereldlanden de wereld voor vernietiging behoeden door natuurlijk bos te veranderen in verstookplantages), verouderde molentechniek wordt in een nieuw duurzaam, duur en onrendabel jasje gegoten, CO2-handel wordt opgezet en heeft het effect van nul en grote zakkenvullerij.
Hoe gek kan je een volk maken als je wetenschap in wording en wetenschappers misbruikt (toegegeven een enkeling zag daar wel brood in).
Bij de afschaffing van de dienstplicht is het goede gebruik van een tactische terugtrekking/hergroepering in ongerede geraakt.
Ik ben benieuwd hoe de superalarmisten zich aanpassen aan een mogelijk langdurende vermindering van de opwarmingssnelheid.
Lichtpunt blijft: en de wetenschap wetenschapt door.
LikeLike
Je volgt me niet omdat je precies dezelfde tegenstrijdigheid aanvaard. Simpel dan (…):
Warmista’s: kijk die temperatuur eens omhoog gaan -> CO2 did it.
Ontkenners: kijk die temperatuur eens omhoog gaan -> UHI bias in T-data.
Nu dan ca. 15 jaar bijna vlakke oppervlakte temps.
W: CO2 nog even gevaarlijk, dit komt door natuurlijke variabiliteit
O: CO2 ongevaarlijk. Full stop.
Oftewel, ontkenners komen niet met hun verklaring voor de hiatus.
En ik weet niet of je het expres doet, maar je doet weer alsof ik zeg dat er geen UHI zou bestaan. Ik zeg in plaats daarvan dat in de gehomogeniseerde datasets er geen UHI meer bestaat. Ik laat verder je political rant voor wat het is. Oninteressant
LikeLike
Die natuurlijke variabliteit is al veel langer punt van discussie en tot voor kort werd de invloed daarvan door de “main stream” wetenschap minimaal gedacht.
Niet-alarmisten hebben daar nu een punt, los van UHI- en CO2-argumenten.
Om de “political rant” vroeg je zelf, het is een (veel) voorkomende mening onder “het publiek”.
LikeLike
Quote: “Die natuurlijke variabliteit is al veel langer punt van discussie en tot voor kort werd de invloed daarvan door de “main stream” wetenschap minimaal gedacht.”
Referenties? …or it did not happen.
En verder vraag ik niets.
LikeLike
Beste Boels,
Dit is volslagen kletskoek: “.. en tot voor kort werd de invloed daarvan door de “main stream” wetenschap minimaal gedacht.”
De wetenschap beschouwt al héél lang de ontwikkeling van de mondiale temperatuuranomalie (Global Mean Surface Temperature), en van andere klimatologische indicatoren, als de optelsom van:
* Internal variablility
* Forced change
De interne variabiliteit is de ruis die het signaal van de lange-termijn klimaatverandering omgeeft. Op de langere termijn middelt de ruis namelijk uit en dán pas zie je het signaal.
Ter illiustratie: zie de eerste grafiek van Jos Hagelaars hierboven. De opwarmingssnelheid over de voorgaande 10 jaar fluctueert sterk door die ruis, terwijl je het signaal waarneemt als je over de voorgaande 30 jaar kijkt. Het klimaat is niet voor niets gedefinieerd als een gemiddelde over 30 jaar.
LikeLike
Ze zouden het eigenlijk helemaal eens moeten zijn met de “warmista’s” die natuurlijke variabiliteit aanwijzen.
@majava:
Volgens mij gebruiken warmista’s natuurlijke variabiliteit uitsluitend om tragere opwarming in de afgelopen 12 jaar te verklaren.
Kun je ook voorbeelden noemen van warmista’s, die de opwarming tussen 1975 en 2000 deels aan natuurlijke variabiliteit wijten?
LikeLike
Beste Hans Verbeek,
Er zijn geen “warmista’s” er is wel the full body of scientific evidence – de wetenschap. En de wetenschap heeft volledige consensus bereikt, zie het IPCC rapport van vrijdag.
“die de opwarming tussen 1975 en 2000 deels aan natuurlijke variabiliteit wijten?”
Ja natuurlijk, dat is hier al tientallen malen besproken. De opwarming van de Super El Niño ’98 is een voorbeeld van natuurlijke variabiliteit en die kan met behulp van lineaire regressie uitgefilterd worden. In dat geval zie je de lange-termijn trend, waarbij voor die extreme opwarming van ’98 gecorrigeerd is:
Lees wat Bart schreef over korte-termijn variatie vs lange-termijn trend, en lees verder dit stukje over Kosaka et al. 2013 in Nature.
De grafiek van Jos illustreert perfect dat je over ten minste 30 jaar dient te kijken. Over kortere perioden fluctueert de opwarming altijd tussen extreem snel en ongeveer nul:
LikeLike
Over de term ‘warmista’: ik noem mezelf graag zo. Zie het zelf niet als een negatieve benaming. Het dekt de lading overigens wel, in tegenstelling tot bijvoorbeeld ‘alarmist’, of ‘klimaathoaxer’, En het klinkt wel lekker.
Verder dank voor het antwoord geven. Nino ’98 (en 2010) kwam inderdaad als eerste in me op.
LikeLike
Bedankt voor je antwoord, Bob.
Jammer dat Bart, n.a.v. het artikel van Foster & Rahmstorf, pas in 2012 constateert dat opwarming door natuurlijke factoren gesuperponeerd wordt op de onderliggende trend en dat door die natuurlijke opwarming de trend sterker lijkt. Kosaka et al. hadden nog langer nodig om tot een dergelijke conclusie te komen.
Tot 2012 was het nog ‘salonfähig’ om bijdrage van natuurlijke verschijnselen (zoals de El Nino van 1998 en van 2010) te bagatelliseren.
LikeLike
Beste Hans Verbeek,
“Jammer dat Bart, n.a.v. het artikel van Foster & Rahmstorf, pas in 2012 constateert dat opwarming door natuurlijke factoren gesuperponeerd ..”
Het is gewoon ‘internal variability’ en die is vele malen en al heel lang vóór 2012 door de klimaatwetenschap onder de aandacht gebracht – daar is het blog van Bart niet voor nodig. De publicatie van Foster & Rahmstorf liet nogmaals zien dat dit ook over het satelliettijdperk sinds ’78 opgaat – en hoe groot die onderliggende trend is, als je corrigeert voor de variabiliteit (ENSO, vulkanische erupties en de zonnecyclus).
En daarom wordt al sinds 1e helft 20e eeuw klimaatverandering bepaald over een periode van ten minste 30 jaar, de definitie van klimaat. In dat geval middelt de variabiliteit uit.
Jij bent gewoon een potje aan het trollen, juist de klimaatwetenschap heeft al vele decennia gewezen op natuurlijke variabiliteit rondom (niet naar boven en niet naar beneden, maar rondom) de lange-termijn trend. We hebben jou al tientallen malen moeten wijzen op die natuurlijke variabiliteit…
LikeLike
@ Hans Verbeek,
Als Bart iets in 2012 schrijft, wil dat nog niet zeggen dat hij het “pas in 2012” constateert. Wie over het klimaat schrijft ontkomt er nu eenmaal niet aan om regelmatig op onjuiste beweringen in te gaan die zogenaamde sceptici eindeloos blijven herhalen en waarvan jij hierboven een voorbeeld geeft.
Er zal vast ergens een citaatje in een krantenbericht zijn waarin een wetenschapper niet goed duidelijk maakt dat de opwarming in het laatste kwart van de vorige eeuw niet identiek is aan de menselijke invloed. Maar de wetenschap in het algemeen heeft juist altijd gezegd dat er naast menselijke broeikasgasemissies zeer waarschijnlijk nog andere (menselijke én natuurlijke) factoren een rol spelen.
Kortom, vooralsnog kom je niet verder dan stropopjes.
LikeLike
Speciaal voor Boels en Hans Verbeek:
http://tamino.wordpress.com/2013/09/21/double-standard/
Let daarbij met name op de verwijzing naar een artikel uit 2007 van Rahmstorf et al.
LikeLike
Beste Hans Verbeek,
Met je bewering: “.. dat natuurlijke factoren een significante bijdrage leveren aan de opwarming“, ben je aan het trollen, want natuurlijke variabiliteit levert zowel variatie naar BENEDEN (afkoeling) als naar BOVEN (opwarming). Daardoor middelt het over langere perioden van minstens 30 jaar uit.
Dit is je hierboven inmiddels al meerdere keren uitgelegd. Dat je nét doet alsof je het niet hoort, wil zeggen dat je aan het trollen bent met als doel om anderen hier te ergeren. Dat is in strijd met de spelregels en je reactie is dan ook verwijderd.
LikeLike
We hebben hier in het verleden flink commentaar gehad op de toon in de berichtgeving van Maarten Keulemans van de Volkskrant. Maar het grote artikel van vorige week vond ik ronduit gebalanceerd en feitelijk.
Complimenten hiervoor, dat mag ook wel eens gezegd worden.
LikeLike
Eens, de verschillende artikelen in de Volkskrant vorige week zaterdag (Keulemans, van Calmthout, Persson) was goede berichtgeving.
LikeLike